بررسی رابطه قابلیت پیاده روی در محله و سلامت ذهنی(مطالعه موردی: شهر رشت)

جغرافیا و توسعه فضای شهری

دوره 11، شماره 2 - شماره پیاپی 25، شهریور 1403، صفحه 99-118   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgusd.2022.77401.1216

نویسندگان

علی اکبر سالاری پور^{* 1}؛ زهرا سیف ریحانی²

¹عضو هیأت علمی گروه مهندسی شهرسازی دانشکده معماری و هنر، دانشگاه گیلان

²گروه شهرسازی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

چکیده

محیط ساخته شده یکی از عوامل مهم تعیین کننده در میزان فعالیت جسمانی و در نتیجه سلامت فردی است. پژوهش حاضر به بررسی تأثیر محیط کالبدی شهر  بر فعالیت جسمانی، انسجام اجتماعی، حس تعلق اجتماعی و سلامت ذهنی می پردازد. به این منظور با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی دو مرحله ای، 380 پرسش نامه در محله هایی از شهر رشت تکمیل شد و داده های حاصل با استفاده از مدلسازی معادلات ساختاری در نرم افزار SMART PLS3  مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان می دهد  که محیط ساخته شده عامل مرتبه دومی از 5 مؤلفه ی نزدیکی به امکانات، کاهش عوامل تنش زای محیطی، کیفیت زیرساخت، دسترسی و اتصال پذیری و خطرات ترافیکی می باشد. محیط ساخته شده به طور مثبت و معناداری بر انسجام اجتماعی، حس تعلق اجتماعی و فعالیت فیزیکی تأثیر می گذارد. حس تعلق اجتماعی و فعالیت فیزیکی نیز به طور مثبت و معناداری بر سلامت ذهنی اثرگذار است. مدیریت شهری می تواند با توجه به ارتقاء مؤلفه های مذکور، قابلیت پیاده روی در محلات شهری را افزایش دهد. بهبود کیفیت محیط ساخته شده منجر به افزایش فعالیت فیزیکی، انسجام اجتماعی و حس تعلق اجتماعی خواهد شد. و در نهایت با افزایش حس تعلق اجتماعی و فعالیت فیزیکی، سلامت ذهنی شهروندان نیز ارتقاء خواهد یافت.

کلیدواژه‌ها

انسجام اجتماعی؛ حس تعلق اجتماعی؛ سلامت ذهنی؛ فعالیت فیزیکی؛ قابلیت پیاده روی

مراجع

1. امیرفخریان، م.، رهنما، م. ر.، پوراحمد، ا.، و اجزاء شکوهی، م. (1394). بررسی انسجام درونی محلات شهری در شهرهای اسلامی و تقابل آن با پروژه های نوسازی شهری؛ نمونه محله عامل شهر مشهد. جغرافیا و توسعه فضای شهری، 2(1)، 143-125.
2. حسام، م.، و آقایی زاده، ا. (1395). شناسایی تنگناهای پیاده روی شهروندان در شهر رشت با استفاده از تئوری بنیانی. جغرافیا و توسعه ناحیه ای، 14(2)، 224-201.
3. دماری، ب.، المدنی، س. ح.، حاجبی، ا.، و صالحی شهرابی، ن. (۱۳۹۸). رویکردهای ارتقای سلامت روان در محیط‌های کاری کشور ایران، مروری بر وضعیت موجود و ارائه راهکار‌هایی برای آینده. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، ۲۵(۲)، ۱۳۵-۱۲۲.
4. ربانی ابوالفضلی، غ.، رهنما، م. ر.، و خاکپور، ب. (1396). ارزیابی قابلیت پیاده مداری با تاکید بر رویکرد نوشهرگرایی در بلو ار سجاد مشهد. جغرافیا و توسعه فضای شهری، 4(2)، 24-1.
5. طاهری، ش.، قاسمی سیچانی، م.، و شبانی، ا. ح. (1400). تحلیل بعد کالبدی در شفابخشی منظر پارک شهید رجایی اصفهان. جغرافیا و توسعه فضای شهری، 10(1)، 115-89.
6. غلامیان مقدم، ا.، و سعیدی مفرد، س. (1399). تببین شاخص های محیطی مؤثر بر استرس شهروندان در فضای شهری ( مطالعه موردی : محله سیرده سبزوار). جغرافیا و توسعه فضای شهری، 7(1)، 98-79.

 

7. Aletta, F., Lepore, F., Kostara-Konstantinou, E., Kang, J., & Astolfi, A. (2016). An experimental study on the influence of soundscapes on people’s behavior in an open public space. Applied Sciences, 6(10), 276, 1-12.
8. An, R., Shen, J., Yang, Q., & Yang, Y. (2019). Impact of built environment on physical activity and obesity among children and adolescents in China: a narrative systematic review. Journal of Sport and Health Science, 8(2), 153–169.
9. Baobeid, A., Koç, M., & Al-Ghamdi, S. G. (2021). Walkability and its relationships with health, sustainability, and livability: elements of physical environment and evaluation frameworks. Built Environ, 7, 721218.
10. Buck, C., Tkaczick, T., Pitsiladis, Y., De Bourdehaudhuij, I., Reisch, L., Ahrens, W., & Pigeot, I. (2015). Objective measures of the built environment and physical activity in children: from walkability to moveability. Journal of Urban Health, 92(1), 24–38.
11. Cramm, J. M., Van Dijk, H. M., & Nieboer, A. P. (2013). The importance of neighborhood social cohesion and social capital for the well-being of older adults in the community. The Gerontologist, 53(1), 142–152.
12. Dzhambov, A., Tilov, B., Markevych, I., & Dimitrova, D. (2017). Residential road traffic noise and general mental health in youth: The role of noise annoyance, neighborhood restorative quality, physical activity, and social cohesion as potential mediators. Environment International, 109, 1–9.
13. Ebrahim, N. P. (2015). Sense of community in new urbanism neighborhoods: a review. Open House International, 40(4), 25-29.
14. Francis, J., Giles-Corti, B., Wood, L., & Knuiman, M. (2012). Creating sense of community: The role of public space. Journal of Environmental Psychology, 32(4), 401–409.
15. French, S., Wood, L., Foster, S. A., Giles-Corti, B., Frank, L., & Learnihan, V. (2014). Sense of community and its association with the neighborhood built environment. Environment and Behavior, 46(6), 677–697.
16. Georgiou, M., Morison, G., Smith, N., Tieges, Z., & Chastin, S. (2021). Mechanisms of impact of blue spaces on human health: a systematic literature review and meta-analysis. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(5), 2486.
17. Henderson, H., Child, S., Moore, S., Moore, J. B., & Kaczynski, A. T. (2016). The influence of neighborhood aesthetics, safety, and social cohesion on perceived stress in disadvantaged communities. American Journal of Community Psychology, 58(1–2), 80–88.
18. Hua, J., Mendoza-Vasconez, A. S., Chrisinger, B. W., Conway, T. L., Todd, M., Adams, M. A., Sallis, J. F., Cain, K. L., Saelens, B. E., & Frank, L. D. (2022). Associations of social cohesion and quality of life with objective and perceived built environments: a latent profile analysis among seniors. Journal of Public Health, 44(1), 138–147.
19. Huang, N.-C., Kung, S.-F., & Hu, S. C. (2018). The relationship between urbanization, the built environment, and physical activity among older adults in Taiwan. International Journal of Environmental Research and Public Health, 15(5), 836.
20. Lam, T. M., Wang, Z., Vaartjes, I., Karssenberg, D., Ettema, D., Helbich, M., Timmermans, E. J., Frank, L. D., den Braver, N. R., & Wagtendonk, A. J. (2022). Development of an objectively measured walkability index for the Netherlands. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 19(1), 1-16.
21. Li, X., Li, Y., Xia, B., & Han, Y. (2021). Pathways between neighbourhood walkability and mental wellbeing: A case from Hankow, China. Journal of Transport & Health, 20, 101012.
22. Loh, V. H. Y., Veitch, J., Salmon, J., Cerin, E., Thornton, L., Mavoa, S., Villanueva, K., & Timperio, A. (2019). Built environment and physical activity among adolescents: the moderating effects of neighborhood safety and social support. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 16(1), 11-18.
23. Modabernia, M. J., Tehrani, H. S., Fallahi, M., Shirazi, M., & Modabbernia, A. H. (2008). Prevalence of depressive disorders in Rasht, Iran: A community based study. Clinical practice and epidemiology in mental health, 4(1), 1-6.
24. Mouratidis, K., & Poortinga, W. (2020). Built environment, urban vitality and social cohesion: Do vibrant neighborhoods foster strong communities? Landscape and Urban Planning, 204, 103951.
25. Nikooyeh, B., Abdollahi, Z., Salehi, F., Nourisaeidlou, S., Hajifaraji, M., Zahedirad, M., Shariatzadeh, N., Kalayi, A., Entezarmahdi, R., & Ghorbannezhad, Z. (2016). Prevalence of obesity and overweight and its associated factors in urban adults from West Azerbaijan, Iran: the National Food and Nutritional Surveillance Program (NFNSP). Nutrition and Food Sciences Research, 3(2), 21–26.
26. Shin, J., Lee, H., Choi, E. K., Nam, C., Chae, S.-M., & Park, O. (2021). Social determinants of health and well-being of adolescents in multicultural families in South Korea: Social-cultural and community influence. Frontiers in Public Health, 9, 461140.
27. Stewart, K., & Townley, G. (2020). How far have we come? An integrative review of the current literature on sense of community and well‐being. American Journal of Community Psychology, 66(1–2), 166–189.
28. Subiza-Pérez, M., García-Baquero, G., Babarro, I., Anabitarte, A., Delclòs-Alió, X., Vich, G., Roig-Costa, O., Miralles-Guasch, C., Lertxundi, N., & Ibarluzea, J. (2021). Does the perceived neighborhood environment promote mental health during pregnancy? Confirmation of a pathway through social cohesion in two Spanish samples. Environmental Research, 197, 111192.
29. Tang, J. Y. M., Chui, C. H. K., Lou, V. W. Q., Chiu, R. L. H., Kwok, R., Tse, M., Leung, A. Y. M., Chau, P.-H., & Lum, T. Y. S. (2021). The contribution of sense of community to the association between age-friendly built environment and health in a high-density city: a cross-sectional study of middle-aged and older adults in Hong Kong. Journal of Applied Gerontology, 40(12), 1687–1696.
30. Tcymbal, A., Demetriou, Y., Kelso, A., Wolbring, L., Wunsch, K., Wäsche, H., Woll, A., & Reimers, A. K. (2020). Effects of the built environment on physical activity: a systematic review of longitudinal studies taking sex/gender into account. Environmental Health and Preventive Medicine, 25(1), 1-25.
31. Terry, R., Townley, G., Brusilovskiy, E., & Salzer, M. S. (2019). The influence of sense of community on the relationship between community participation and mental health for individuals with serious mental illnesses. Journal of Community Psychology, 47(1), 163–175.
32. Van Cauwenberg, J., Van Holle, V., De Bourdeaudhuij, I., Van Dyck, D., & Deforche, B. (2016). Neighborhood walkability and health outcomes among older adults: The mediating role of physical activity. Health & Place, 37, 16–25.
33. Wang, H., & Yang, Y. (2019). Neighbourhood walkability: A review and bibliometric analysis. Cities, 93, 43–61.
34. Yu, R., Wong, M., & Woo, J. (2019). Perceptions of neighborhood environment, sense of community, and self-rated health: an age-friendly city project in Hong Kong. Journal of Urban Health, 96(2), 276–288.
35. Zhang, J., Zhang, J., Zhou, M., & Yu, N. X. (2018). Neighborhood characteristics and older adults’ well-being: The roles of sense of community and personal resilience. Social Indicators Research, 137(3), 949–963.
36. Zhang, L., Jiang, J., & Wang, P. (2021). Social cohesion associated with health mediated by emotional experience and life satisfaction: Evidence from the internal migrants in China. Applied Research in Quality of Life, 16(3), 1285–1303.
37. Zuniga-Teran, A. A., Orr, B. J., Gimblett, R. H., Chalfoun, N. V, Marsh, S. E., Guertin, D. P., & Going, S. B. (2017). Designing healthy communities: Testing the walkability model. Frontiers of Architectural Research, 6(1), 63–73.
38. Yu, W., Singh, S. S., Calhoun, S., Zhang, H., Zhao, X., & Yang, F. (2018). Generalized anxiety disorder in urban China: prevalence, awareness, and disease burden. Journal of Affective Disorders, 234, 89-96.
39. Wang, R., Xue, D., Liu, Y., Liu, P., & Chen, H. (2018). The relationship between air pollution and depression in China: is neighbourhood social capital protective?. International journal of environmental research and public health, 15(6), 1160.