اصطلاح شناسی و شبهه زدایی «قضیّة فی واقعة»

فقه و اصول

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 13 آذر 1401  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfiqh.2022.76437.1362

نویسنده

محمد زنده دل

حوزه علمیۀ خراسان

چکیده

از تعابیر مورد استناد در کتب فقهی، اصطلاح «قضیة فی واقعة» است که دانشمندان عرصۀ فقه به اتکای آن برخی از احادیث خاص را غیر قابل استدلال دانسته‌‌اند. در لابلای کتب فقهی متقدّمان به برخی از زوایای این اصطلاح به طور اجمالی اشاره شده است.
نوشتۀ حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی کوشیده است تا با مطالعۀ کتب فقهی و اصولی و جمع آوری اَسناد کتابخانه‌ای، نخست تحقیق جامعی پیرامون مفهوم، کاربرد و ثمرۀ «قضیّة فی واقعة» ارائه دهد و سپس به برخی اشتباهاتی که در مورد این اصطلاح رخ داده بپردازد.
  دلالت حدیث بر فعل معصوم و یا حکایت فعل توسط معصوم، عدم قصد تشریع از فعل و حکایت فعل و عدم قابلیت جمع عرفی از جمله مقوّمات «قضیّة فی واقعة» است. صدور فعل در جواب سوال راوی و اشارۀ راوی به استمرار فعل توسط معصوم از جمله قرائنی است که دلالت دارد بر اینکه فعل و یا حکایت فعل در مقام تشریع و تبیین حکم شرعی صادر شده است.

کلیدواژه‌ها

قضیه؛ واقعه؛ فعل معصوم؛ حکایت فعل؛ استنباط

مراجع