تاثیر آلودگی بنه زعفران به قارچ های خاکزاد بر زیست شناسی، رفتار و توانایی خسارت زایی کنه Rhizoglyphus robini Claparede (Acari: Astigmata)

پژوهش های حفاظت گیاهان ایران

مقالات آماده انتشار، اصلاح شده برای چاپ، انتشار آنلاین از تاریخ 09 بهمن 1401   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jpp.2023.79914.1118

نویسنده

علیرضا امیری جامی^*

بخش تحقیقات گیاهپزشکی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تات، مشهد، ایران.

چکیده

در میان آفات زعفران، کنه Rhizoglyphusrobiniبه عنوان یکی از مهمترین عوامل محدود کننده عملکرد زعفران در ایران قلمداد می‌شود .نمونه برداری ‌از مزارع زعفران از نواحی زعفران خیز استان خراسان رضوی انجام و قارچ‌های مرتبط با بنه زعفران و نیز قارچ‌های مرتبط در داخل بدن کنه جداسازی و سپس با کشت نوک هیف خالص‌سازی شدند. گونه قارچی Fusarium oxysporum در نمونه‌های مربوط به بنه زعفران و همچنین کنه به عنوان گونه غالب شناسایی شد. سپس زیست‌شناسی، رفتار و توانایی نفوذ و تشکیل کلنی کنه در ارتباط با آلودگی بنه‌ها به این گونه‌ قارچ خاکزاد ارزیابی شد. آلودگی به قارچ مذکور به صورت معنی‌داری بر طول کلیه مراحل زیستی کنه به غیر از مرحله تخم تاثیر گذار بود. بر این اساس طول دوره لاروی آفت در حالت آلودگی به قارچ 0.08 ±2.45 و بر روی بنه های سالم 0.088± 2.72 برآورد گردید. طول دوره پوره سن اول برای بنه‌های آلوده 0.053 ± 2.12 و سالم 0.08 ±2.47 و برای پوره سن آخر نیز به ترتیب 0.067 ± 2.15 و 0.081 ± 2.45 اندازه‌گیری گردید. مرحله پیش از بلوغ کنه نیز بر روی بنه‌های آلوده کوتاه‌تر از بنه‌های سالم بود (0.077 ± 1.36 و 0.177 ± 2.04 به ترتیب بر روی بنه‌های آلوده و سالم). همچنین نرخ زادآوری روزانه کنه تحت تاثیر آلودگی به قارچ خاک‌زاد به صورت معنی‌داری افزایش یافت. همچنین واکنش جلب شدن کنه‌ها به سمت بنه‌های زعفران نشان دهنده اختلاف معنی‌داری در رابطه با تمایل کنه‌ها نسبت به قطعات بنه آلوده به قارچ در مقایسه با سالم (غیرآلوده) بود. نتایج آزمایش نفوذ و توانایی کلنی‌سازی کنه نشان داد که روی بنه‌های آلوده به قارچ نفوذ آن‌ها سریعتر و متعاقبا سرعت رشد جمعیت و تشکیل کلنی پایدار افزایش یافت. بر اساس نتایج این مطالعه، اخسارت کنه R.robiniبه عنوان گونه غالب مزارع زعفران ارتباط تنگاتنگی با آلودگی بنه‌ها به قارچ‌ ساپروفیت داشت. بنابراین در برنامه مدیریت تلفیقی این آفت، بایستی خسارت کنه را در ارتباط با آلودگی همزمان بنه‌ها به قارچ‌های ساپروفیت ارزیابی و سپس با توجه به مساله اولیه یا ثانویه بودن منشاء خسارت، اقدام مدیریتی متناسب برمبنای مهار جمعیت کنه و قارچ به صورت همزمان اتخاذ ‌گردد. به عبارت دیگر، با مهار جمعیت قارچ‌های ساپروفیت بر روی بنه‌های زعفران می‌توان خسارت کنه را تا حد زیادی کاهش داد.

کلیدواژه‌ها

زعفران؛ کنه زعفران؛ قارچ های خاکزاد؛ رفتار شناسی؛ رشد جمعیت

مراجع