بررسی سندی روایت« حَلَالُ مُحَمَّدٍ حَلَالٌ أَبَداً إِلَى یَوْمِ‌الْقِیَامَةِ وَ ...»

علوم قرآن و حدیث

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 آذر 1401  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jquran.2022.77614.1334

نویسندگان

عباس اسماعیلی زاده ¹؛ مرجانه فتحی طرقبه ²

¹دانشیار گروه آموزشی علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد

²گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد ، ایران

چکیده

تاریخمندی یا فراتاریخی بودن قرآن و احکام، از جمله مسائلی است که در دوران معاصر به طور ویژه مورد توجه قرار گرفته‌است. از جمله احادیث مورد استناد طرفداران ابدیت شریعت، حدیث «حَلَالُ مُحَمَّدٍ حَلَالٌ أَبَداً إِلَى یَوْمِ‌الْقِیَامَةِ وَ حَرَامُهُ حَرَامٌ أَبَداً إِلَى یَوْمِ‌الْقِیَامَةِ» بوده که در منابع مختلف شیعه و سنی به صورت‌های گوناگونی نقل شده‌است. در کتاب کافی نیز این عبارت در ضمن دو روایت مختلف به کار رفته‌ که در یکی، علاوه‌بر اشاره به ابدی‌بودن آموزه‌های پیامبر، به نفی بدعت‌های باطل پرداخته شده و در دیگری نیز به عدم نسخ دین اسلام بر خلاف ادیان پیشین اشاره شده‌است. اما اخیرا یکی از نواندیشان دینی، آیت‌الله«سید کمال حیدری» ادعا نموده که این دو حدیث، سند صحیحی نداشته و سخنی مشهور است که بر سر زبان‌ها افتاده و حکم به صحت این حدیث توسط برخی علما نه بر مبنای بررسی سندی که صرفا به خاطر اعتماد آنها به علمای متقدم بوده‌است.

بنابراین با توجه به نقش بسزای این روایت در مسئله ابدیت شریعت و اهمیت بررسی سندی در اطمینان-یافتن از صدور حدیث از معصوم، این پژوهش صرفا به تتبع در اسناد این دو روایت پرداخته و بررسی دلالی و ارتباط آن‌ها با مسائل ثانویه و فقهی را به پژوهش دیگری واگذار نموده‌است. در نتیجه با وجود بحث و اختلاف در مورد بیشتر راویان این دو سند، با استفاده از ادله مختلف، به روش توصیفی-تحلیلی و با بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای نشان داده‌است که یکایک راویان آنها موثق و امامی بوده و این دو روایت، دارای سندی صحیح هستند.

کلیدواژه‌ها

تاریخمندی و جاودانگی سنت؛ علم رجال؛ وثاقت راوی؛ صحیح‌؛ حلال و حرام