بررسی تطبیقی دیدگاه زرکشی و سیوطی در نحوه دلالت استقلالی یا مجموعی وجوه اعجاز قرآن

علوم قرآن و حدیث

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 13 آذر 1401  

نوع مقاله: Research

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jquran.2022.73278.1210

نویسندگان

سید مهدی جاویدان¹؛ سعید عباسی نیا ²؛ صادق آلبوغبیش³

¹دانشجوی دکتری گروه الهیات و معارف اسلامی-علوم قرآن و حدیث، واحد آبادان، دانشگاه آزاداسلامی آبادان، آبادان- ایران

²استادیار گروه الهیات و معارف اسلامی-علوم قرآن و حدیث، واحد آبادان، دانشگاه آزاداسلامی آبادان، آبادان- ایران

³استادیار گروه الهیات و معارف اسلامی- علوم قرآن و حدیث، واحد آبادان، دانشگاه آزاداسلامی آبادان، آبادان- ایران

چکیده

از مسائل مهم در اعجازشناسی قرآن، مسأله نحوه دلالت وجوه اعجاز است و آن معطوف به این پرسش است که دلالت این وجوه بر اعجاز قرآن به نحو استقلالی و انفرادی است یا مجموعی؟ قرآن پژوهان عموماً یک یا چند وجه اعجاز را وافی در دلالت اعجاز می دانند اما زرکشی تحقیق را در دلالت مجموعی وجوه اعجاز قرآن می داند. سیوطی متفاوت از زرکشی دلالت یک وجه را به تنهایی و مستقلاً برای اعجاز کافی می داند. در این پژوهش با رویکرد تحلیلی توصیفی بصورت مقایسه ای روش اعجازشناسی زرکشی و سیوطی مورد تأمل قرار گرفته و به نقد و بررسی دیدگاه زرکشی مبنی بر دلالت مجموعی اعجاز قرآن پرداخته ایم. براساس این پژوهش زرکشی از سویی به دلالت مجموعی وجوه اعجاز قرآن قائل شده است امری که وقوع و تحقیق آن چندان ممکن به نظر نمی رسد زیرا جمع تمامی وجوه اعجاز قرآن در سوره ای کوتاه یکجا، متعذر به نظر می آید و از سویی به تعدد وجوه در یک عصر واحد قائل شده اما عددی هم برای اعجاز تعیین نکرده است که در این صورت درک همه وجوه اعجاز برای مخاطب قرآن ممکن نخواهد بود. در شرایطی که عقیده سیوطی با نامحدود خواندن وجوه اعجاز، ادراک پذیری وجوه و توجه به اعجاز تأثیری قرآن مبنی بر دلالت انفرادی و استقلالی وجوه از انسجام و همگرایی بیشتری برخوردار است.

واژگان کلیدی: وجوه اعجاز، دلالت استقلالی، دلالت مجموعی، زرکشی، سیوطی.

کلیدواژه‌ها

وجوه اعجاز؛ دلالت استقلالی؛ دلالت مجموعی؛ زرکشی؛ سیوطی