پهنه‌بندی خطر وقوع زمین‌لغزش با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و فن GIS (مطالعه‌ی موردی؛ شهرستان باغملک)

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 دی 1401  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geoeh.2022.77009.1239

نویسندگان

مرتضی لجم اورک ¹؛ زهرا پیری²

¹izeh iran-khuzestan

²دانشگاه تبریز

چکیده

پدیده‌ی زمین‌لغزش‌ یکی از انواع حرکت‌های دامنه‌ای است که همواره خسارات زیادی را در کشور به وجود آورده است. انتقال بخشی از رسوبات دامنه به سمت پایین آن علاوه برخسارت‌های مالی، خطرات جانی زیادی را نیز در پی خواهد داشت؛ بنابراین شناسایی مناطقی که مستعد زمین‌لغزش می‌باشند می‌تواند در حد ممکن از وقوع این پدیده جلوگیری کند و باعث حفظ جان و مال انسان‌های در معرض خطر شود. هدف از این پژوهش اولویت‌بندی مؤلفه‌های مؤثر در وقوع زمین‌لغزش و پهنه‌بندی خطر وقوع آن در سطح شهرستان با‌غملک است. برای اولویت‌بندی و پهنه‌بندی خطر وقوع زمین‌لغزش 9 عامل در نظر گرفته‌شده، این عوامل 9 گانه شامل شیب، زمین‌شناسی، شبکه زهکش آب، ارتفاع، بارندگی، کاربری اراضی، گسل، جهت شیب و جاده است. روش‌ مورداستفاده در پهنه‌بندی زمین‌لغزش AHP است و برای تلفیق لایه‌ها نیز از نرم‌افزار سیستم اطلاعات جغرافیا استفاده‌شده است. نتایج این تحقیق بیانگر آن است که عامل شیب، جنس زمین و شبکه آب‌های سطحی با رتبه یک تا سوم بیشترین تأثیر و فاصله از جاده و جهت شیب با رتبه هشتم و نهم نیز کمترین تأثیر را در وقوع زمین‌لغزش در این منطقه داشته است. . نتیجه‌گیری‌ها نشان می‌دهد که بیشترین زمین‌لغزش‌های رخ‌داده در منطقه در ارتباط با شیب و جنس زمین بوده؛ چراکه این عوامل با دخالت فعالیت‌های شبکه آب‌های سطحی، بارندگی و دیگر عوامل یادشده، باعث سست شدن پیوند بین رسوبات شده و حرکت آن‌ها را موجب می‌شود.

کلیدواژه‌ها

پهنه‌بندی؛ زمین‌لغزش؛ مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP)؛ GIS؛ باغملک

مراجع