بررسی تناسب اقلیمی نخود (Cicer arietinum L.)، براساس شاخص‌های دوره رشد و بارش در استان کردستان

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 11، دوره 15، شماره 3 - شماره پیاپی 57، مهر 1402، صفحه 625-642   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/agry.2022.75791.1103

نویسندگان

حمید چراغی¹؛ احمد قنبری^{* 2}؛ محمدرضا اصغری پور²؛ جواد طایی سمیرمی³؛ علی حسامی⁴

¹دانش‌آموخته کارشناسی ارشد اگرواکولوژی، دانشکده کشاورزی،دانشگاه زابل، ایران

²گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران

³گروه علوم کشاورزی، دانشگاه فنی حرفه‌ای تهران، ایران

⁴مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی، استان کردستان، ایران.

چکیده

توزیع، شدت، مدت و نوع نزولات آسمانی در مراحل مختلف کشت، سبز شدن، پنجه­زنی، تشکیل ساقه و گل‌دهی نخود (Cicer arietinum L.)، اهمیت بسزایی دارد. از طرفی، ریسک یا عدم قطعیت یک عامل بسیار مهم در ارزیابی خطرات آب و هوایی و اثر‌بخشی استراتژی‌های مختلف در سیاست‌های کشاورزی است. هر ریسک اقلیمی توسط خصوصیات طبیعی خود، شامل خصوصیات جغرافیایی، زمان وقوع و شدت ریسک شناخته می‌شود. این مطالعه به‌منظور برآورد ریسک بالقوه تولید نخود دیم در استان کردستان انجام شد. داده‌های درازمدت اقلیمی از 15 ایستگاه برای دوره زمانی بیست ساله 1370 تا 1390 جمع‌آوری گردید. نتایج نشان داد که استان کردستان به سه منطقه اقلیم زراعی تقسیم گردید؛ منطقه پر ریسک یا نامناسب اقلیم- زراعی (23/0 درصد از کل منطقه)، منطقه با ریسک متوسط یا با تناسب نسبی برای تولید (71/59 درصد از کل منطقه)، منطقه کم­ریسک یا مناسب اقلیم- زراعی (96/37 از کل منطقه). نتایج حاصل از بررسی ارتباط بین بارندگی مرحله رویشی و پتانسیل کشت نخود دیم منطقه نشان داد، به‌جز قسمت‌های ناچیزی از شهرستان­های قروه و بیجار و سرو‌آباد که در درجه ضعیف می‌باشند. کل منطقه از لحاظ تأمین رطوبت مورد نیاز در درجه بسیار مطلوبی قرار دارد که دلیل این امر نیز بروز بارندگی لازم در این دوره زمانی و رطوبت ذخیره شده از نزولات زمستانه می­باشد. وقوع نزولات مناسب برای دوره رشد رویشی در کل منطقه دارای بیشترین مقدار نسبت به دیگر مراحل نموی بوده است.

کلیدواژه‌ها

پارامترهای بارندگی؛ دوره ‌رشد؛ روز بیولوژیک؛ سیستم اطلاعات جغرافیایی

مراجع

Al-Mashreki, M. H., Akhir, J. B. M., Rahim, S. A., Kadderi, D. M., Tukimat, L., & Haider, A. R. )2011(. Land suitability evaluation for sorghum crop in the Ibb Governorate, republic of Yemen using remote sensing and GIS techniques. Australian Journal of Basic and Applied Science, 5, 359–368.

2. Araya, A., Keesstra, S. D., & Stroosnijder, L.( 2010). A new agro-climatic classification for crop suitability zoning in northern semi-arid Ethiopia. Agricultural and Forest Meteorology, 150, 1057–1064.
3. Baniaghil, A. S., Rahemi karizki, A., Biabani, A., & faramarzi, H. (2017). Potential Climatic Zoning of Wheat (Triticum aestivum L.) Golestan Province. Journal Of Agroecology,(9)3, 821-833. doi: 10.22067/jag.v9i3.52027
4. Bhagat, R.M., Singh, S., Sood, C., Rana, R.S., Kalia, V., Pradhan, S., Immerzeel, W., & Shrestha, B. (2009). Land suitability analysis for cereal production in Himachal Pradesh (india) using geographical information system. Journal of the Indian Society of Remote Sensing, 37, 233–240. https://doi.org/10.1007/s12524-009-0018-6
5. Chandora R, & Gayacharan, Shekhawat N, M. N. (2020). Chickpea genetic resources: Collection, conservation, characterization, and maintenance. In: Chickpea: Crop Wild Gains; Academic Press. Relatives for Enhancing Genetic Acadamic Press 37–61.
6. FAO. (2022). Agricultural production statistics 2000–2020. FAOSTAT analytical brief series no. 41.‏
7. Change, F. C. (2015). Food Security: Risks and Responses. FAO: Rome, Italy, 86.
8. Gayacharan, Rani, U., Singh, S., Basandrai, A. K., Rathee, V. K., Tripathi, K., Singh, N., Dixit, G. P., Rana, J. C., Pandey, S., Kumar, A., & Singh, K.(2020). Identification of novel resistant sources for ascochyta blight (Ascochyta rabiei) in chickpea. PLoS One 15, e0240589. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0240589
9. Kanuni, H. (2001). The yielding ability and adaptability of chickpea cultivars under rainfed conditions of kurdistan. Seed Plant, 17, 1–11. (in Persian)
10. Kumar, S., Patel, N. R., Sarkar, A., & Dadhwal, V. K. (2013). Geospatial approach in assessing agro-climatic suitability of soybean in rainfed agro-ecosystem. Journal of the Indian Society of Remote Sensing, 41, 609–618. https://doi.org/10.1007/s12524-012-0249-9
11. Mahdavi, M., Salajegheh, A., Keshtkar, A. R., Fahmi, H., & Sharif, F. (2006). A study of the appropriate probability distributions for annual flow series, using L-moment method in arid and semi-arid regions. Iranian Journal of Natural Resources Research, 59, 75–87.
12. Mansourian, S., Izadi Darbandi, E., RashedMohassel, M. H., Rastgoo, M., & Kanouni, H. (2017). Comparison of artificial neural networks and logistic regression as potential methods for predicting weed populations on dryland chickpea and winter wheat fields of Kurdistan province, Iranian Journal of Crop Protection, 93, 43–51.
13. Miller, P., McKay, K., Jenks, B., Riesselman, J., Neill, K., Buschena, D., & Bussan, A. (2002). Growing chickpeas in the northern great plains. MT200204 AG 3/2002. Montana Extension and Experiment Station Publications.
14. Sharma, A., Bharat, R., RaoK, K.V., Vittal, P. R., Ramakrishna, Y. S., & Amarasinghe, U. (2010). Estimating the potential of rainfed agriculture in India: Prospects for water productivity improvements. Agricultural Water Management, 97, 23–30.
15. Shikwambana, S., Malaza, N., & Shale, K. (2021). Impacts of rainfall and temperature changes on smallholder agriculture in the Limpopo province, South Africa. Water, 13, 2872.
16. Sobhani, B. (2005). Agro-climatic zoning of Ardabil province using satellite images in GIS environment. Dr. Diss. University of Tabriz 160.
17. Sobhani, B., Safarianzengir, V., & Tabatabaei, B. (2020). Agroecological zoning of sugar beet cultivation based on soil nutrients and climatic conditions (Case study: East Azarbayjan province). Journal of Environmental Science and Technology, 22, 95–107.
18. Soltani, F.R., Khooie, K., & Moghaddam Ghassemi-Golezani, M. (2001). A simulation study of chickpea crop response to limited irrigation in a semiarid environment. Agricaltural Water Management, 49, 225–237.
19. Soltania, A., & Hajjarpoura, A., Vadez, V. (2016). Analysis of chickpea yield gap and water-limited potential yield. Iranian Journal of Field Crop Research, 185, 21–30.
20. Soltani, A.(2009). Mathematical modeling in crops. Jahade Daneshgahi Mashhad Press, Mashhad, Iran. (In persian)
21. Soltani, A., Robertson, M. J., Mohammad-Nejad, Y., & Rahemi-Karizaki, A. (2006). Modeling chickpea growth and development: Leaf production and senescence. Iranian Journal of Field Crop Research, 99, 14–23. (In persian)
22. Veisi, M., Zand, E., Moeini, M. M., & Bassiri, K. (2020). Review of research on weed management of chickpea in Iran: Challenges, strategies and perspectives. Journal of Plant Protection Research, 60, 113–125.
23. Zohary, D., Hopf, M., & Weiss, E. (2012). Domestication of plants in the old world - the origin and spread of domesticated plants in South-West Asia, Europe, and the Mediterranean Basin. Oxford University Press, 1–8.