تعداد نشریات | 49 |
تعداد شمارهها | 1,778 |
تعداد مقالات | 18,927 |
تعداد مشاهده مقاله | 7,797,211 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,092,663 |
بررسی انتقادی آثار ابن حبیب، با تأکید بر المُنَمَّق و المُحَبَّر | ||
تاریخ و فرهنگ | ||
مقاله 5، دوره 54، شماره 1 - شماره پیاپی 108، اسفند 1401، صفحه 117-141 اصل مقاله (1.13 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jhistory.2022.76811.1137 | ||
نویسندگان | ||
شهلا بختیاری* 1؛ رویا مشمولی پیله رود2 | ||
1دانشیار گروه تاریخ دانشکده ادبیات دانشگاه الزهرا، تهران، ایران | ||
2دانش آموخته کارشناسی ارشد تاریخ اسلام، گروه تاریخ دانشکده ادبیات دانشگاه الزهرا، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
محمد بن حبیب از مورخان سدۀ سوم هجری است که دو اثر مهم وی المُنَمَّق فی أخبار قریش و المُحَبَّر از منابعی هستند که برای مطالعه و بررسی تاریخ پیش و صدر اسلام به کار میآیند. این پژوهش به بررسی و نقد دیدگاه نویسنده و این دو اثر بزرگ پرداخته است. نگرش انتقادی آثار ابن حبیب بهعنوان یک راوی مسلمان و همچنین آثار او بهعنوان روایتهایی که در تاریخ جاهلیت و اسلام موردتوجه هستند، به شناخت روش وی در تاریخنگاری اسلام کمک میکند. بررسیها نشان میدهد که ابن حبیب در تاریخ جاهلیت به سنتهای جاهلی مانند منافره و جار پرداخته و گزارشهایی آورده است. وی در تاریخ جاهلیت و اسلام نسبت به ثبتنام و نسب افراد و ابزارآلات و یا حیوانات (مانند اسب) دقت فراوانی داشته و گزارشهایی در این باره آورده که در دیگر منابع دیده نمیشود. فقدان نظم و انسجام در تدوین اخبار، همچنین روایات خلاصهوار از کاستیهای این دو اثر است. مهمترین نکته در تاریخنگاری وی، رعایت امانتداری و ارائه سلسله اسناد است، بهویژه در حوزه تاریخ جاهلیت که بیشتر مطالب خود را به استناد استاد خود ابن هشام ثبت کرده است. در نهایت نگارندگان این پژوهش در مورد مذهب ابن حبیب که به تشیع منسوب شده است، را با توجه به بررسیهای محتوایی آثار وی رد میکنند. | ||
کلیدواژهها | ||
منبعشناسی؛ ابن حبیب؛ المُنَمَّق؛ المُحَبَّر؛ تاریخ پیش از اسلام؛ قریش | ||
مراجع | ||
ابن حبیب بغدادی، ابوجعفر. المُحَبَّر. بهتحقیق ایلزة لیختن شتیتر. بیروت: دارالآفاق الجدیدة، بیتا.
ابن حبیب بغدادی، ابوجعفر. المُنَمَّق فى اخبار قریش. بهتحقیق خورشید احمد فاروق. بیروت: عالم الکتب، 1405/ 1985.
ابن قاضی شهبه، تقیالدین. تراجم طبقات النحاة و الغویین و المفسرین و الفقهاء. بیروت: دارالعربیة للموسوعات، 1428.
ابن منظور، محمد بن مکرم. لسان العرب. بهتصحیح جمالالدین میردامادى. بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع- دار صادر، 1414ق.
ابن هشام، عبدالملک. السیرة النبویة. بیروت: دارالمعرفة، بی تا.
ابوالفرج الاصفهانی، على بن الحسین. الاغانی. بیروت: دار احیاءالتراث العربی، 1415.
آذرنوش، آذرتاش. «ابن حبیب، ابوجعفر». در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم بجنوردی. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. 1387.
آیینه وند، صادق و وحید باصری. «بررسی سنّت منافَرَه در جاهلیت و بازتولید و پیامدهای آن در دوران اسلامی (باتکیهبر منافرههای هاشمیان)». مطالعات تاریخ اسلام 5، ش. 18 (پاییز 1399): 7- 28.
بختیاری، شهلا. «تاریخالخلفاء». نقد در تراز جهانی نقدنامه کتب در تراز جهانی. به کوشش سید حسین حسینی. تهران: پژوهشگاه علومانسانی و مطالعات فرهنگی. 1394.
تقوی، محمد و علی بیات. «ورود اخبار تاریخی به انساب نگاریهای دوره اسلامی تا پایان سده سوم هجری: مراحل و انگیزهها»، تاریختمدن اسلامی 13، ش 26 (پاییز و زمستان 1396): 3-24.
جعفریان، رسول. منابع تاریخ اسلام. تهران: نشر علم، 1393.
خطیب بغدادى، احمد بن على. تاریخ بغداد. بهتحقیق مصطفی عبدالقادر عطا. بیروت: دارالکتب العلمیة. 1417.
سمعانی، ابوسعید عبدالکریم بن محمد. الانساب. بهتحقیق عبدالرحمن بن یحیى المعلمى الیمانى. حیدرآباد: مجلس دائرةالمعارف العثمانیة، 1382.
سیوطی، جلالالدین. المزهر فی العلوم اللغة و انواعها. بیروت: مکتبة العصریة، 1406.
سیوطی، جلالالدین. بغیة الوعاة. بهتصحیح احمد الخانجی. مصر: سعادة بالجوار محافظة مصر، 1326.
شریعتنژاد کیاسری، عطیه؛ عالمزاده، هادی؛ فرهمند، یونس و معصومعلی پنجه. «منبعشناسی آثار تاریخی ابن حبیب بغدادی (متوفی ۲۴۵)». پژوهشنامه تاریخ اسلام 1، ش 39 (پاییز 1399): 51 - 70.
صالحی شامی، یوسف. سبل الهدى و الرشاد فى سیرة خیر العباد. بهتحقیق عادل احمد عبد الموجود و علیمحمد معوض. بیروت: دارالکتب العلمیة، 1414.
صفدی، صلاحالدین خلیل. الوافی بالوفیات. بهتحقیق احمد الارناووط و تزکی مصطفی. بیروت: دارالاحیاء التراث العربی، 1420.
عبد مشالی، علی. «ابن حبیب البغدادی (ت: 245 ه / 859 م) دراسة فی منهجة و موترده «کتاب المُنَمَّق مثالا» ». القادسیة فی الآداب و العلوم التربویة 15. العدد 1 (2016): 75- 118.
فروخ، عمر. تاریخ الادب العربی الاعصر العباسیة. بیروت: دارالعلم للملایین، 1968.
مسعودی، ابوالحسن علی مسعودی. مروجالذهب و معادن الجوهر. بهتحقیق اسعد داغر. قم: دار الهجرة، 1409.
واقدی، محمد بن عمر. المغازى. بهتحقیق مارسدن جونس. بیروت: مؤسسة الأعلمى، 1409/1989.
یاقوت حموی. معجم الادباء او ارشاد الاریب الی معرفه الادیب. بهتحقیق احسان عباس. بیروت: دارالغرب اسلامی. 1993.
Della Vida, G. Levi. “Muhammad ibn Habibs “MATRONYMICS OF POETS” “, Journal of the American Oriental Society V62. No.3. (1942:156-171. (https://doi.org/10.2307/594132).https://engagedscholarship.csuohio.edu/clmlang_facpub/145
Lichtenstädter, I. ”Muḥammad Ibn Ḥabîb and His Kitâb al-Muḥabbar”. Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland. N.1. (1939):1–27. http://www.jstor.org/stable/25201833.
Tayyara, Abed el-Rahman. "Ibn Ḥabīb’s Kitāb al-MuḤabbar and its Place in Early Islamic Historical Writing"(2018). World Languages, Literatures, and Cultures Faculty Publications. 145. https://engagedscholarship.csuohio.edu/clmlang_facpub/145
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 166 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 22 |