ارزیابی میزان هتروزیس و وراثت پذیری صفات کمی و گروه بندی ارقام جدید و ژنوتیپ های رازیانه (Foeniculum vulgare. Mill)

پژوهشهای زراعی ایران

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 22 آذر 1401  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jcesc.2022.76727.1175

نویسندگان

اعظم اکبری¹؛ علی ایزدی دربندی ¹؛ حسین رامشینی²؛ محسن ابراهیمی³

¹گروه علوم زراعی و اصلاح نباتات، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران

²گروه علوم زراعی و اصلاح نباتات، پردیس ابوریحان ، دانشگاه تهران

³گروه علوم زراعی و اصلاح نباتات، پردیس ابوریحان دانشگاه تهران

چکیده

رازیانه گیاهی دگرگرده افشان و یکی از مهم‌ترین گیاهان دارویی خانواده چتریان است، که اسانس آن در صنایع مختلف دارویی، غذایی و آرایشی کاربرد فراوان دارد. بهبود عملکرد یکی از اهداف مهم به نژادی محسوب می‌شود و بهره گیری از هتروزیس به عنوان یکی از ابزار‌های قدرتمند جهت ارتقای عملکرد همیشه مورد توجه به نژادگران بوده است. به منظور بررسی میزان عملکرد، اجزای عملکرد ومیزان هتروزیس صفات مهم ارقام اصلاح شده رازیانه، سه رقم اصلاح شده سینتتیک به همراه هشت والد برتر در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی مورد بررسی قرار گرفتند. براساس نتایج تجزیه واریانس اختلاف ژنوتیپ‌های مورد مطالعه برای همه صفات معنی‌دار شد. در ارقام سینتتیک میانرس و دیررس میزان عملکرد دانه و عملکرد اسانس به طور معنی‌داری بالاتر از سایر ژنوتیپ‌ها بود و میزان هتروزیس عملکرد آنها نسبت به میانگین والدین مثبت و به ترتیب 39% و 38% بود است، ارزیابی میزان هتروزیس نشان داد که ارقام سینتتیک در اکثر صفات نسبت به والدین برتری داشت.. وراثت‌پذیری عمومی برای صفات مختلف بین 34% تا 93% برآورد گردید در این بررسی ضرایب تنوع فنوتیپی کلیه صفات بیشتر از ضرایب تنوع ژنتیکی بود که نشان دهنده وجود اثرات عوامل محیطی براین صفات بود. تجزیه به مؤلفه‌های اصلی نشان داد که 4 مؤلفه اول بیش از 90 درصد تغییرات کل واریانس را توجیه می‌نمایند. بر اساس تجزیه خوشه‌ای به‌روش وارد ژنوتیپ‌ها در چهار گروه قرار گرفتند. می‌توان انتظار داشت که این ارقام سینتتیک بتوانند پس از ثبت به عنوان رقم تجاری، در بازار گیاهان دارویی معرفی و گسترش یابند.

کلیدواژه‌ها

ارقام سنتتیک؛ رازیانه؛ هتروزیس؛ وراثت پذیری

مراجع