بررسی و تحلیل مشکلات تقسیمات اداری-سرزمینی در ایران معاصر

پژوهش ‎های جغرافیای سیاسی

مقاله 9، دوره 7، شماره 1 - شماره پیاپی 25، اردیبهشت 1401، صفحه 201-226   

نوع مقاله: پژوهشی - کاربردی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/pg.2022.73342.1101

نویسندگان

علی ولیقلی زاده^{* 1}؛ محمد یوسفی شاتوری²

¹دانشیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه مراغه، مراغه، ایران

²دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

طی چند دهه اخیر، ساختار تقسیمات سیاسی در ایران با کمک به شکل­ گیری الگوی مرکز-پیرامون، باعث شده تا نواحی حاشیه ­ای کشور همراه با تشدید محرومیت و توسعه‏ نیافتگی، دچار گسیختگی فضایی، سیاسی و اجتماعی با دیگر نواحی کشور شوند. لذا، هدف از پژوهش حاضر، شناخت عمده ­ترین مشکلات تقسیمات اداری-سرزمینی در ایران معاصر در تأثیرپذیری از سیستم حکمرانی بسیط متمرکز است. به‌عبارتی‌دیگر، این پژوهش مهم‌ترین مشکلات متأثر از ساختار حکمرانی بسیط متمرکز برای تقسیمات و تشکیلات اداری-سرزمینی کشور را موردبحث قرار می­دهد؟ طبق نتایج این پژوهش، مهم‌ترین مشکلات تقسیمات و تشکیلات اداری-سرزمینی در ایران معاصر عبارت‌اند از؛ بی­ توجهی به عدالت فضایی-جغرافیایی، ضعف شکل‏ گیری توسعه ملی، رخنه عوامل غیررسمی، ضعف شکل­ گیری ساختار اداری-مدیریتی مناسب، ضعف شکل­ گیری همبستگی ملی و وحدت ساختاری و همگنی جغرافیایی، تمرکزگرایی شدید سیاسی- فضایی در مرکز و ضعف توجه به معیار­های کیفی جغرافیایی-انسانی. این پژوهش ازلحاظ هدف کاربردی است و با روش توصیفی-تحلیلی برای ارائه الگوی کارآمدی از تقسیمات و تشکیلات اداری–سرزمینی برای کشور تلاش می­ کند. طبق نتایج این پژوهش، ظاهراً «الگوی حکمرانی-سرزمینی بسیط غیرمتمرکز یا بسیط ناحیه­ ای» با شرایط طبیعی و انسانی ایران سازگاری بیشتری دارد و تا حدود زیادی می‏ تواند مشکلات سیستم تقسیمات سیاسی کنونی ایران را حل نماید.

کلیدواژه‌ها

تقسیمات و تشکیلات اداری-سرزمینی؛ تقسیمات کشوری؛ ایران معاصر

مراجع

1. Abolhasani, A.; daneshfard, K., & faghihi, A., (2018). An agenda setting for the reformation policies of administrative System in Iran. Journal of Public Administration, 9(4), 615-640. [In Persian].
2. Ahmadipour, Z., & Mirzaeitabar, M., (2011). The role of geopathy on political organization of Space. Quarterly Environmental based Territorial Planning (amayesh), 4(12), 47-62. [In Persian].
3. Ahmadipour, Z., Ghanbari, G., Ameli, A., (2009). The Analysis of effective ingredient on the preferment, levels of country’s divisions; Case study: Fars province. Geopolitics Quarterly, 5(14), 29-47. [In Persian].
4. Ahmadipour, Z., Ghanbari, G., & Karami, G., (2011). Political organization of space. Tehran: Armed Forces Geographical Organizatin. [In Persian].
5. Ahmadipour, Z., Mirshekaran, Y., & Hourcade, B., (2013). Political Organization of Space in Unitary Systems. Geopolitics Quarterly, 10(35), 176-199. [In Persian].
6. Ahmadipour, Z., Mirshekaran, Y., & Mohammadi. H., (2009). The role of Geography Power & Support in Forming of New Division Boundaries after the Islamic Reveloution in Iran (Township Level). MJSP. 13 (1), 1-28. [In Persian].
7. Ahmadipour, Z., Rahnema, M.R., & Rumina, E., (2011). Administration Divisions role in national development Case: Iran. MJSP, 15 (2), 17-39. [In Persian].
8. Amirahmadian, B., (2013). Country divisions. Tehran: Encyclopedia of the Islamic World.
9. Azami, H., & Dabiri, A., (2011). Analysis of space political divisions system in Iran. Geopolitics Quarterly, 7(22), 147-181. [In Persian].
10. Balouchi, M., & Lotfi, H., (2017). Investigating the system of country divisions in Iran: A case study of Semnan province in order to present a scientific model based on geographical variables. New perspectives on human geography, 10(1), 15-43. [In Persian].
11. Bastami, M., & najafbagy, R., (1970). Explanation challenges and suggesting ways of Rightsizing Government's structure in performing reform planning in Iran's administrative system. Public Policy In Administration, 10(1), 1-17. [In Persian].
12. Dikshit, R.D., (1995), Political geography. New Delhi: Tata McGraw.
13. Eta’at, J., & Mousavi, S., (2008). National administrative divisions and sustainable development; case study of Iran. Geopolitics Quarterly, 4(13), 57-74. [In Persian].
14. Ezzati, E.A., (2006). Geopolitics. Tehran: Samt. [In Persian].
15. Gholami B., Ahmadi, S.A., & Khaledi H., (2015). Political organization of the space and the Regional challenges in Iran (Case study: Ilam and west Azerbaijan provinces). MJSP, 19 (2), 89-120. [In Persian].
16. Hafeznia, M.R., & Kaviani-e Rad, M., (2019). New horizons in political geography. Tehran: Samt. [In Persian].
17. Hafeznia, M.R., (2014). Principles and concepts of Geopolitics. Tehran: Papoli. [In Persian].
18. Hafeznia, M.R., (2018). Political Geography of Iran. Tehran: Samt. [In Persian].
19. Hossein Ranjbar, A., & Razavian, M.T., (2019). A Study of the Developments of the Divisions of Iran after the Revolution with Emphasis on the Role of Human and Natural Variables, Quarterly Journal of Geography (Regional Planning), 10(1), 945-957. [In Persian].
20. Karimipour, Y.A., & Mohammadi, H.R., (2009). Geopolitics of regionalism and country divisions. Tehran: Entekhab. [In Persian].
21. Karimipour, Y.A., (2002). An Introduction to the country divisions of Iran, Volume I: Current Situation. Tehran: Geographical Association of Iran. [In Persian].
22. Khademalhosseini, A., Hatami, H., & Hatami, M., (2010). Analysis of spatial disequilibrium in Sistan and Balughestan province development based on Scalogram model. Journal of Chashmandaz-e Zagros, 2(4), 127-144. [In Persian].
23. Lashgari Tafreshi, E., (2019). An Investigation for causes of Centralized Governance evolution in Iran in the current century in the viewpoint of Political Geography. State Studies, 4(16), 39-72. [In Persian].
24. Lotfi, H., (2016). Political management based on the sustainable development of regional inequalities in the distribution space for the three provinces of Khorasan. Journal of Great Khorasan, 7(24), 75-90. [In Persian].
25. Ministry of Cooperatives, Labour, and Social Welfare. (2016). Business development and sustainable employment plan: Sistan and Baluchestan Province. [In Persian].
26. Mirmohammadi, S. M., & Hasanpour, A. (2011). Iranian Administrative System: An Analysis of Problems and Challenges. Public Administration Perspaective, 2(4), 9-22. [In Persian].
27. Mohammadpour Jaberi, M., (2014). The political division of space and balance in regional urban system (Case study: the division of vast Khorasan province). Geographical Urban Planning Research (GUPR), 2(4), 559-575. [In Persian].
28. Momeni, M., (2009). An analysis of Imbalance of Spatial Development: The State of Esfahan. Journal of Geography and Environmental Studies, (1)1, 35-42. [In Persian].
29. Motaghi, A., & namdarzadeh, M., (2020). The identity of the location with actions of political divisions of space. Regional Planning, 10(37), 77-90. [In Persian].
30. Motaghi, A., ghobani Sepehr, A., & Amiri, V., (2019). Factors Affecting the Levelds of country Divisions (Case Study: Cities of Chaharmahal and Bakhtiari Province). International Geography Quarterly, 7(63)92-113. [In Persian].
31. Pishgahifard, Z., & Ranjbar Dastanai, K., (2021). Geographical analysis of elections in West Azerbaijan province (proportionality, division, Jerry Mandering). Journal of Geography and Planning, 25(77), 31-46. [In Persian]
32. Pishgahifard, Z., Gholami, B., Mirahmadi, F., Veisi, A.K., & Khalili, S. (2012). Investigating the effects of Ilam province geographical form on its underdevelopment. Journal of Regional Planning, 2(8), 79-91. [In Persian].
33. Pourmosavi, S.M., Mirzadeh Kouhshahi, M., & Rahnama Qarakhan Biglou, J. (2008). Political Organization of Cultural and Functional Spaces and Areas in Iran. Geopolitics Quarterly, 4(13), 75-101. [In Persian].
34. Rigi, A., &Yavari, M. (2017). Assessing the level of development of the conties of Sistan and Baluchestan province using AHP and TOPSIS models. Journal of green architecture, 3(8), 27-38. [In Persian].
35. Safarian, R., Shahramnia, A., Masoudnia, H., & Maki, P. (2017). The Structure of the Administrative System and the Process of Political Development during the Reform Period (7th and 8th Governments). Political and International Approaches, 9(1), 121-146. [In Persian].
36. Shakoor, A., Zangiabadi, A., & Karami, G.F. (2014). The necessities and Reasons of Provincial Divisions in Iran with Regional Approach (Case Study: Fars Province). Journal of Regional Planning, 4(15), 1-12. [In Persian].
37. Soja, E. (1971). The political organization of space. Washington, D.C: Association of American Geographers.
38. Valigholizadeh, A., (2017). Spatial Analysis of the Effects of Centralization in the Formation of Spatial – Territorial Inequalities in Iran. Research Political Geography Quarterly, 1(4), 139-168. [In Persian].