محدودیت های کمّی اصل آزادی تجارت در پرتو قوانین و آرای هیات عمومی دیوان عدالت اداری

دانشنامه حقوق اقتصادی

دوره 29، شماره 22، بهمن 1401، صفحه 111-71   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/economlaw.2023.76924.1182

نویسندگان

زهرا البرزی^{* 1}؛ محمد امامی²؛ سید مجتبی واعظی³

¹دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

²استاد گروه حقوق عمومی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

³دانشیار گروه حقوق عمومی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه شیراز، شیراز، تهران

چکیده

امروزه مفهوم آزادی اقتصادی به مثابه یکی از شروط لازم جهت دستیابی به رشد و توسعه پایدار از اهمیت ویژه­ای برخوردار است لذا شناخت مفهوم و مؤلفه­های موضوع موصوف و نیز محدودیت­ها و موانع تحمیل شده بر آن، از ضروریات هر نظام حقوقی می­باشد تا از طریق کاهش یا حذف موانع، به رشد و رونق اقتصادی نائل آید. لذا در مقاله حاضر، محدودیت­های کمّی اصل آزادی تجارت بعنوان یکی از مؤلفه­های آزادی اقتصادی با روش توصیفی-تحلیلی تبیین، و رویکرد نظام حقوقی ایران از رهگذر تدقیق در قوانین، مقررات و آرای ابطالی هیات عمومی دیوان عدالت اداری بررسی گردید. نتیجه­ی حاصله حاکی از آن است که قانون اساسی و قوانین عادی مرتبط همچون قانون اجرای سیاست­های کلی اصل 44، قوانین برنامه توسعه، قانون صادرات و واردات و قانون امور گمرکی در راستای حمایت از توسعه­ی تجارت خارجی، تسهیل فرآیندهای ناظر بر مجوزها،کاهش تشریفات گمرکی و نیز رفع موانع غیرتعرفه­ای وضع شده­اند. علیرغم رویکرد مقنن، بعضاً قوه مجریه از طریق وضع مقرره موجب ایجاد یا توسعه­ی محدودیت و ممنوعیت­های تجاری می­گردد اما دیوان عدالت اداری  به عنوان نهاد ناظر بر مصوبات دولتی با تکیه بر حاکمیت قانون، غالباً با تقسیر مضیق از محدودیت­های قانونی و استناد به اصول کلی حقوقی چون حق مکتسب از آزادی­های افراد صیانت کرده است.

کلیدواژه‌ها

آزادی اقتصادی؛ آزادی تجارت؛ محدودیت کمّی؛ دیوان عدالت اداری

مراجع

 

[1]. Abbasi, Zahra & Mir Abdullah, Hosseini (2013). Determining the equivalent import Pricing of Iranian steel industry products, Quarterly Journal of Business Research, No. 68, pp. 201-237.

[2]. Emami, Mohammad & OStavar sangari, Kourosh, (2012). Administrative Law, Volume II, Tehran, Mizan.

[3]. Boonekamp, Clemens F. J(1987) . Voluntary Export Restraints , Finance & Development.

[4]. Cheok, Denise &Carlos, Kuriyama (2017). Import Licensing Regimes: An APEC Snapshot and Considerations for their Use , APEC Policy Support Unit ,Policy Brief,No.17.

[5]. Coughlin, Cletus, Geofrrey, Wood (1989). An Introduction to Non-Tariff Barriers to Trade, Federal Reserve Bank of St.Louis.

[6]. Delabella, Marcelo(2020). Bilateral Effects of Non-tariff Measures on International Trade, International Trade series, United Nations Publication, No. 155.

[7]. Faryadras, Valiollah & Moghaddasi, Reza (2004). Investigating Iran's Pricing Barriers in Agriculture, Agricultural Economics and Development, No. 48. Pp.1-23.

[8]. Ghaninejad, Musa (2012). Liberalization and economic performance, World Economy Publications, Tehran.

[9]. Heibati, Farshad et al. (2008). The Relationship between Economic Freedom and Public Private Partnerships and Modeling for Iran, Economic Modeling Quarterly, Volume 2, No 2, pp. 52-25.

[10]. Karim, Mohammad Hossein. Shaghaghi Mehr, Vahid & Nasri, Leila (2015). Evaluating the Privatization Process in Line with the General Policies of Article 44 of the Constitution, Quarterly Journal of Strategic and Macro Policy, No. 11, pp. 49-62.

[11]. Kavand, Ali (2006). Quantitative Limits and Exceptions to Balance of Payments in GATT and WTO, Trade Research, No. 4 & 5. Pp.121-149.

[12]. Miller, Terry & Anthony, Kim (2017). The Growth and Impact of Economic Freedom, The Heritage Foundation.

[13]. Parvin, Kheirola & Hajiani, Hosein (2021). Freedom of business in statute and   procedure General Council of Administrative justice Court with emphasis on establishing license. Knowledge of economic law,NO. 20.

[14]. Pasban, Fatemeh (2015). Analysis of changes in Pricing rates on economics, Planning Research Institute, Agricultural Economics, Tehran.

[15]. Pelaez, Rolando (2009). Economic freedom: A comparative study, J Econ Finan , No.33, P.246–258.

[16]. Pomfret, Richard(2007). Quantitative Restrictions on Trade, Background Paper for the September 2007 CAREC TPCC Meeting.

[17]. Rajayi, Seyed Mohammad Kazem (1995). Economic Freedom or Government Involvement, Journal of Marefat, No. 14.

[18]. Riley, Bryan & Anthony, Kim (2015). Freedom to Trade: A Guide for Policymakers, Backgrounder, No.3064.

[19]. Sadeghzadeh, Leila & Karami, Shima, (2012). Reform of the tariff system in the agricultural sector, Tehran Chamber of Commerce, Industries, Mines and Agriculture, Tehran.

[20]. Sameti, Morteza & Marzieh, Taheri (2006). Feasibility Study of Iran's [20].  to the WTO from the Perspective of Economic Freedom Indicators, Journal of Modern Economics and Trade, No. 6. Pp. 1-21.

[21]. Santana, Roy(2019). Quantitative Restrictions; Import/export quotas, licensing, Seminar on WTO Accessions Rules, Geneva, Switzerland.

[22]. Saqeb, Hassan & Ali, Zahed Talaban (2005). A Study of Non- Pricing Barriers in Iran, Journal of Business Studies, No. 15. Pp.22-43.

[23]. Sonora, Robert (2008). On the Impacts of Economic Freedom on International Trade, Faculty of Economics and Business, No. 08-05.

[24]. Staiger, Robert W.(2012). Non-tariff Measures and the WTO, World Trade Organization Economic Research and Statistics Division.

[25]. Tabatabayi Motameni, Manouchehr (2011). Official Law, Tehran, Organization for the Study and Compilation of University Humanities Books (Samt).

[26]. Tahan Nazif, Hadi & Hadizadeh, Ali, (2018). The Nature of Development Plan Laws in the Iranian Legal System, Public Law Knowledge Quarterly, Year 8, No. 21, pp. 101-124.

[27]. Tyrrell, Patrick & Terry, Miller (2021). Global Trade Freedom Has Declined for the Fourth Straight Year, Backgrounder, Margaret Thatcher Center for Freedom, No. 3674.

[28]. Unknown (2015). Investigating the requirements of economic realization in Iran, Journal of Economic Security. NO. 20. Pp.61-70.

[29]. Waezi, Seyed Mojtaba (2021). Official Law 1, Tehran, Mizan.

[30]. Waezi, Seyed Mojtaba & Alborzi, Zahra (2017), The Position of the Concept of Public Services in Official Law of Iran, Journal of Official Law, Fourth Year, No. 12. pp.9-31.

[31]. wejdani Tehrani. Ebrahim, Hedieh, & Razini, Ali (2005). Investigation of protection system in different countries, trade surveys, No. 15.pp.57-71.

[32]. Wong, Fuhme (2011). Who Bears the Burden of Voluntary Export Restraints, Parague Economic papers,No.3.

[33]. Zamanzadeh, Hamid (2010). Import Management: Necessities, Tools and Policy Strategy, Economic News, No. 129. Pp.20-29.