پیش نگری امواج گرمایی مخاطره آمیز در آذربایجان شرقی با مدل سازی گزارش ششم تغییر اقلیم

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 دی 1401  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geoeh.2022.78997.1284

نویسندگان

سید محمد حسینی ¹؛ فرحناز خرم آبادی²

¹استادیار آب و هواشناسی، دانشگاه سید جمال الدین اسدآبادی، اسدآباد، ایران.

²دانشگاه تبریز

چکیده

امواج گرمایی از جمله خطرناک‌ترین تهدیدات آب‌وهوایی مرتبط با گرم‌شدن کره زمین و وردایی اقلیمی هستند که در سال‌های اخیر روندی افزایشی داشته‌اند. در پژوهش حاضر جهت پیش‌نگری تغییرات مکانی شدت امواج گرمایی در استان آذربایجان شرقی از دو پایگاه داده استفاده شده است. پایگاه نخست؛ داده‌های روزانه دمای بیشینه در 5 ایستگاه همدید استان شامل تبریز، مراغه، جلفا، اهر و میانه برای بازه‌ی زمانی 1981 تا 2021 میلادی به عنوان دوره داده‌های تاریخی-پایه است. پایگاه دوم؛ برونداد مدل منتخب CanESM تحت سناریوی دوگانه اقتصادی-اجتماعی SSP1 در دوره آینده از سال 2022 تا 2065 میلادی است. درست‌سنجی داده‌های دوره پایه با دوره آتی با سنجه‌های استاندارد انجام شد و با تکنیک رگرسیونی گام به گام، شدت امواج گرمایی استان مورد تببین قرار گرفت. نتایج حاکی از این است که در تمام ایستگاه‌های مورد بررسی، شدت امواج گرمایی تا سال 2065 میلادی افزوده خواهد شد و گستره بزرگی از وسعت استان را در بر خواهد گرفت. به طوری که در نیم سده آینده، شدت امواج گرمایی در تبریز با 3/1؛ در مراغه با 1؛ در جلفا با 7/0؛ در اهر با 1 و در میانه با 4/1 درجه سانتی‌گراد افزایش پیدا می‌کند. همچنین با گرمترشدن هوای کره زمین ناشی از اثرگذاری تغییرات اقلیم جهانی، امواج گرمایی کوچکتر به هم می‌پیوندند و امواج گرمایی شدیدتر، بزرگتر و ماناتری را به وجود خواهند آورد. همچنین با کاهش عرض جغرافیایی در این استان و همجواری با مناطق پست و کم‌ارتفاع، بسامد و شدت رخداد امواج گرمایی نیز بیشتر خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

مدل‌سازی؛ امواج گرمایی مخاطر‌ه‌آمیز؛ گزارش ششم تغییر اقلیم؛ آذربایجان شرقی

مراجع