کاربرد مدل تصمیم گیری چندمعیاره در ارزیابی تناسب اراضی

آب و خاک

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 27 دی 1401  

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.2023.78892.1205

نویسندگان

سحر اخوان ¹؛ احمد جلالیان ²؛ نورایر تومانیان ³؛ ناصر هنرجو²

¹دانشجوی علوم خاک،گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.

²گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان، واحد خوراسگان، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران;

³مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان

چکیده

تحلیل تناسب اراضی با استفاده از مجموعه متنوعی از عوامل موثر بر تولید کمی و کیفی محصولات و بررسی پیچدگی‌های روابط آن‌ها باهم،‌ و همچنین نقشه‌برداری کاربری اراضی، از مفیدترین کاربردهای سامانه اطلاعات جغرافیایی وکاربرد مدل‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره در مدیریت منابع زمین است. در پژوهش حاضر، ارزیابی کیفی تناسب اراضی با استفاده ازمدل‌های فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی و پارامتریک برای محصول گندم آبی و یونجه مورد بررسی قرار گرفت. مشخصات خاک، شرایط اقلیمی، توپوگرافی و دسترسی به آب، جاده و مراکز جمعیتی، بر اساس چارچوب سازمان خواربارجهانی و کشاورزی و نظرات کارشناسان انتخاب شد. تابع درونیابی برای ویژگی‌های کیفی و کمی موردنظر، استفاده شد وارزیابی بر اساس مدل‌های پارامتریک و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی انجام شد. بر اساس مدل پارامتریک، مقادیر شاخص‌های زمین برای گندم و یونجه از 50 درصد دربرخی نقاط تا 78 درصد در منطقه موردمطالعه متغیراست،که دشت را به طبقات مناسب (S2)وخیلی مناسب (S1) طبقه‌بندی می‌کند. مقادیرترجیحی فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی برای کشت گندم و یونجه به ترتیب درمنطقه مورد مطالعه از 25 تا 73 درصد و24 تا 50 درصد می‌باشد که به عنوان متوسط تا خیلی زیاد طبقه بندی می‌شود. ضریب کاپا کوهن بین شاخص‌های پارامتری زمین و مقادیرترجیحی فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی با عملکرد گندم و یونجه مشاهده شده، به ترتیب بین 03/0 تا 237/0 و 001/0 تا 04/0 متغیر است که اعتبار هر دو مدل در برآورد تناسب اراضی برای تولید محصول درمنطقه مورد مطالعه را تایید می‌کند. نتایج مطالعه حاضر نشان می‌دهد که فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی یک استراتژی موثر برای افزایش دقت وزنی معیارهای موثربرتحلیل تناسب زمین نسبت به روش سنتی برای شناسایی محدودیت‌های کشت محصولات می باشد.

کلیدواژه‌ها

پارامتریک؛ تناسب اراضی؛ سامانه اطلاعات جغرافیایی؛ فازی