| تعداد نشریات | 56 |
| تعداد شماره‌ها | 2,153 |
| تعداد مقالات | 22,472 |
| تعداد مشاهده مقاله | 103,369,580 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 49,074,278 |
معناشناسی هم‌نشین‌های واکنشی واژه «ابتلاء» در قرآن (براساس نظریه میدان‌های معنایی) | ||
| علوم قرآن و حدیث | ||
| مقاله 6، دوره 55، شماره 1 - شماره پیاپی 110، تیر 1402، صفحه 123-140 اصل مقاله (603.61 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jquran.2022.79325.1403 | ||
| نویسنده | ||
| صالحه شریفی* | ||
| دانش‌آموخته دکتری تفسیر تطبیقی جامعه المصطفی | ||
| چکیده | ||
| واژهٔ ابتلا یکی از واژگان کلیدی قرآن است. بسامد سی‌وهشت موردیِ مشتقات این ماده نشان از اهمیت آن در دستگاه زبانی قرآن دارد. مطالعهٔ میدان معنایی واژگان قرآن، شیوه‌ای نوین به‌منظور کشف لایه‌های معنایی و دستیابی به مراد خداوند از راه تحلیل نظام‌مند روابط درون‌متنی است؛ تحلیل روابط هم‌نشینی یکی از راه‌های مطالعهٔ میدان معنایی واژگان است. در میان مجموعه کلماتی که با ابتلا هم‌نشین شده است، آن دسته از واژگانی که بیانگر واکنش‌های امتحان‌شونده و امتحان‌گیرنده در طول فرایند ابتلاست از اهمیت مضاعفی برخوردارند؛ چه آنکه شناخت این عکس‌العمل‌ها می‌تواند تغییرات مثبتی در جهت‌گیری انسان در برابر ابتلا ایجاد کند. تحلیل گزاره‌های قرآنی مشتمل بر هم‌نشین‌های واکنشی نشان می‌دهد عکس‌العمل انسان در هنگام مواجهه با امتحان‌های الهی به دو دستهٔ مطلوب و نامطلوب تقسیم‌شدنی است. به هر دسته از واکنش‌های انسان پاسخی از سوی خداوند تعلق می‌گیرد؛ واکنش خداوند در برابر عکس‌العملِ مطلوب انسان‌ها به شکل پاداش و عفو تجلی می‌یابد و واکنش نامطلوب با عذاب پاسخ داده می‌شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ابتلا؛ روابط هم‌نشینی؛ هم‌نشین‌های واکنشی؛ میدان معنایی | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم
ابن‌فارس، احمدبن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1429ق.
ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم، لسان العرب، چاپ‌سوم، بیروت: دار صادر، 1414ق.
آخوند خراسانی، محمدکاظم‌بن‌حسین، کفایة الأصول، چاپ‌دوم، تهران: نشر اسلامی، 1414ق.
ازهری، محمدبن‌احمد، تهذیب اللغة، به‌تحقیق عبدالعظیم محمود، قاهره: الدار المصریة، بی‌تا.
آلوسى، محمودبن‌عبدالله، روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم، چاپ‌اول، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1415ق.
ابن‌عطیه، عبدالحق‌بن‌غالب، المحرر الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز، به‌تحقیق محمد عبدالسلام عبدالشافى، چاپ‌اول، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1422ق.
ابوحیان، محمدبن‌یوسف، البحر المحیط فى التفسیر، به‌تحقیق محمدجمیل صدقی، بیروت: دار الفکر، 1420ق.
ایزوتسو، توشیهیکو، رابطۀ انسان و خدا در قرآن، چاپ‌پنجم، تهران: انتشارات سهامی خاص، 1381.
ایزوتسو، توشیهیکو، مفاهیم اخلاقی دینی در قرآن، ترجمۀ فریدون بدره‌ای، تهران: فرزان روز، 1388.
ایزوتسو، توشیهیکو، مفهوم ایمان در کلام اسلامی، ترجمۀ زهرا پورسینا، چاپ‌دوم، تهران: سروش، 1380.
پالمر، فرانک رابرت، نگاهی تازه به معناشناسی، ترجمۀ کوروش صفوی، تهران: نشر مرکز، 1366.
حسینی معصوم، محمد، «بررسی و توصیف طنین معنایی و معنی ضمنی واژگان و هم‌نشین‌ها در زبان فارسی»، زبان‌شناسی، ش7، زمستان1391.
درویش، محیى‌الدین، اعراب القرآن و بیانه، چاپ‌چهارم، سوریه: دار الإرشاد، 1415ق.
زمخشرى، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، چاپ‌سوم، بیروت: دار الکتاب العربی، 1407ق.
سبحانی، جعفر، حسن و قبح عقلی یا پایه‌های اخلاق جاودان، نگارش علی ربانی گلپایگانی، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی، ۱۳۷۰.
سروش، عبدالکریم، اوصاف پارسایان، چاپ‌پنجم، تهران: مؤسسۀ فرهنگی صراط، 1376.
شاذلی، سیدبن‌قطب‌بن‌ابراهیم، فى ظلال القرآن، چاپ‌هفدهم، بیروت: دار الشروق، 1412ق.
صفوی، کورش، درآمدی بر معنی‌شناسی، تهران: سورۀ مهر، 1387.
طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ‌پنجم، قم: جامعۀ مدرسین، 1417ق.
طبرسى، فضل‌بن‌حسن، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، چاپ‌سوم، تهران: ناصر خسرو، 1372.
طوسى، محمدبن‌حسن، التبیان فى تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربى، بی‌تا.
فخرالدین رازى، ابوعبدالله محمدبن‌عمر، مفاتیح الغیب، چاپ‌سوم، بیروت: دار احیاء التراث العربى، 1420ق.
فرامرز قراملکی، احد، روش‌شناسی مطالعات دینی، مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی، 1380.
فیومی، احمدبن‌محمد، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، بیروت: دار الفکر، 1389.
قشیرى، عبدالکریم‌بن‌هوازن، لطایف الإشارات، چاپ‌سوم، مصر: الهیئة المصریة العامة للکتاب، بی‌تا.
کرمانی، سعید، «معناشناسی عقل در قرآن کریم با تکیه بر نظریۀ حوزه‌های معنایی» پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه امام صادق(ع)، 1384.
عمر، احمدمختار، معناشناسی، ترجمۀ حسین سیدی، چاپ‌دوم، شهر: انتشارات دانشگاه فردوسی، 1386.
مراغى، احمد‌مصطفى، تفسیر المراغى، بیروت: دار احیاء التراث العربى، بی‌تا.
مصطفوى، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1360.
نصرتی، شعبان، «معناشناسی علم در قرآن با تأکید بر حوزه‌های معنایی» پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، قم: دانشکدۀ علوم حدیث، 1390.
هاشمی، احمد، جواهر البلاغة فی المعانی و البیان و البدیع، چاپ‌چهارم، بیروت: معارف، 1428ق.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 8,084 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 14,626 |
||