تحلیل ساختاری نظام مسائل توسعه استان آذربایجان شرقی

اقتصاد و توسعه منطقه ای

مقاله 5، دوره 29، پاییز و زمستان 24، اسفند 1401، صفحه 119-153   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/erd.2022.76770.1120

نویسنده

میرقاسم بنی هاشمی^*

عضو گروه علمی مطالعات ایران، پژوهشکده مطالعات راهبردی

چکیده

تاکید بر تبیین نظام مسائل استان‌ها در سطح ملی و رویکرد نخبگان مرکز و ارائه نسخه‌های تجویزی یکسان برای تمام استان‎ها، نتوانسته به فهم عمیق و حل چالش‌های مناطق کشور کمک نماید. بر این مبنا هدف اصلی این پژوهش، شناسایی مهمترین مسائل استان و نیز تحلیل شبکه‌ای و نسبت سنجی بین مسائل به لحاظ تاثیرگذاری و تاثیرپذیری و دستیابی به مسائل کلیدی (به عنوان موانع اصلی پیشرفت و توسعه استان) می‌باشد. در این چارچوب به لحاظ روش‌شناختی علاوه بر بررسی اسنادی موضوع، تحلیل
کیفی و مصاحبه عمیق با 65 نفر از مدیران و نخبگان ارشد استان در چهار طیف سازمان‎های دولتی و بخش خصوصی، نهادهای عمومی و نخبگان دانشگاهی و فعالان مدنی مبنا قرار گرفته و از تکنیک تحلیلی «ماتریس تاثیر متقابل» و نیز دو نرم افزار یوسی‌نت (UCINET) و Micmac)) و روش تجزیه و تحلیل ساختاری یا شبکه‌ای برای شناسایی الگوی روابط مولفه‌های کلیدی موثر بر توسعه و پیشرفت استان استفاده شده است. یافته‌های پژوهش در چارچوب تحلیل شبکه‌ای، عوامل کلیدی موثر بر توسعه استان به لحاظ میزان تاثیرگذاری به این ترتیب شناسایی شدند؛ 1) اقتصاد دولتی و رانتی، 2) رویکرد امنیتی مرکز به مسائل استان، 3) ساختار متمرکز اداری و اختیارات محدود منطقه‌ای، 4) غفلت از ظرفیت‌ها و فرصتهای ژئوپلیتیکی استان، 5) توسعه نامتوازن درون استانی، 6) تبعیض ساختاری نسبت به استان، 7) چند پارچگی نظام مدیریتی استان و شهرستان، 8) تحریم‌ها و بحران اقتصادی کشور، 9) امنیتی‎سازی هویت قومی، و 10) تنش بین جناح‌ها، نهادها و مقامات استان.

کلیدواژه‌ها

توسعه؛ امنیت؛ پیشرفت؛ مساله شناسی؛ آذربایجان شرقی

مراجع