واکاوی پهنه‌های اقلیمی و خطر بیابان‌زایی حوضه آبریز کارون تحت شرایط تغییر اقلیم آینده با استفاده از شاخص UNEP

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 09 آذر 1401  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geoeh.2022.77881.1259

نویسندگان

حسین بهزادی کریمی ¹؛ غلامعلی مظفری²؛ کمال امیدوار²؛ احمد مزیدی ³

¹دکترای آب و هواشناسی

²استاد آب و هواشناسی، دانشگاه یزد

³دانشیار آب و هواشناسی، دانشگاه یزد

چکیده

انتشار بیش‌ازحد گازهای گلخانه‌ای در دهه‌های اخیر و تغییرات به وقوع پیوسته در اقلیم، موجب تغییر پارامترهای هواشناسی و به‌تبع آن، پهنه‌های اقلیمی شده است. در این تحقیق، چشم‌انداز آتی پهنه‌های اقلیمی و خطر بیابان‌زایی حوضه آبریز کارون با استفاده از شاخص UNEP و با به‌کارگیری مدل ریزمقیاس کاهی LARS-WG6 و خروجی مدل HadGEM2-ES، تحت سناریوهای انتشار RCPs برای سه دوره 2040-2021، 2060-2041 و 2080-2061 بررسی شد. مطابق یافته‌های تحقیق در هر سه دوره آتی و براساس سناریوهای انتشار RCPs، متوسط بلندمدت بارش سالانه بین 1.9 تا 14.6 درصد نسبت به دوره پایه کاهش می‌یابد اما متوسط سالانه دمای حداقل بین 1.2 تا 3.4 درجه سلسیوس، دمای حداکثر بین 1.3 تا 3.7 درجه سلسیوس و میانگین سالانه تبخیر و تعرق بین 4.7 تا 12.3 درصد نسبت به دوره مشاهداتی افزایش خواهد یافت. در دوره‌های آتی و براساس الگوهای واداشت تابشی موردبررسی، وسعت اقلیم خشک (خطر بیابان‌زایی بسیار شدید) و اقلیم نیمه‌خشک (خطر بیابان‌زایی شدید) به ترتیب 3.5 و 4.4 درصد افزایش و مساحت اقلیم خشک نیمه مرطوب (خطر بیابان‌زایی متوسط) و اقلیم مرطوب و بسیار مرطوب (بدون خطر بیابان‌زایی) به ترتیب 4 و 4.7 درصد کاهش خواهد یافت؛ اما قلمرو آب و هوایی نیمه مرطوب (خطر بیابان‌زایی کم) با 0.8+ درصد، تغییرات ناچیزی خواهد داشت. گستره اقلیم نیمه‌خشک در دوره آینده نزدیک و تحت سناریوی بدبینانه (RCP8.5)، با 12.4 درصد افزایش به بیشترین سطح ممکن در بین سناریوهای انتشار خواهد رسید؛ لذا این جابه‌جایی در مرزهای طبقه‌بندی اقلیمی، باعث تشدید روند بیابان‌زایی حوضه آبریز کارون در دوره‌های آتی خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

تغییر اقلیم؛ روند؛ پهنه‌بندی اقلیمی؛ شاخص UNEP؛ حوضه آبریز کارون

مراجع