آرتور رمبو و نیما یوشیج؛ دو پیشگام شعر نو (یک بررسی تطبیقی)

جستارهای نوین ادبی

دوره 55، شماره 3 - شماره پیاپی 218، آبان 1401، صفحه 73-90   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jls.2023.77381.1321

نویسندگان

نگین هاشمی زاد¹؛ یاسمین محمدی^{* 2}

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فرانسه، گروه زبان و ادبیات فرانسه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران

²دانشیار گروه زبان و ادبیات فرانسه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران

چکیده

قرن نوزدهم میلادی چه در فرانسه و چه در ایران، قرن فرازونشیب‌های سیاسی-اجتماعی عظیمی بوده است. در این میان، ادبیات طبعاً نمی‌توانسته نسبت به این تحولات بی‌تفاوت مانده باشد. در فرانسه، آرتور رمبو علی‌رغم سنّ کم، زندگی کوتاه و پرحادثه و نیز پراکندگی آثارش، توجّهات بسیاری را به خود جلب نمود. امروزه از او به‌عنوان یکی از تأثیرگذاران بر شعر نو فرانسه یاد می‌شود. از دیگر سو، سهم و نقش نیما یوشیج در شعر معاصر فارسی بر کسی پوشیده نیست. با این حال، تاکنون کمتر نام این دو شخصیت برجسته در یک مقایسۀ تطبیقی کنار هم ظاهر شده است. مقالۀ حاضر با تمرکز بر زمینه و چهارچوب سیاسی اجتماعی دو شاعر و نیز با مطالعۀ دو اثر شناخته‌شده از این دو، افسانه از نیما و زورق مست از آرتور رمبو، تلاش می‌کند تا نه مقایسه‌ای مکانیکی بلکه تصویری جامع از ماهیت و ابعاد برخورد این دو ذهنیت شاعرانه با سنت ادبی زیبایی‌شناختی زمانۀ خود و اقتضائات و فراز و فرودهای برهۀ پرآشوبی که در آن می‌زیسته‌اند، به دست دهد. در قسمت اول به بررسی چهارچوب تاریخی مادی خلاقیت هنری نیما و آرتور رمبو تکیه خواهیم کرد و در بخش دوم، برای مطالعه‌ای انضمامی‌تر، از ابزارهای نقد متنی چنان‌که زبان‌شناسی برای متن ادبی به ما می‌آموزد، استفاده خواهیم نمود. ودر پایان می‌توان مشاهده نمود که هر دو شاعر، از نظر ماهوی حساسیتی کمابیش مشابه در مقابل مسائل موضوعی زمینه و زمانۀ خویش بروز می‌دهند.

کلیدواژه‌ها

نیما یوشیج"؛ آرتور رمبو"؛ شعر نو"؛ شعر فرانسه"؛ "؛ تطبیقی"

مراجع

آل‌بویه لنگرودی، عبدالعلی. (1389). «از یوش تا جیکور، بررسی دو شعر افسانه از نیما یوشیج و شعر فی السوق القدیم از بدرشاکر سیاب». نشریۀ ادبیات تطبیقی دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان. دورۀ جدید. سال اول. شمارۀ 2.

اخوان ثالث، مهدی. (1361). عطا و لقای نیما یوشیج. تهران: دماوند.

اسلامیه، مصطفی. (1391). زندگی‌نامه نیما یوشیج: به کجای این شب تیره. تهران: نیلوفر.

پورنامداریان، تقی. (1381). خانه‌ام ابری است: شعر نیما از سنت تا تجدد. تهران: انتشارات سروش.

حمیدیان، سعید. (1381). داستان دگردیسی: روند دگرگونی‌های شعر نیما یوشیج. تهران: نیلوفر.

زرین‌کوب، عبدالحسین. (1363). سیری در شعر فارسی. تهران: انتشارات نوین.

شایگان، داریوش. (1393). پنج اقلیم حضور: بحثی درباره شاعرانگی ایرانیان. تهران: انتشارات فرهنگ معاصر.

شمس، لنگرودی. (1397). تاریخ تحلیلی شعر نو. تهران: مرکز.

طاهباز، سیروس. (1389). نیما یوشیج: مجموعه کامل اشعار. تهران: انتشارات آگاه.

طاهباز، سیروس. (1396). کماندار بزرگ کوهساران. تهران: ثالث.

کسرایی، سیاوش. (1354). «چهرۀ مردمی شعر نیما». دانشگاه سیستان، (جزوه).

گلشیری، هوشنگ. (1365). «افسانۀ نیما مانیفست شعر نو». مفید. شمارۀ 2-1.

مهاجرانی، عطاءاللّٰه. (1394). افسانۀ نیما یوشیج. تهران: انتشارات امید ایرانیان.

Balaÿ, Christophe. (1983). Aux sources de la nouvelle persane. Paris: Edition Recherche sur Civilisations.

Bony, Jacques. (2001). Lire le romantisme. Paris: Nathan.

Canaslan, Meltem. Arthur Rimbaud et la civilisation française à la fin du 19^ième siècle. 2019; Available from: Academia.edu

Durand, André. Arthur Rimbaud. 2009; Available from: https://www.comptoirlitteraire.com/

Jauss Hans, Robert. (1978). Pour une esthétique de la réception. Paris: Gallimard.

Lefrère, Jean-Jacques. (2001). Arthur Rimbaud biographie. Paris: Fayard.

Löwy, Michael & Blechman, Max. (2004). «Qu’est-ce que le romantisme révolutionnaire?», In : Le romantisme révolutionnaire, Europe Revue littéraire mensuelle, 82^ième année, n. 900, avril 2004.

Maingueneau, Dominique. (2005). Linguistique pour le texte littéraire. Paris: Armand Colin

Meschonnic, Henri. (1994). «Il faut être absolument moderne, un slogan de moins pour la postérité». Modernité, coll. Folio-Essais, Gallimard. p. 121-127

Serge, Bédère. (2006). «Georges Izambard, témoin tranquille mais actif du passage à l'écriture de Rimbaud.». Revue Adolescence. N°56, février 2006.

Valency, Gisèle. (1990). «la critique textuelle». In Introduction aux méthodes critiques pour l’analyse littéraire, dir., Daniel Bergez, Paris, Bordas.