نقش ارتباطی عصمت در شئون نبوت و تحلیل لایه‌های شئون نبوت در گسترۀ وحی

جستارهایی در فلسفه و کلام

مقاله 30، دوره 54، شماره 1 - شماره پیاپی 108، اسفند 1401، صفحه 201-221   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/epk.2022.77000.1132

نویسنده

احمد امدادی^*

گروه معارف ، دا نشگاه فرهنگیان پردیس آیت الله طالقانی، قم ، ایران

چکیده

انبیاء از کارکردهای متفاوتی در ابعاد گوناگون وظائف خود برخوردارند. نبوت و عصمت رابطۀ تنگاتنگی با یکدیگر دارند؛ زیرا به‌عقیدۀ بیشتر مسلمانان، فی‌الجمله هر پیامبری باید قوۀ پرهیز از گناهان و خطاها داشته باشد. با اثبات مبانی عصمت، حجیت قول، فعل و تقریر انبیاء معنادار و صحت تلقی و تبلیغ وحی تثبیت می شود. هدف این نوشتار، دستیابی به الگوی شئون نبوت در گسترۀ وحی و لایه‌های آن و ارائۀ ارتباطات عصمت و نبوت بر اساس آیات و روایات، به‌صورت تحقیق کیفی با استفاده از روش داده‌بنیاد و با کمک از نرم‌افزار MAXQDA بر اساس و مبنای کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام شده است. نتیجۀ این تحقیق، الگویی شامل انواع شئون کارکردی نبوت اعم از قبل، حین و بعد از ابلاغ وحی است که از زیرلایه‌های مختلف، اما همگون، در سطح و مؤلفه تشکیل شده است. یافته‌های پژوهش نشان داد که شئون متفاوت نبوت به‌مانند تلقی وحی، هدایت، تعلیم و تلاوت آیات، دعوت به توحید، دوری از طاغوت، تزکیۀ نفوس، تبشیر، انذار و غیره، در قالب سه مؤلف کلان «شئون قبل از ابلاغ وحی»، «شئون حین ابلاغ» و «شئون بعد از ابلاغ» قرار می‌گیرند که چنین کارکردهایی، ارتباط ناگسستنی نبوت با عصمت را آشکار کرده و بین عصمت و نبوت قالب‌هایی مثل ارتباط تشریفی، ارتباط مقوّمی، ارتباط اخذی، ارتباط تبلیغی، ارتباط اظهاری، ارتباط این‌همانی و ارتباط استدامه‌ای را به همراه خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

عصمت؛ نبوت؛ شئون نبوت؛ گناهان؛ وحی؛ روش داده‌بنیاد

مراجع