بررسی ارتباط شاخص‌های پوشش گیاهی بر رخداد آتش‌سوزی در نواحی رویشی ایران

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 09 دی 1401  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geoeh.2022.78468.1276

نویسندگان

محمود احمدی ¹؛ کبری شجاعی زاده ²؛ عباسعلی داداشی رودباری ³

¹دانشگاه شهید بهشتی

²دانشجوی دکتری اقلیم شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران

³پزوهشگر پسادتری اقلیم شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

مخاطره آتش‌سوزی در ایران به‌طور فزاینده‌ای به یک ریسک جدی در تمام طول سال تبدیل‌شده و دیگر محدود به چند ماه از سال نیست؛ بر این اساس پایش جنگل‌ها برای شناسایی و تعیین نواحی مستعد رخداد آتش‌سوزی‌ها گامی مؤثر برای توسعه سامانه‌های هشدار سریع است. این پژوهش با هدف ارتباط شاخص‌های پوشش گیاهی با رخداد آتش‌سوزی‌ نواحی رویشی ایران انجام شده است. در این پژوهش از داده‌های سنجنده MODIS ماهواره Terra شامل محصول آتش‌سوزی فعال (MOD14A2) و شاخص‌های پوشش گیاهیNDVI و EVI (MOD13A3) در بازه زمانی 2020-2001 استفاده شده است. نتایج نشان داد بیشینه رخداد آتش‌سوزی در نواحی رویشی ایران از اواخر فصل بهار تا اوایل فصل پاییز رخ می‌دهد. روند افزایشی رخداد آتش‌سوزی در دوره گرم سال با افزایش دما، کاهش رطوبت و ذوب زودهنگام برف در فصل بهار و در فصل پاییز هم‌زمان با خزان پوشش گیاهی و شروع دیرهنگام بارش‌های پاییزی مرتبط است. بیشینه متوسط ارتفاعی رخدادهای آتش‌سوزی در ناحیه رویشی ارسباران با 1791 متر در ماه اکتبر و بیشینه ارتفاعی رخدادهای آتش‌سوزی در ناحیه ایرانی-تورانی با 1565 متر در ماه اوت مشاهده شده است. توزیع فضایی شاخص‌های NDVI و EVI حاکی از آن است که تراکم پوشش گیاهی در شدت و گسترش آتش‌سوزی تأثیرگذار بوده و شرایط را برای گسترش آتش‌سوزی‌ها فراهم می‌سازد به‌گونه‌ای که مناطق بایر با پوشش گیاهی کم در مرکز، شرق و جنوب شرق ایران تقریباً بدون رخداد آتش‌سوزی و بیشینه رخداد آتش‌سوزی‌های فعال در شمال، غرب و شمال غرب ایران مشاهده شده است.

کلیدواژه‌ها

آتش‌سوزی فعال؛ شاخصNDVI؛ شاخص EVI؛ نواحی رویشی ایران؛ MODIS

مراجع