ترجمة متون ادبی: بررسی رابطۀ متقابل زبان و فرهنگ عامّه در حوزة آموزش ترجمه

مطالعات زبان و ترجمه

مقاله 2، دوره 56، شماره 2، تیر 1402، صفحه 33-69   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lts.2022.77917.1145

نویسنده

آنیتا امیری^*

گروه زبان آلمانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی و معرّفی راهکارهای مؤثر برای بالا بردن سطح مهارت‌های ترجمة ادبی دانشجویان رشتة زبان و ادبیّات آلمانی در ایران انجام می‌شود. بخش اوّل این مقاله به تبیین مفهوم فرهنگ، به‌ویژه فرهنگ عامّه و تأثیر ژرف آن بر ادبیّات و اهمّیّت پرداختن به تفاوت‌های فرهنگی در حوزة آموزش ترجمه می‌پردازد. بخش دوم شیوه‌های گوناگونی را بررسی می‌کند که می‌توانند در بهبود کیفیت ترجمه و بازتاب بافت‌ فرهنگی متن‌های ادبی مؤثر واقع شوند. از نتایج خلاصه‌شده در بخش نظری در ارائة طرح پژوهشی برای ترجمة متن‌های ادبی از زبان فارسی به آلمانی استفاده خواهد شد. طرح پژوهشی از نوع برگزاری آزمون با گروه کنترل و آزمایش است و در یک جلسة نود دقیقه‌ای انجام می‌شود. پس از اجرای آزمون، ترجمه‌ها، تحلیل و نتایج معرّفی می‌شوند. دستاورد این پژوهش معرّفی شیوه‌های کارآمد برای ارتقای مهارت‌های ترجمة ادبی و بالا بردن سطح دانش دانشجویان ایرانی دربارۀ اهمّیّت تفاوت‌های فرهنگی حین ترجمة متون ادبی از زبان فارسی به آلمانی است.

کلیدواژه‌ها

ادبیّات فارسی؛ فرهنگ عامّه؛ تفاوت‌های فرهنگی؛ ترجمه؛ مهارت‌های ترجمه

مراجع

اخوان‌ثالث، م. (۱۳۹۴). خوان هشتم. انتشارات زانا.

امیری، آ. (۱۳۹۹). بهره‌گیری از راهکارهای رویکرد ادبی به ‌منظور بالا‌ بردن سطح مهارت‌های نوشتاری دانشجویان رشته زبان آلمانی. نقد زبان و ادبیات خارجی، 17(25)، 15-43. https://doi.org/10.52547/clls.17.25.15

آزاد ارمکی، ت.، و بیکران بهشت، م. (1389). تعارف در زیست روزمره ایرانی. برگ فرهنگ، (22)، 196-209.

آل‌ احمد، ج. (۱۳۳۱). زن زیادی. انتشارات فردوس.

آموزگار، ژ. (۱۳۸۶). زبان، فرهنگ و اسطوره. انتشارات معین.

پزشک‌زاد، ا. (۱۳۴۹). دایی‌جان ناپلئون. انتشارات صفی علیشاه.

پزشک‌زاد، ا. (1372). شهر فرنگ از همه رنگ. بوک‌پرس.

پشت‌دار، ع.، یزدانی، ح.، و سرازدان، ف. (1400). بررسی عناصر ادبیات و فرهنگ عامه در اشعار منوچهر آتشی. پژوهش‌نامه اورمزد، (57)، ۴-۲۶.

جمال‌زاده، س. م. ع. (۱۳۰۷). کباب غاز از مجموعه شاهکار. نشر تهران.

حدادی، م. ح.، و پروان، ح. (1400). فرایند و برایند ترجمه از بعد تجربی. انتشارات دانشگاه تهران.

دانشور، س. (۱۳۴۰). شهری چون بهشت. انتشارات خوارزمی.

دانشور، س. (۱۳۴۸). سووشون. انتشارات خوارزمی.

درگاهی، ا. ح.، و حدادی، م. ح. (1397). ضرورت و بررسی راهکار انتقال توانش بین‌فرهنگی به دانشجویان رشتۀ مترجمی زبان آلمانی دانشگاه تهران. پژوهش‌های زبانشناختی در زبان‌های خارجی، 8(2)، 335-337. https://doi.org/10.22059/JFLR.2018.248888.447

دولت‌آبادی، م. (۱۳۹۹). اسب‌ها، اسب‌ها از کنار یکدیگر. نشر چشمه.

ذوالفقاری، ح. (۱۳۹۴). باورهای عامیانه مردم ایران. نشر چشمه.

ذوالفقاری، ح.، و باقری، ب. (۱۳۹۲). مهم‌ترین ویژگی‌های افسانه‌های پهلوانی ایرانی. مطالعات فرهنگ-ارتباطات. 16(3)، ۷-۳۹.

شاه‌حسینی، ا. (۱۳۷۸). توپچنار. فرهنگ و سینما.

شکوهی بیدهندی، م.، سریری، ع.، و طالبی بیدهندی، م (۱۳۹۱). الگوی رنگ در معابد و مساجد هند. فصلنامه هنر و تمدن شرق، 1(2)، ۱۸-۲۵.

صلح‌جو، ع. (1386). ترجمه‌ناپذیری فرهنگی. مترجم، 17(46)، 39-43.

طغیانی، ا. (۱۳۸۴). تأثیر متقابل ادبیات و فرهنگ. کیهان فرهنگی، (۲۲۷-۲۲۸)، 94-97.

عمید، ح. (۱۳۸۱). فرهنگ فارسی عمید. امیرکبیر.

فایکا، ز. (۱۳۹۵). ادب و تعارف در ایران. پژوهشهای ایرانشناسی، 6(1)، ۱۰۵-۱۲۳.

فیروزآبادی، س. س.، و امیری، آ. (۱۳۸۹). فرهنگ، زبان و آموزش. برگ فرهنگ، (21)، ۱۰۳-۱۱۱.

کرمی، د. (۱۴۰۱). نظرکرده. آوای بوف.

میرزاسوزنی، ص. (۱۳۹۷). تحلیل کنش‌گفتار تعارفات در فارسی، انگلیسی و فرانسه از منظر اجتماعی‌-فرهنگی. مطالعات زبان و ترجمه، 51(1)، ۱۹-۴۶.  https:/ /doi.org/ 10.22067/ lts. v51i1.73880

هدایت، ص. (۱۳۱۱). سه قطره خون. نشر افسانه.

Amiri, A. (2017). Untersuchung der Beziehung von Kultur, Religion und Sprache als Übersetzungsproblem [Investigating the relationship between culture, religion and language as a translation problem]. In M. Grein & C. Ersch (Eds.), Neue methodische Ansätze im DaF-Unterricht/ [New methodical approaches in DaF lessons] (Vol. 3, pp. 55–75). Salonlöwe.

Amiri, A. (2018). Authentizität und Wertkonflikte [Authenticity and value conflicts]. Shaker.

Babai Shishavan, H., & Sharifian, F. (2016). The refusal speech act in a cross-cultural perspective: A study of Iranian English-language learners and Anglo-Australian speakers. Language and Communication, 47, 75–88. https:// doi.org/ 10.1016/ j. langcom.2016.01.001.

Bilgü, I. (2008). Sprache schafft Kultur. Kultur schafft Sprache [Language creates culture. Culture creates language]. http:// www.igmg.org/ fileadmin/ pdf/ perspektif/ perspektive_2008-04.pdf

Dargahi, A. H., & Haddadi, M. H. (2018). Zarurat va baresiy-e râhkâr-e enteghâl tavânesh beyne farhangi be daneshjuyân-e reshte motarjemi-e zaban âlmani daneshgâh-e Tehran [Studying the necessity and approach of transfer of intercultural competence to students of German language translation at the University of Tehran]. Journal of Foreign Language Research, 8(2), 507-528. https://doi.org/10.22059/jflr.2018.248888.447

Erll, A., & Gymnich, M. (2007). Interkulturelle Kompetenzen: erfolgreich kommunizieren zwischen den Kulturen [Intercultural skills: Communicating successfully between cultures]. Klett.

Euroexam international. (2013). Bewertungskriterien für die Sprachmittlung [Evaluation criteria for language mediation]. https:// www.yumpu.com/ de/ document/ view/ 10503471/ bewertungs -kriterien -fur- die- sprachmittlung-euroexam

Götz, D. (2010). Langenscheidt Großwörterbuch Deutsch als Fremdsprache [Langenscheidt large dictionary of German as a foreign language]. Langencheidt.

Grabner-Haider, A., & Prenner, K. (2004). Religionen und Kulturen der Erde [Religions and cultures of the world]. UTB.

Hadadi, M. H., & Parvan, H. (2021). Farâyand va barâyand tarjomeh az bod tajrobi [The process of translation from an empirical perspective]. University of Tehran Press.

House, J. (1997). Translation quality assessment: A model revisited. Narr.

Khodaee, N. (2011). Die Herausforderung der literarischen Übersetzung [The challenge of literary translation]. In N. Khodaee (Eds.), Sprache und Literartur in interkultureller Perspektive [Language and literature from an intercultural perspective] (pp.78-101). Teheraner Universität Verlag.

Koller, W. (2001). Einführung in die Übersetzungswissenschaft [Introduction to translation studies]. Quelle & Meyer.

Moradi, F., Nanquette, L., Hosseinipour, M., Amiri, A., & Rakhimov, D. (2013). Publishing in Persian language. International Alliance of Independent Publishers.

Rasul, S. H. (2019). Journalistic translation: Procedures and strategies in English-Kurdish translation of media texts. Cambridge Scholars Publishing.

Reinart, S. (2009). Kulturspezifik in der Fachübersetzung: Die Bedeutung der Kulturkompetenz bei der Translationfachsprachlicher und fahbezogener Texte [Cultural specific items in technical translation: The importance of cultural competence in the translation of technical and technical texts]. Frank & Timme.

Roche, J. (2001). Interkulturelle Sprachdidaktik [Intercultural language didactics]. Narr.

Schreiber, M. (1993). Übersetzung und Bearbeitung [Translation and editing]. Narr.

Schwarzlose, M. (2008). Äquivalenzdisskuion. Heute noch sinnvoll? [Equivalence discussion. Still useful today?]. Grin.

Solhjou, A. (2014). Târjomeh nâpaziriy-e farhangi [Cultural untranslatability]. Motarjem, 17(46), 39-43.

Toghiani, A. (2005). Tâsir moteghâbel-e adabiât va farhang [Mutual influence between literature and Culture]. Keyhan Farhangi, (227-228), 94-97.

Turan, D. (2018). Die Rolle sprachlicher und kultureller Kompetenz in der Funktionalen Übersetzung. Eine empirische Studie [The role of linguistic and cultural competence in functional translation. An empirical study]. Diyalog Interkulturelle Zeitschrift Für Germanistik, 6(1), 203-226.

Zulfaqari, H. (2014). Bâvarhây-e âmiyaneh mardom irân [Common beliefs of Iranians]. Chesmeh.