مطالعۀ عوامل مؤثر در نظم خانواده مبتنی‌بر اخلاق اجتماعی با رهیافت فراترکیب

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 8، دوره 19، شماره 2 - شماره پیاپی 40، تیر 1401، صفحه 255-219  

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/social.2022.74322.1115

نویسندگان

محبوبه نژادموسی میانکلی¹؛ افسانه ادریسی ²؛ افسانه توسلی³

¹دانشجوی دکترای تخصصی جامعه شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²دانشیار، گروه جامعه شناسی ،واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

³دانشیار، گروه مطالعات زنان و خانواده، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران

چکیده

هدف اصلی این پژوهش، بررسی عوامل مؤثر در نظم نهاد خانواده مبتنی‌بر اخلاق اجتماعی است. هدف کاربردی پژوهش، ارائه پیشنهادها و راهکارهای مناسب به نظم نهاد خانواده مبتنی‌بر اخلاق اجتماعی با توجه به شرایط کنونی جامعه و خانواده‌های کشور است. روش پژوهش به‌کارگرفته شده در این مطالعه کیفی فراترکیب است. ابتدا با استفاده از روش تحلیل کیفی فراترکیب به استخراج شاخص‌ها از مقالات و مطالعات پیشین اقدام شد و از 280 مقاله به‌دست‌آمده، از 32 مقاله نهایی برای بررسی عوامل مؤثر بر نظم نهاد خانواده مبتنی‌بر اخلاق اجتماعی استفاده شد. در ادامه با مقوله‌بندی شاخص‌ها و انجام آنتروپی شانون، محتوای طرح تحلیل شد، شاخص‌های اصلی شناسایی شد و میزان اهمیت هریک از شاخص‌ها مشخص شد. تحلیل داده‌های پژوهش در فاز کیفی با نرم‌افزار MAXQDA انجام شد. با استناد به یافته‌های پژوهش، 7 مقوله اصلی و 56 مقوله فرعی (کد) با استفاده از روش تحلیل کیفی فراترکیب از متون مقالات پیشین استخراج شد. مقوله‌های اصلی استخراج‌شده عبارت‌اند از: احترام و ارزش، نشاط خانوادگی، قواعد خانوادگی، تأمین معیشتی، پرورش و تربیت، تعهد و اعتماد متقابل و نوع‏دوستی. به‌طورکلی می‌توان اذعان کرد، مواردی نظیر کمک به فقرا را گداپروری ندانستن، یاری‏رسانی را وظیفه خود شمردن، علاقه‏مندی به امور خیریه، مشارکت داوطلبانه برای کمک‏رسانی در بحران‏ها، بی‎تفاوت ‌نبودن به مشکلات اعضای خانواده و از همه مهم‎تر حمایت کردن از اعضای خانواده، ازجمله پیامدهای مثبت و درخور تأمل در پیاده‌سازی اخلاقیات اجتماعی بر نظم خانواده محسوب می‌شوند.
 

کلیدواژه‌ها

رویکرد کیفی فراترکیب؛ نظم نهاد خانواده؛ اخلاق اجتماعی؛ اخلاق خانواده

مراجع

1. امین ‌کلیبر، ن.، و جعفرزاده، ی. (1396). عام‌گرایی و خاص‌گرایی در اخلاق. همایش بین‌المللی حقوق علوم سیاسی و معارف اسلامی، قرچک.
2. آزاد ارمکی، ت.، زند، م.، و خزائی، ط. (1379). بررسی تحولات اجتماعی و فرهنگی در طول سه نسل خانواده تهرانی. نامه علوم اجتماعی، (16)، 3-29.
3. آیت‌اللهی، ز.، بانکی، ا. ح.، و ملکی، ح. (1399). اخلاق خانواده. تهران: دفتر نشر معارف.
4. جلیلی، ف.، کلدی، ع.، و آقاجانی، ح. (1399). تحلیل جامعه‌شناختی اخلاق اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن: مورد مطالعه شهر تهران. مطالعات جامعه‌شناختی شهری، 10(34)، 61-88.
5. حسینی، ف.، آزاد ارمکی، ت.، و آذری، ه. (1399). تحول معنایی خانواده در اسناد قانون توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایران. مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 9(34)، 449-474.
6. حیدربرقی، ع.، سوادی، ع.، و فتحی، س. (1398). مطالعه آسیب‎شناسی ارتباط با جنس مخالف در جامعه با توجه به تأثیرگذاری شبکه اجتماعی تلگرام. پژوهش‌های جامعه‌شناختی، 13(1 و 2)، 95-112.
7. سهراب‌زاده، م.، نیازی، م.، و افرا، ه. (1399). تبیین جامعه‌شناختی رابطه فردگرایی و تغییر در ساختار خانواده. پژوهش‌های انتظامی-اجتماعی زنان و خانواده، 8(1)، 171-198.
8. سهرابی، ب.، اعظمی، ا.، و یزدانی، ح. ر. (1390). آسیب‌شناسی پژوهش‌های انجام‌شده در زمینه مدیریت اسلامی با رویکرد فراترکیب. چشم‌انداز مدیریت دولتی، 6، 9-24.
9. صالحی، و.، رحمانی، ر.، مؤمنی‌راد، ا.، و قاسم‌تبار، س. ع. (1395). طراحی الگوی اجتماع یادگیری و تأثیر آن بر حس اجتماع یادگیرندگان در آموزش الکترونیکی. تازه‌های پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 1(1)، 63-76.
10. صفاریان، م.، ادهمی، ع. ر.، و مرادی، م. (1398). شناخت رابطه بین سلامت و نشاط اجتماعی با بی تفاوتی اجتماعی جوانان: مورد مطالعه شهر کرمانشاه. مطالعات جامعه‌شناختی شهری، (31)، 175-208.
11. عرب، س. م.، ابراهیم‌زاده، ر.، و مروتی، ع. (1393). طراحی مدل فراترکیب با مرور نظام‌مند مطالعات پیشین. مجله تخصصی اپیدمیولوژی ایران، 4، 10-22.
12. فیروزجائیان، ع. ا.، صالحی، ص.، و شفیعی، آ. (1396). بی‌تفاوتی زیست محیطی به مثابه بی‌تفاوتی اجتماعی. جامعه‌پژوهی فرهنگی، (3)، 137-164.
13. قاسمی، ز. (1399). بررسی شیوه‌های نهادینه کردن اخلاق و معنویت در خانواده براساس آموزه‌های قرآنی و سیره اهل بیت (علیه السلام). پنجمین کنفرانس ملی نقش مدیریت در چشم‌انداز ۱۴۰۴، رشت.
14. قربانی، ع. ر.، جمعه‏نیا، س. (1397). نقش عوامل اجتماعی (خانواده، مدرسه و گروه همسالان) در جامعه‌پذیری دانش‌آموزان استان گلستان. جامعه‌شناسی کاربردی، 29(2)، 113-128.
15. لطفی‌زاده، ع.، زاهدی، ج.، و گلابی، ف. (1398). چرخش مضمونی در تبیین روابط زن و مرد در خانواده: ظهور جامعه‏‏شناسی صمیمیت. فصلنامه پژوهش زنان، 7(2)، 109-131.

 

16. Albert, I., Emirhafizovic, M., Shpigelman, C. N., & Trummer, U. (Eds.). (2021). Families and Family Values in Society and Culture. Charlotte, North Carolina: Information Age Publishing.
17. Cannon, A. C., Mandal, M., McGuire, C., Calhoun, L. M., Mumuni, T., & Speizer, I. S. (2021). A vignette-based approach to understanding social norms around family planning in three Nigerian cities. Global Public Health, 17(7), 1379-1391.
18. Dierckx, M., Devlieghere, J., & Vandenbroeck, M. (2020). Proportionate universalism in child and family social work. Child & Family Social Work, 25(2), 337-344.
19. Donati, P. (2017). The new citizenship of the family: concepts and strategies for a new social policy. In The new citizenship of the family (pp. 146-173). London: Routledge.
20. Hassan, I. (2018). Social Stratification in qatari society: Family, marriage, and Khalījī culture. Hawwa, 16(1-3), 144-169.
21. Honorton, C., Ferrari, D. B., & Hansen, G. (2018). Meta-analysis of forced-choice precognition experiments (1935–1987). In The star gate archives: Reports of the United States government sponsored Psi Program, 1972-1995 (Vol. 2: Remote Viewing, 1985-1995). C. May, & S. B. Marwaha (Eds.), Jefferson, North Carolina: McFarland & Company, Inc., Publishers.
22. Hynes, M. (2016). Indifferent by nature: A post-humanist reframing of the problem of indifference. Environment and Planning A, 48(1), 24-39.
23. Klimaviciute, J., Perelman, S., Pestieau, P., & Schoenmaeckers, J. (2017). Caring for dependent parents: Altruism, exchange or family norm? Journal of Population Economics, 30(3), 835-873.
24. Lipsey, M. W., & Wilson, D. B. (2001). Practical meta-analysis. London: Sage Publications, Inc.
25. Lynch, N. (2019). Social Media, ethics and the privacy paradox. In Ch. Karloniatis (Ed.), Security and privacy from a legal, ethical, and technical perspective (pp. 1-14). Retrieved from https://www.intechopen.com/books/8423
26. Mulliqi, S. (2020). Family and ecudational institution cooperation in violence prevention among students of kosovo. Faculty of Education, 10, 1-14.
27. Murphy, S., & Cacciatore, J. (2017). The psychological, social, and economic impact of stillbirth on families. In Seminars in fetal and neonatal medicine (Vol. 22, No. 3, pp. 129-134). Philadelphia: WB Saunders.
28. Patil, J. R., & Adsul, R. K. (2017). A study of family relationship, altruism and aggression level of adolescents. Indian Journal of Positive Psychology, 8(1), 76-78.
29. Powers, R. A., Cochran, J. K., Maskaly, J., & Sellers, C. S. (2020). Social learning theory, gender, and intimate partner violent victimization: A structural equations approach. Journal of Interpersonal Violence, 35(17-18), 3554-3580.
30. Sandu, A., Huidu, A., & Frunză, A. (2020). Social perception of ethical values in the Romanian post-secular society. Journal for the Study of Religions and Ideologies, 19(55), 105-120.