مکان‌یابی بازارهای محلی روستایی (مطالعۀ موردی: مراکز دهستان استان خراسان رضوی)

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 6، دوره 20، شماره 4 - شماره پیاپی 41، دی 1401، صفحه 199-168  

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgrd.2023.73638.1113

نویسنده

فرحناز اکبراقلی

استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

ﺑﺎزارﻫﺎی محلی روﺳﺘﺎﻳﻲ از ﻣﺼﺎدﻳﻘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺤﻮل ﺑﻨﻴﺎدﻲ در ﻛﺎرﻛﺮد، ﺗﻮﻟﻴﺪ، اﺷﺘﻐﺎل، ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر اﻗﺘﺼﺎدی و ﻛﺎﻟﺒـﺪی روﺳـﺘﺎﻫﺎ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ. مزیت بازارها، عرضه مستقیم محصولات تولیدی توسط تولیدکنندگان و کاهش هزینه فروش و بازاریابی کشاورزان به دلیل فروش مستقیم محصول است. پژوهش حاضر قصد دارد بازارهای محلی روستایی را که از عمده ترین روش‌های متحول کننده ی توسعه ی روستایی محسوب می‌شوند، مکان یابی نماید. تحقیق از حیث هدف، کاربردی و از نظر نحوه‌ی گردآوری اطلاعات، توصیفی - پیمایشی است. جامعه آماری متشکل از 135 روستا با مرکزیت دهستان در استان خراسان رضوی می‌باشد. ابزار گردآوری داده‌ها و سنجش متغیرها، پرسش نامه است. پرسش نامه با بهره گیری از آزمون کرونباخ  با رقم 0.853 از پایایی مطلوبی برخوردار می باشد. داده‌ها با بهره گیری از نرم افزار spss در قالب روش‌های آزمون فریدمن، درخت تصمیم گیری و k-means cluster تجزیه و تحلیل شد. یافته های پژوهش نشان می‌دهد در بین 68 شاخص، میانگین رتبه ای شاخص‌های مرتبط با جاذبه‌های گردشگری، فعالیت‌های مرتبط با بازار و زراعت و باغداری به ترتیب رتبه‌های 1 تا 3 را احراز کرده اند. براساس تحلیل درخت تصمیم گیری 31 روستا برای استقرار بازارهای محلی دائمی در رده مناسب طبقه بندی گردید. تحلیل خوشه بندی بر اساس ضریب تاثیر به ترتیب 2، 25 و 5 روستا را در اولویت 1 تا 3 برای اجرا بازار محلی قرار داد. بر اساس نتایج، 20 روستا مناسب برای ایجاد بازار محلی جاده ای و 89 روستا برای استقرار بازارهای محلی دوره ای مناسب تشخیص داده شدند. هم چنین در هر کدام از روستاهای منتخب که از خدمات ICT بهره‌مندند و روستاییان از سواد الکترونیکی مناسب تری برخوردار می‌باشند، می‌توان از بازارهای مجازی که فاقد مرز و محدودیت هستند، بهره جست.
 

کلیدواژه‌ها

بازارهای محلی روستایی؛ مکان‌یابی؛ درخت تصمیم‌گیری؛ استان خراسان رضوی

مراجع