ارزیابی پایداری کشت‌بوم‌های کلزا (Brassica napus L.)بر پایه تحلیل انرژی، ردپای کربن و گازهای گلخانه‌ای

پژوهشهای زراعی ایران

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 03 دی 1401  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jcesc.2022.76465.1168

نویسندگان

حمیدرضا شاه حسینی¹؛ سمانه لطفی²؛ حسین کاظمی ³؛ بهنام کامکار⁴

¹دانشگاه زابل

²گروه زراعت- دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

³دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

⁴دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

این تحقیق با هدف ارزیابی پایداری کشت­‌بوم­‌های کلزا بر اساس تحلیل انرژی، ردپای کربن و انتشار گازهای گلخانه‌­ای در شهرستان کلاله، در استان گلستان، در سال زراعی 98-1397 به وسیله پرسشنامه و مصاحبه چهره به چهره با کلزاکاران و جمع‌­آوری اطلاعات از سازمان جهاد کشاورزی استان گلستان انجام شد. تعداد مزارع مورد مطالعه، توسط رابطه کوکران تعیین گردید. بر این اساس، 50 مزرعه کلزا انتخاب شدند. قابلیت اعتماد پرسشنامه 81/0 محاسبه شد. پس از تعیین مهم‌ترین ورودی‌­ها و خروجی مزارع، ردپای کربن، انتشار گازهای گلخانه‌­ای و شاخص­ه‌ای مربوط به انرژی در این کشت‌بوم‌ها محاسبه و ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که انرژی ورودی کل 13200 مگاژول در هکتار، انرژی خروجی کل 63400 مگاژول در هکتار، کارایی مصرف انرژی 8/4، بهره­وری انرژی 17/0 کیلوگرم در مگاژول، ردپای بوم­شناختی تولید کلزا 99/0 هکتار جهانی و پتانسیل گرمایش جهانی 03/779 کیلوگرم معادل دی اکسید کربن در هکتار بود. همچنین، ورودی­‌های سوخت فسیلی با 46/46 و 83/54 و کود نیتروژن با 24/39 و 73/34 درصد، به ترتیب بیشترین سهم از هر دو شاخص ردپای کربن و پتانسیل گرمایش جهانی در تولید کلزا را داشتند. به‌طور کلی تولید کلزا در شهرستان کلاله از لحاظ هر سه شاخص انرژی خالص، ردپای کربن و پتانسیل گرمایش جهانی، پایدار بود. با این وجود، به دلیل سهم زیاد دو ورودی سوخت فسیلی و کود نیتروژن از این شاخص­‌ها و در نتیجه تاثیر زیاد آن‌ها روی پایداری تولید، مدیریت مصرف این ورودی­‌ها و آموزش و توجیه کشاورزان در این زمینه، به منظور افزایش پایداری تولید محصول، توصیه می­‌شود.

کلیدواژه‌ها

پتانسیل گرمایش جهانی؛ سوخت فسیلی؛ ظرفیت بوم‌شناختی؛ کارایی کربن و کود نیتروژن

مراجع