گزارشی از مذاکرات در رخداد عاشورا

تاریخ و فرهنگ

مقاله 9، دوره 54، شماره 1 - شماره پیاپی 108، شهریور 1401، صفحه 229-241   

نوع مقاله: مقاله ترویجی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jhistory.2022.75654.1112

نویسنده

عبدالرحیم قنوات^*

دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

همانند دیگر جنگ‌ها و نبردهای تاریخی، قیام امام حسین بن علی (ع) و واقعه عاشورا – از آغاز تا پایان - با گفتگوها و مذاکراتی همراه بود. این گفتگوها بسته به شرایط، گاه نتایجی نیز در برداشت، اما در نهایت نتیجه‌بخش نبود و به شکست انجامید. نبرد عاشورا هنگامی آغاز شد که مذاکرات طرفین کاملاً به بن‌بست رسید.
هدف از نوشتن این مقاله ارائه گزارشی جامع و تا حد ممکن دقیق از دفعات و جزئیات مذاکرات دو طرف بوده است. نیز قصد آن بوده که با برجسته کردن این موضوع، شناخت بهتر و مؤثرتری از جنبه­ای کمتر نمایان از این قیام به دست آید. بر این اساس دستاورد این نوشته ارائه گزارشی یکجا از مذاکرات در تاریخ عاشورا همراه با ذکر جزئیات و حواشی در مقاله­ای مستقل و نسبتا کوتاه است. این کار همانند بیشتر نوشته­های تاریخی، بر اساس روش استقرایی – تحلیلی و با تکیه بر منابع تاریخی کهن صورت پذیرفته است.

کلیدواژه‌ها

عاشورا؛ مذاکرات؛ امام حسین بن علی؛ حُر بن یزید؛ عمر بن سعد

مراجع

ابن اعثم، ابو محمد احمد بن علی. الفتوح‌. بیروت: دارالکتب ‌العلمیه‌،‌ 1986م‌.

ابن حجر، احمد بن علی. الاصابة‌ فی‌ تمییز الصحابه‌. بیروت: داراحیاء التراث ‌العربی‌، بی‌تا (افست‌ از چاپ‌ اول 1328ق).

ابن شهرآشوب. ابوجعفر محمد بن علی. مناقب‌ آل‌ ابی‌طالب‌. به­تصحیح‌ سید هاشم‌ رسولی‌ محلاتی‌. قم‌: انتشارات‌ علامه‌، بی‌تا.

ابن صباغ. نورالدین علی بن محمد. الفصول‌المهمّه‌ فی‌ معرفة ‌الاحوال‌ الائمه. نجف: مکتبة‌ دارالکتب ‌التجاریه‌، بی‌تا.

ابن عساکر، علی بن حسن. تاریخ‌ مدینة‌ دمشق‌. به­تحقیق‌ علی‌ شیری‌. بیروت: دارالفکر، 1995 م‌.

ابن قتیبه. ابومحمد عبدالله بن مسلم. الامامة‌ و السیاسه. به­تحقیق‌ طه‌ محمد الزینی‌. بیروت: دارالمعرفة‌ للطباعة‌ و النشر، بی‌تا.

ابن کثیر، اسماعیل بن عمر. البدایة‌ والنهایه‌. بیروت: داراحیاء التراث ‌العربی‌، 1993.

ابن نما. جعفر بن محمد. مثیرالاحزان‌. بی‌جا: بی‌نا، 1318.

اربلی. علی بن عیسی. کشف ‌الغمّه‌ فی‌ معرفة ‌الائمه. به­تصحیح‌ آقا سید ابراهیم‌ میانجی‌. بی‌جا: نشر ادب‌ الحوزه‌، بی‌تا.

بلاذری. احمد بن یحیی. انساب‌ الاشراف‌. به­تحقیق‌ محمد باقرالمحمودی‌. قم: مجمع‌ احیاء الثقافة ‌الاسلامیه‌، ‌ 1419 ق.

خوارزمی. الموفق بن احمد. مقتل‌الحسین‌. نجف: مطبعة ‌الزهراء، 1948 م‌.

دینوری، احمد بن داوود. اخبارالطوال‌. به­تحقیق‌ عبدالمنعم‌ عامر.  قاهره: دار احیاء الکتب‌ العربیه‌، 1960 م‌.

سبط بن جوزی. تذکرة ‌الخواص‌. قم: منشورات‌ الشریف‌ الرضی‌،‌ 1376.

سماوی، شیخ محمد بن طاهر. ابصار العین‌ فی‌ انصار الحسین‌. به­تحقیق‌ شیخ‌ محمدجعفرالطبسی‌. بی‌جا: مرکز الدراسات ‌الاسلامیه‌ لحرس‌ الثوره‌،1377.

سید بن طاووس. اللهوف‌ علی‌ قتلی ‌الطفوف‌. تهران: انتشارات‌ جهان‌، 1364.

شهیدی، سید جعفر. پس‌ از پنجاه‌ سال‌. تهران: دفتر نشر فرهنگ‌ اسلامی‌،‌ 1367.

طبرسی. فضل بن حسن. اعلام ‌الوری‌ باعلام الهدی. طهران: المکتبة ‌العلمیة ‌الاسلامیه‌، 1338.

طبری، محمد بن جریر. تاریخ ‌الرسل‌ و الملوک‌. به­تحقیق‌ محمد ابوالفضل‌ ابراهیم‌. قاهره: دارالمعارف‌، 1971م‌.

قمی، شیخ عباس. منتهی‌ الآمال. قم: انتشارات‌ هجرت‌، 1365.

مجلسی.‌ محمد باقر. بحار الانوار. طهران: المطبعة‌ الاسلامیه‌،  1358.

مسکویه، ابوعلی. تجارب‌ الامم‌ و تعاقب‌ الهمم‌. به­تحقیق‌ ابوالقاسم‌ امامی‌. طهران: دار سروش‌ للطباعة‌ و النشر، 1366.

مفید. الارشاد. قم: مکتبة‌ بصیرتی‌، بی‌تا.

 

مقدسی. مطهر بن طاهر. البدء والتاریخ‌. به­اهتمام‌ کلمان‌ هوار. بیروت: دار صادر، بی‌تا (افست‌ از چاپ پاریس 1899م‌).