رویکرد شناخت‌گرایی به مکان در لایۀ جهان متن کرسی اثر شیرکو بیکس: تحلیلی بر پایۀ انگارۀ جهان‌های متن

زبانشناسی و گویش های خراسان

دوره 14، شماره 4 - شماره پیاپی 29، اسفند 1401، صفحه 100-79   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jlkd.2022.77708.1111

نویسندگان

بهمن حیدری¹؛ عامر قیطوری²؛ مسعود دهقان^{* 3}

¹دانشجوی دکتری زبان‌شناسی، گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

²دانشیار گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

³دانشیار گروه زبان و ادبیات انگلیسی و زبان‌شناسی، دانشکدۀ زبان و ادبیات، دانشگاه کردستان، سنندج، کردستان، ایران

چکیده

پژوهش حاضر نه تنها ارائۀ اولین مطالعۀ کامل دربارۀ یک شاعر کُردزبان با استفاده از نظریۀ جهان‌های متن است، بلکه نخستین ارائه از نحوۀ شکل‌گیری مکان جهان متن کرسی اثر شیرکو بیکس بر پایۀ نظریۀ جهان‌های متن است که به روش توصیفی-‌تحلیلی و با هدف دست‌یابی به مکان جهان متن کرسی انجام شده است. داده­ها به روش کتابخانه­ای و از متن  کرسی اثر شیرکو انتخاب و گردآوری شده­اند. بررسی شکل‌گیری مکان جهان متن کرسی با استفاده از عناصر جهان‌ساز و گزاره‌های نقش‌گستر نشان داد که مکان جهان متن کرسی از رهگذر نام‌مکان‌ها و در غیاب نام‌مکان‌ها از رهگذر عناصر جهان‌ساز زمان و شخصیت بازنمایی می‌شود. همچنین، بخشی از بازنمایی مکان جهان متن کرسی از رهگذر گروه‌های فعلی گزاره‌های نقش‌گستر حاصل می‌شود. علاوه بر این، بازنمایی مکان در جهان متن کرسی، شواهد شناختی-‌شعری برای حمایت از ادعای وی مبنی بر اینکه مکان و اسامی سطح وسیعی از آثار او را در برگرفته‌اند، ارائه داد.

کلیدواژه‌ها

انگارة جهان‌های متن؛ عناصر جهان‌ساز؛ گزاره‌های نقش‌گستر؛ شیرکو بیکس؛ کرسی

مراجع

1. افراشی، آزیتا (1395). «تحلیل داستان در نظریه جهان متن: مطالعه موردی وداع اثر جلال آل احمد». زبان و زبانشناسی 12(23): صص17-38.
2. بیکس، شیرکو (1386). «حلبچه‌ای در نروژ و دریای استکهلم». گوهران، بهار: صص43-48.[1]
3. بیکس، شیرکو (1394). کرسی. تهران: آریوحان.
4. بیکس، شیرکو (1394). آهو. تاران: تهران: آریوحان.
5. بیکس، شیرکو (1394). بوی نامه. تهران: آریوحان.
6. بیکس، شیرکو (1394). درۀ پروانه‌ها. تهران: آریوحان.
7. بیکس، شیرکو (1394). رنگ‌نامه. تهران: آریوحان.
8. بیکس، شیرکو (1394). صلیب ومار و روزشمار شاعر. تهران: آریوحان.
9. بیکس، شیرکو (1394). کاوۀ آهنگر. تهران: آریوحان.
10. بیکس، شیرکو (1394). گردنبند. تهران: آریوحان.
11. بیکس، شیرکو (1394). مهمان پاییزی. تهران: آریوحان.
12. بیکس، شیرکو (2013). صندلی. ترجمۀ سیامند شاسواری. سلیمانیه: چاپ و انتشارات سَردَم.
13. بیکس، شیرکو (1396). مجموعۀ اشعار شیرکو بیکس. ترجمۀ رضا کریم‌مجاور. تهران: مؤسسۀ انتشارات نگاه.
14. صادقی اصفهانی، لیلا (1389). «­بررسی عناصر جهان متن براساس رویکرد بوطیقای شناختی در یوزپلنگانی که با من دویده­اند اثر بیژن نجدی». نقد ادبی،10(3): صص134-174.
15. دهقان، مسعود؛ بهناز وهابیان؛ ابراهیم بدخشان و اکرم کرانی (1399). «شناسایی عنصر سازندۀ متن در داستان قضیه داستان باستانی یا رومان تاریخی». مطالعات زبان‌ها و گویش‌های غرب ایران، 9(4): صص151-129.
16. گلفام، ارسلان؛ بلقیس روشن و فرزانه شیررضا (1391). «کاربرد نظریة جهان متن در شناسایی عناصر سازندة متن روایی داستان شازده احتجاب؛ بر مبنای شعرشناسی شناختی». جستارهای زبانی، 5(5): صص183-206.
17. مرادی، محمد رئوف (1392). «دقت‌هایی در شعر شیرکو، آن غول زیبا». روزنامۀ اعتماد، 3 شهریور: ص8.
18. نظربیگی، مازیار (1392). «­مرثیه‌سرای خورشید پاره‌پاره در سوگ امپراتور...». شعر نو 21 شهریور، 1392. دسترسی در 21/6/1392. https://shereno.com
19. ورزنده، امید (1400). شناختنامة شیرکو بیکس. تهران: نگاه.
20. Gavins, J. (2007). Text World Theory: An Introduction. Edinburgh: Edinburgh University Press.
21. Gavins, J. & Lahey, E. (2016). World Building Discourse in the Mind. London: Bloomsbury Academic.
22. Gibbs, R. W. (2003). “Prototypes in dynamic meaning construal”. Cognitive Poetics in Practice. 27–40. London: Routledge.
23. Giovanelli, M. (2013). Text World Theory and Keats’ Poetry: The Cognitive Poetics of Desire, Dreams and Nightmares. London: Bloomsbury Academic.
24. Lahey, E. (2003). “Seeing the forest for the trees in Al Purdy’s Trees at the Arctic Circle”. BELL: Belgian Journal of Language and Literatures 1: 73–83.
25. Lahey, E. (2006). “(Re)thinking world-building: locating the texts-worlds of Canadian lyric poetry”. Journal of Literary Semantics. 35 (2):145-164.
26. Lahey, E. (2014). “Stylistics and text world theory”. The Routledge Handbook of Stylistics. 284-96. London: Routledge.
27. Lahey, E. (2021). “Death by nature in two poems by Alden Nowlan”. In Language in Place. Stylistic perspectives on landscape, place and environment. Amsterdam/ Philadelphia: John Benjamin Publishing Company.
28. Werth, P. (1999). Text Worlds: Representing Conceptual Space in Discourse. London: Longman.
29. Werth, P. (1995a) How to Build a World (in a Lot Less Than Six Days and Using Only What’s in Your Head). In K. Green (ed.) New Essays on Deixis: Discourse, Narrative, Literature. Amsterdam: Rodopi, pp. 49-80.

Stockwell, P. (2002). Cognitive Poetics: An Introduction. London and New York: Routledge.

 

[1]- چون نام مصاحبه‌کننده در عنوان مصاحبه ذکر نشده بود، از نام مصاحبه‌شونده به‌جای مصاحبه‌کننده استفاده شد.