فهم عوامل زمینه‌ساز فرهنگی در سبک زندگی ایرانی-اسلامی

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 3، دوره 19، شماره 3 - شماره پیاپی 41، مهر 1401، صفحه 102-75   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/social.2022.75180.1138

نویسندگان

امید قنبری¹؛ سیامک کورنگ بهشتی^{* 2}؛ علی رشیدپور³

¹دانشجوی دکتری مدیریت و برنامه‌ریزی امور فرهنگی، گروه مدیریت فرهنگی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

²استادیار، گروه مدیریت فرهنگی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

³دانشیار، گروه مدیریت فرهنگی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

چکیده

الگوی مصرف کنونی در جامعه ما با الگوی مصرف مطلوب از دیدگاه اسلامی فاصله دارد. این تحقیق با هدف اصلی فهم عوامل زمینه‌ساز  فرهنگی در سبک زندگی ایرانی-اسلامی انجام شده است. این تحقیق با استفاده از روش کیفی، تحلیل تماتیک و با انجام مصاحبه طراحی شد. روش‌شناسی این تحقیق از حیث نتیجه، جزو تحقیقات کاربردی توسعه‌ای، از حیث هدف جزو تحقیقات اکتشافی و از حیث روش اجرای کار براساس روش کیفی انجام شده است. جامعه­ مطالعه‌شده در پژوهش، 17 نفر از خبرگان و کارشناسان متخصص در حوزه‌های مدیریت و برنامه‌ریزی امور فرهنگی و علوم ارتباطات (عمدتاً) از استان اصفهان بودند که با هماهنگی‌های لازم، مصاحبه نیمه‌ساختاریافته با آن‌ها انجام گرفت و از نمونه‌گیری هدفمند و به‌طور هم‌زمان از روش گلوله‌برفی برای دسترسی راحت‌تر به نمونه‌های مدنظر و از معیـار اشـباع نظـری بـرای تصمیم‌گیری درمورد تعداد نمونه موردمطالعه برای انتخاب مشارکت‌کنندگان استفاده شد. نتایج نشان می‌دهد، هشت مضمون اصلی به‌عنوان عوامل زمینه‌ساز فرهنگی مؤثر در سبک زندگی ایرانی-اسلامی به دست آمد: دارایی‌های فرهنگی، عوامل تعاملی، مصادیق خانواده‌محور، مصادیق دین‌محور، عوامل محیطی، عوامل فردی، مصادیق فرهنگی و مصادیق اخلاق اجتماعی. هر یک از این مضامین اصلی، مضامین فرعی خاص خود را دارد. سبک زندگی ما در بسیاری از موارد از آداب و رسوم غیراسلامی تأثیر می‌پذیرد؛بنابراین ضروری به نظر می‌رسد که سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان فرهنگی، تمرکز جدی بر سبک زندگی اسلامی، به‌ویژه برای نسل جوان و کودکان داشته باشند.

کلیدواژه‌ها

الگوی مصرف؛ سبک زندگی ایرانی-اسلامی؛ فرهنگ

مراجع

1. استوری، ج. (1395). مطالعات فرهنگی درباره‌ فرهنگ عامه (چاپ سوم) (ح. پاینده، مترجم). تهران: نشر آگه.
2. اسولیوان ، ت.، هارتلی ، ج.، ساندرز ، د.، و فیسک ، ج. (1385.). مفاهیم کلیدی ارتباطات. تهران: فصل نو.
3. اشتری‌فر، ح.، و صالحی امیری، ر. (1395). طراحی الگوی رابطه مدیریت فرهنگی با سبک زندگی ایرانی-اسلامی. مدیریت منابع در نیروی انتظامی، 3(4)، 31-60.
4. پورامینی، ب. (1392). سبک زندگی منشور زندگی در منظر امام رضا (ع). مشهد: انتشارات قدس رضوی.
5. حسین پور، ر.، بلالی اسکویی آ.، و کی‌نژاد م. ع. (1396). تبیین سبک زندگی اسلامی(رضوی)؛: راهکارهایی در جهت تداوم آن در جامعه ایران. فرهنگ رضوی، 5(19)، 9-39.
6. ریاحی، ج. (1401). تأثیر شبکه ماهواره‌ای فارسی‌زبان من و تو بر فرهنگ ایثار و مقاومت، سبک زندگی و هویت ایرانی، اسلامی نسل جوان. شاهد اندیشه، (6)، 25-54.
7. سلیمانی، ک.، و شهسورای، ح. (1392). چرا ایرانی‌ها همه چیز را زیاد مصرف می‌کنند؟. نشریه شجره طیبه صالحین، 2(3)، 121-120.
8. شریفی، ا. ح. (1391). اخلاق و سبک زندگی اسلامی. قم: معارف.
9. طولابی، ز.، صمدی، س.، و مطهری‌نژاد، ف. (1392). بررسی نقش میانجی عزت نفس و خودکارآمدی در رابطه بین سـبک زنـدگی اسـلامی و سـازگاری اجتماعی جوانـان شهرم شـهد. فصـلنامه مطالعـات جامعـه‌شـناختی جوانـان، 9(3)، 115-132.
10. فیسک، ج. (1389). اصول و مبانی ارتباطات (م. غبرایی، مترجم). تهران: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه.
11. کاویانی، م. (1391). سبک زندگی اسلامی و ابزار سنجش آن. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
12. کجباف، م. ب. (1390). رابطه سبک زندگی اسلامی با شادکامی و رضایت از زندگی. ماهنامه علمی تخصصی صدای جمهوری اسلامی ایران، 70(11)، 22-29.
13. گرامی، غ. (1392). مهندسی فرهنگی، بایسته‌ها و راهبردها. ماهنامه معارف، (25)، 12-17.
14. موسوی گیلانی، س. ر. (1392). چیستی و چرایی سبک زندگی و نسبت آن با دین و مهدویت. فصلنامه مشرق موعود، 25، 123-138.
15. میلنز، آ.، و براویت، ج. (1392). درآمدی بر نظریه فرهنگی معاصر. تهران: ققنوس.

 

16. Alexander, J. C. (2006). The meanings of social life: A cultural sociology. Oxford: Oxford University Press.
17. Bourdieu, P. (1984). Distinction: A social critique of the judgement of taste. New York: Routledge.‏
18. Geertz, C. (1973). The interpretation of cultures(Vol. 5019). New York: Basic Books.‏
19. Kefalas, M. (2004). Labor for love: Rethinking class and culture in the case of single motherhood. In M. D. Jacobs, & N. W. Hanrahan (Eds.), The Blackwell companion to the sociology of culture. Malden: BlackwellPublishing.
20. Reeves, A., & de Vries, R. (2019). Can cultural consumption increase future earnings? Exploring the economic returns to cultural capital. British Journal of Sociology, 70(1), 214-240. 
21. Tylor, E. B. (1974). Primitive culture: Researches into the development of mythology, philosophy, religion, art, and custom. New York: Gordon Press.
22. Wojdan, W., Wdowiak, K., Witas, A., Drogoń, J., & Brakowiecki, W. (2021). The impact of social media on the lifestyle of young people. Polish Journal of Public Health, 130(1), 8-13.