ارزیابی شاخص‌های انسانی تأثیرگذار بر کارآفرینی مشاغل خانگی (مطالعۀ موردی: دهستان جرقویه وسطی)

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 2، دوره 21، شماره 3 - شماره پیاپی 44، مهر 1402، صفحه 21-43   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgrd.2022.73074.1075

نویسنده

احمد حجاریان^*

دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی،دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

بخش مهمی از فعالیت‌های اقتصادی روستا مربوط به مشاغل خانگی و کارآفرینی در این عرصه است و کارآفرینی در حوزه مشاغل خانگی و استفاده از ظرفیت‌های طبیعی و انسان‌ساخت، در گرو فراهم شدن پیشران‌ها است. پژوهش حاضر با هدف مطالعه پیشران‌های انسانی کارآفرینی مشاغل خانگی و تأثیر آن بر توسعه پایدار در روستاهای دهستان جرقویه وسطی انجام شد. روش تحقیق به لحاظ هدف، کاربردی و براساس ماهیت، توصیفی-تحلیلی بود. روش جمع آوری داده‌ها مبتنی بر روش‌های اسنادی–پیمایشی با استفاده از پرسش‌نامه بود. جامعه آماری پژوهش، شاغلان بخش مشاغل خانگی شش روستای دهستان جرقویه وسطی بود که با توجه به نبود آمار رسمی تعداد شاغلان، 28 نفر به‌عنوان نمونه به‌صورت هدفمند انتخاب شدند. نتایج به‌دست‌آمده از تکنیک WASPAS نشان داد که ابعاد مختلف پیشران‌های انسانی در روستای پیکان (در این روستا، Qi معادل 11/0 است) بیشترین تأثیر را بر روند توسعه کارآفرینی در حوزه مشاغل خانگی داشته است. براساس شاخص‌های تنوع‌بخشی به اشتغال محلی، تنوع‌بخشی به درآمد خانوار، مدیریت منابع،‌ ریسک‌پذیری، خلاقیت و آینده‌نگری و با کمک تکنیک CODAS تأثیرات کارآفرینی بر توسعه مشاغل خانگی روستایی پایدار بررسی و سنجش شد. نتیجه این تکنیک نشان داد که تأثیر کارآفرینی بر توسعه مشاغل خانگی روستایی پایدار در روستاهای حبیب‌آباد و پیکان بیش از سایر روستاهای منتخب دهستان جرقویه وسطی بود. در مرحله آخر، با استفاده از تکنیک ARAS، میزان پایداری روستاهای دهستان جرقویه وسطی در ابعاد محیطی، اقتصادی، اجتماعی و نهادی بررسی و سنجش شد. با توجه به میزان Ki، روستاهای حبیب‌آباد و پیکان در بین سایر روستاهای منطقه مطالعه‌شده از لحاظ پایداری در رتبۀ اول قرار گرفتند. نقش شاخص‌های انسانی تأثیرگذار بر کارآفرینی بر عوامل محیطی، اقتصادی، اجتماعی و نهادی بسیار مؤثر است و در صورت توسعه مشاغل خانگی و ارتقای شاخص‌های آن، ابعاد توسعه پایدار ارتقا می‌یابد.

کلیدواژه‌ها

پیشران‌های انسانی؛ کارآفرینی؛ مشاغل خانگی؛ نواحی روستایی؛ دهستان جرقویه وسطی

مراجع

1. ابراهیم‌زاده، ع.، ملکی، گ.، و فرهادی‌نژاد، ح. (1394). برنامه‌ریزی ریزی استراتژیک توسعه با تاکید بر توسعه پایدار در ناحیه خرم‌آباد. جغرافیا و آمایش شهری- منطقه‌ای، 5(14)، 1-24.
2. اکبری، م.، غلامزاده، ر.، و آراستی، ز. (1394). نیازسنجی آموزشی جوانان روستایی شهرستان ورامین درزمینة کارآفرینی به منظورراه اندازی کسب‌وکارهای صنایع دستی روستایی. پژوهش‌های روستایی، 6(2)، 299-322.
3. پیرداده بیرانوند، ک.، احمدوند م.، و شرفی سرابی، و. (1397). پیشران‌های انسانی توسعه کارآفرینی روستای ایستگاه بیشه در شهرستان خرم‌آباد. پژوهش‌های روستایی، 9(4)، 564-580.
4. تقیلو، ع. ا.، سلطانی، ن.، و آفتاب، ا. (1395). پیشران‌های توسعه روستاهای ایران. برنامه‌ریزی وآمایش فضا، 20(4)، 1-28.
5. حاجی نژاد‌ علی، فتاحی احدالله، پایدار ابوذر. (1394). کاربرد مدل‌ها و فنون تصمیم گیری در جغرافیا. تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.
6. حسینی‌نیا، غ. ح.، علی‌آبادی، و.، و عطائی، پ. (1398). طراحی الگوی زیست‌بوم کارآفرینی در کسب‌وکارهای روستایی تعاون‌محور.فصلنامه علمی‌پژوهشی توسعه کارآفرینی، 12(3)، 360-341.
7. دسترنج، م.، و قنبری، س. (1399). بررسی وضعیت احساس امنیت اجتماعی و عوامل اجتماعی فرهنگی مؤثر بر آن در بین جوانان شهرلار. امنیت ملی، 10(35)، 131-154.
8. دیزجی، م.، و زینی، م. (1397). بررسی تأثیر آموزش‌های دانشگاهی بر توسعه مهارت‌های کارآفرینی زنان، رشد فناوری، 15(57)، 34-44.
9. راست قلم، م.، صیدایی، ا.، و نوری، س. ه. (1395). تعیین پیشران‌های کلیدی رهیافت روستای خلاق با استفاده از نرم‌افزار میک‌مک. پژوهش‌های روستایی، 7(2)، 316-330.
10. رحمانی، ب.، مریدسادات، پ.، و شاهد، س. ح. (1397)، پتانسیل گردشگری در توسعه کارآفرینی نواحی روستایی. مدیریت شهری، 17(50)، 65-97.
11. رحیمی، ر. ا.، انصاری، م.، بمانیان، م. ر.، و مهدوی‌نژاد، م. ج. (1399). رابطه حس تعلق به مکان و مشارکت در ارتقای سرمایه اجتماعی سکونتگاه‌های غیررسمی. معماری و شهر پایدار، 8(1)، 15-31.
12. رضایی، ر. ا.، حسینی، س. م.، و محمدی پابندی، م. (1394). شناسایی و تحلیل موانع توسعه کارآفرینی سازمانی در تعاونی‌های توسعه روستایی استان زنجان. راهبردهای توسعه روستایی، 2(2)، 143-156.
13. رضائی‌مقدم، ک.، و معصومی، ا. (1397). کارآفرینی روستایی پایدار: پاسخی به پیامدهای بی حد و مرز کارافرینی در نواحی روستایی. کارآفرینی در کشاورزی، 5(2)، 83-105.
14. ریاحی، و.، و روشنعلی، م. (1398). ارزیابی اثرات توسعه کارآفرینی در توسعه مناطق روستایی. فضای گردشگری، 8(30)، 83-99.
15. سروستان، ن.، و عزیزی‌نژاد، ح. (1397). مروری بر روان‌شناسی کارآفرینی و بررسی نقش آن در کسب‌وکار. پیشرفت‌های نوین در روان‌شناسی، 1(1)، 26-40.
16. سلیمی‌سبحان، م. ر.، فیضی، س.، و یاپنگ، م. (1397). تحلیل اثرات کارآفرینی بر توسعه پایدار روستایی، شهرستان اردبیل. اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 7(4)، 21-36.
17. شهرکی، ح.، موحدی، ر.، و فرانی، ا . ی. (1395). تحلیل انسان شناختی کارآفرینی و توسعه روستایی در عصر جهانی شدن مطالعه موردی، استان همدان. پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران، 6(1)، 23-43.
18. صادقی نیارکی، ع. ا.، نادری‌نسب، م.، و رمضانی‌نژاد، ر. (1398). ارتباط بین سبک رهبری تحول گرا، خلاقیت و نوآوری سازمانی در ادارات تربیت بدنی آموزش و پرورش کشور. مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، 18(64)، 1-18.
19. صالحی‌پور، ش.، ریاحی، و.، عزیزی، ا.، و فتحی‌زاده، ف. (1398). قابلیت‌سنجی توسعه روستایی با تأکید بر رویکرد توسعه پایدار. مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، 14(1)، 111-127.
20. عزیزی، م.، و ترکاشوند، ح. (1395). نقش سرمایه کارآفرینی و اقتصاد خلاق در توسعه منطقه‌ای با چشم انداز سرمایه فکری. مقاله ارائه‌شده در همایش ملی اقتصاد خلاق، دانشگاه آزاد اسلامی تهران غرب.
21. فیروزی‌، م. ع.، گودرزی، م.، و زارعی، ر. (1392). بررسی رابطه متقابل بین توسعه کارافرینی و گردشگری پایدار روستایی (مطالعه موردی: بازنگری روستای خارستان شهرشستان بهبان). مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 3 (12)، 65-84.
22. قربانی، م.، احمدی‌، م. ط.، و مصطفوی، س. م‌. (1393). بررسی اثر زیرساخت‌ها بر رشد اقتصادی ایران طی سالهای 1355-1391. مجله مدیریت، اقتصاد و حسابداری، 5(17)، 49-60.
23. کنعانی، ف.، حسن زاده، ع. ر.، الهی، ش.، و طباطبائیان، س. ح. (1397). بررسی کاربرد روش‌های آینده‌نگری: مرور سیستماتیک. نشریه راهبرد، 27 (87)، 5-33.
24. مجتبایی، ک.، نوابخش، م.، کلدی، ع. ر.، و زارع مهدوی، ق. (1399). تأثیر مهاجرت بر تغییر پذیری انسجام اجتماعی. نظم و امنیت انتظامی، 13(2) 251-71.
25. مزروعی نصرآبادی، ا.،‌ فتاحی، ح. ر.، و دولتشاه، پ. (1399). تأثیر آمیخته بازاریابی کارآفرینانه بر موفقیت کارآفرینانه بنگاه‌های دانش‌بنیان با تبیین نقش تعدیلگر بازارگرایی. توسعه کارآفرینی، 13(1)، 141-160.
26. وظیفه، ر.، و خانی، ص. (1399). نقش واسطه‌ای ظرفیت جذب دانش در تأثیر یادگیری الکترونیکی بر اعتماد اجتماعی کارکنان تأمین اجتماعی استان اردبیل. علوم اسلامی انسانی، 6(21)، 116-128.
27. ولائی، م.، عبداللهی، ع.، منافی، ر.، و صفری، ن. ‌(1394). تحلیل عوامل مؤثر بر توسعه پایدار روستایی با تاکید بر کارآفرینی مطالعه موردی، دهستان مرحمت آباد شمالی میاندوآب. برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 5(19)، 149-162.

 

28. Ahmed Badi, I., Abdulshahed, A. M., & Shetwan, A. G. (2017). Supplier selection using combinative distance-based assessment (CODAS) method for multi-criteria decision-making, ICMNEE. In D. Pamučar, D. Božanić, & S. Ljubojević, (Eds.), Proceedings of the 1st International Conference on Management, Engineering and Environment (ICMNEE) (pp. 395-407). Belgrade: ECOR (RABEK).
29. Avramenko, A., A. K., & Silve, J. (2010). Rural entrepreneurship: Expanding the horizons. Entrepreneurship and Innovation Management, 11(2), 140-156.
30. Baoren, S. (2012). Developing rural tourism: The PAT program and NONG JIA LE tourism in China. International Journal of Tourism Research, 15(6), 611-619.
31. Chakraborty, S., & Zavadskas, E. K. (2014). Applications of WASPAS method as a multi-criteria decision-making tool. Informatica, 25(1), 1-20.
32. Deller, S., Kures, M., & Conroy, T. (2019). Rural entrepreneurship and migration. Journal of Rural Studies, 66, 30-42.
33. Figueroa-Armijos, M., Dabson, B., G., & Johnson, T. (2012). Rural entrepreneurship in a time of recession. Entrepreneurship Research Journal, 2(1), 1-29.
34. Gaddefors, J. R., & Anderson, A., (2019). Romancing the rural: Re-conceptualizing rural entrepreneurship as engagement with context(s). The International Journal of Entrepreneurship and Innovation, 20(3), 159-169
35. Jaman, M., & Alam, R. (2016). Entrepreneurship as a driving force for rural tourism development. International Journal of Scientific & Engineering Research, 7(3), 254-263.
36. Keshavarz Ghorabaee, M., Kazimieras, E., Turskis, Z., & Antucheviciene, J. (2016). A new combinative distance – based assessment (CODAS) method for multi-criteria decision-making. Journal of Economic Computation and Economic Cybernetics Studies and Research, 3(50), 25-45.
37. Korsgaard, S., Müller, S., & Wittorff Tanvig, H. (2015). Rural entrepreneurship or entrepreneurship in the rural – between place and space. International Journal of Entrepreneurial Behavior & Research, 21(1), 5-26.
38. Lio, C.-W., & Cheng, J.-S. (2018). exploring driving forces of innovation in the MSEs: The case of the sustainable B&B tourism industry. Sustainability Journal, 10(11), 1-19.
39. Lordkipanidze, M., Brezet, H., & Backman, M. (2005). The entrepreneurship factor in sustainable tourism development. Journal of Cleaner Production, 13(8), 787-798.
40. Lúcia Pato, M., & Teixeira, A. (2016). Twenty years of rural entrepreneurship: A bibliometric survey. European Society for Rural Sociology Sociologia Ruralis, 56(1), 3-29.
41. MC Areavey, R., & MCDonagh, J. (2011). Sustainable rural tourism: lessons for rural development. Sociologia Ruralis, 51(2), 175-194.
42. Moscardo, G. (2014). Tourism and Community Leadership in Rural Regions: Linking Mobility, Entrepreneurship, Tourism Development and Community Well-Being. Journal Tourism Planning & Development, 11(3), 354-370.
43. Patel, B., & Chavda, K. (2013). Rural entrepreneurship in India: Challenge and problems. International Journal of Advance Research in Computer Science and Management Studies, 1(2), 28-37.