اثر محلول‌پاشی کودهای سیلیسیم، کلسیم و پتاسیم بر عملکرد، برخی خواص زراعی و فیزیکومکانیکی گیاه جو

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 2، دوره 21، شماره 3 - شماره پیاپی 71، مهر 1402، صفحه 285-301   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jcesc.2023.80010.1208

نویسندگان

راضیه نودهی¹؛ مهدی برادران فیروزآبادی²؛ حسین میرزائی مقدم^{* 2}؛ احمد غلامی²

¹دانشجوی دکتری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران

²دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران

چکیده

امنیت غذایی یکی از نیازهای اساسی هر جامعه است که هرگز نمی‌توان آن را نادیده گرفت. امروزه پژوهش‌هایی درخصوص محلول‌پاشی عناصر به‌ویژه سیلیسیم، کلسیم و پتاسیم برای کاهش اثرات نامطلوب محیطی بر خواص فیزیکومکانیکی غلات و بهبود رشد و عملکرد آن‌ها در جهت نیل به حفظ امنیت غذایی صورت گرفته است. در پژوهش حاضر برای مطالعه‌ی تأثیر محلول‌پاشی غلظت‌های مختلف عناصر سیلیکات‌ سدیم، کلرید کلسیم و سولفات‌ پتاسیم بر خصوصیات فیزیکومکانیکی گیاه جو آزمایشی به‌صورت فاکتوریل و بر پایه‌ی طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل محلول‌پاشی سیلیسیم از منبع سیلیکات سدیم در سه سطح صفر، 150 و 300 میلی‌گرم در لیتر به‌عنوان عامل اول، کلسیم از منبع کلرید کلسیم در سه سطح صفر، 6 و 12 میلی‌مولار به‌عنوان عامل دوم و پتاسیم از منبع سولفات پتاسیم در دو سطح صفر و 20 میلی‌گرم در لیتر به‌عنوان عامل سوم بودند. محلول‌پاشی با غلظت‌های مورد نظر قبل از گل‌دهی انجام شد. آزمون خمش ساقه جو با استفاده از دستگاه آزمون مواد، آزمون خمش سه نقطه‌ای و آزمون برش با استفاده از فک مخصوص با سرعت بارگذاری 20 میلی‌متر بر دقیقه انجام شد. نتایج نشان داد افزایش عملکرد دانه جو حاصل از کاربرد همزمان سیلیکات سدیم 150 میلی‌گرم در لیتر با کلریدکلسیم 6 میلی‌مولار معادل 65 درصد نسبت به شاهد بود. همچنین محلول‌پاشی سیلیکات سدیم و کلرید کلسیم موجب بهبود صفاتی از قبیل قطر ساقه و مقاومت برشی ساقه نسبت به شاهد گردید. برهم‌کنش سیلیکات سدیم 150 و 300 میلی‌گرم در لیتر و سولفات پتاسیم 20 میلی‌گرم در لیتر نیز مقاومت خمشی ساقه را به‌طور متوسط 65 درصد افزایش داد. به‌طور کلی در محدوده‌ی آزمایش انجام شده، سیلیکات سدیم 300 میلی‌گرم در لیتر و کلرید کلسیم 12 میلی‌مولار تأثیر بیشتری بر صفات مورد بررسی داشتند.  

کلیدواژه‌ها

سولفات پتاسیم؛ سیلیکات سدیم؛ عملکرد؛ کلرید کلسیم؛ مقاومت خمش و برشی

مراجع

1. Acreche, M. M., & Slafer, G. A. (2011). Lodging yield penalties as affected by breeding in Mediterranean wheats. Field Crops Research, 122(1), 40-48. https://doi.org/10.1016/j.fcr.2011.02.004
2. Ahmad, B. (2014). Interactive effects of silicon and potassium nitrate in improving salt tolerance of wheat. Journal of Integrative Agriculture, 13(9), 1889-1899. https://doi.org/10.1016/S2095-3119(13)60639-5
3. Anten, N. P., Casado‐Garcia, R., Pierik, R., & Pons, T. L. (2006). Ethylene sensitivity affects changes in growth patterns, but not stem properties, in response to mechanical stress in tobacco. Physiologia Plantarum, 128(2), 274-282 https://doi.org/10.1111/j.1399-3054.2006.00736.x
4. Asadi Nasab, N., Nabipour, M., Roshanfekr, H., & Rahnama Ghahfarokhi, A. (2018). Effect of Calcium Chloride Application Time on Reducing the Effects of Heat Exhaustion on Yield and Yield Components of Wheat in Ahvaz. Iranian Journal of Field Crops Research, 16(4), 833-846. (in Persian). https://doi.org/10.22067/gsc.v16i4.71018
5. Asadi, A. Haqqania, M., Lekzian, A. & Mafotun, M. (2013). The effect of different amounts of silicon and nitrogen on morphological characteristics, performance and yield components of two wheat cultivars. Journal of Agriculture, 103(4), 66-78. (in Persian). https://doi.org/10.22092/aj.2014.101218.
6. Bakhat, H. F., Bibi, N., Zia, Z., Abbas, S., Hammad, H. M., Fahad, S., Ashraf, M. R., Shah, G. M., Rabbani, F., & Saeed, S. (2018). Silicon mitigates biotic stresses in crop plants: a review. Crop Protection, 104, 21-34. https://doi.org/10.1016/j.cropro.2017.10.008
7. Bromand, M., Esfahani, M., Alizadeh, M. R. & Alami, A. (2013). Evaluation of morphological traits related to plant dormancy in native and modified rice cultivars (Oryza sativa ). Journal of Cereal Research, 3(3), 181-195. (in Persian). https://doi.org/10.22034/saps.2021.44978.2650.
8. Crook, M., & Ennos, A. (1995). The effect of nitrogen and growth regulators on stem and root characteristics associated with lodging in two cultivars of winter wheat. Journal of Experimental Botany, 46(8), 931-938. https://doi.org/10.1093/jxb/46.8.931.
9. Emam, Y. (2013). Cereal Crops. Iranian University Press.190 P. in Persian.
10. Faraji, F., Esfahani, M., Alizadeh, M. R. & Alami, A. (2016). Evaluation of the effect of stem morphological and physiological characteristics on the dormancy of 12 rice genotypes. Journal of Crop Improv, 18(1), 183-201. (in Persian). https://doi.org/10.22059/jci.2016.56557
11. Food and Agriculture Organization of United Nations (FAO). (2016). FAO report on world cereal status in 2016. Retrieved from http://www.fao.org/worldfoodsituation/csdb/en/
12. Gere, J. M., & Timoshenko, S. (1997). Mechanics of Materials. ed. Boston, MA: PWS.
13. Gong, H., Zhu, X., Chen, K., Wang, S., & Zhang, C. (2005). Silicon alleviates oxidative damage of wheat plants in pots under drought. Plant science, 169(2), 313-321. https://doi.org/10.1016/j.plantsci.2005.02.023
14. Ibrahim, M., Faisal, A., & Shehata, S. (2016). Calcium chloride alleviates water stress in sunflower plants through modifying some physio-biochemical parameters. American-Eurasian J Agric Environ Sci, 16(4), 677-693. https://doi.org/10.5829/idosi.aejaes.2016.16.4.12907
15. Jafardokht, R., Mousvinik, M., Mehraban, A., & Basiri, M. (2015). The effect of drought stress and foliar application of low consumption elements on physiological characteristics and Absorption of nutrients in mung bean plant. Agricultural Plant Production Journal, 8(1), 121-141. (in Persian). https://dorl.net/dor/20.1001.1.2008739.1394.8.1.7.7
16. Jamshidi, P., Baradaran Firoozabadi, M., Oloumi, H., & Naghavi, H. (2017). Evaluation of Foliar Spraying of Zinc and Calcium Fertilizers on Yield and Physiological Traits of Safflower under Lead Stress. Iranian Journal of Field Crops Research, 15(2), 368-379. (in Persian). https://doi.org/10.22067/gsc.v15i2.51279
17. Ju, S., Wang, L., & Chen, J. (2020). Effects of silicon on the growth, photosynthesis and chloroplast ultrastructure of Oryza sativa L. seedlings under acid rain stress. Silicon, 12, 655-664. https://doi.org/10.1007/s12633-019-00176-8
18. Kashiwagi, T., Sasaki, H., & Ishimaru, K. (2005). Factors responsible for decreasing sturdiness of the lower part in lodging of rice (Oryza sativa). Plant Production Science, 8(2), 166-172. https://doi.org/10.1626/pps.8.166
19. Khaje pur, M. R. (2011). Principles and bases of agriculture. Isfahan University of Technology Jahad, 398 pages. (in Persian).
20. Khodabande, N. (2014). Cereals. University of Tehran Press, 506 pages. (in Persian).
21. Khosravi moshizi, M. & Sarcheshmehpur, M. (2015). The effect of calcium and potassium solution spraying on plant growth, yield and post-harvest characteristics (Cucumis melo) Fruit harvesting of two melon varieties. Journal of Production and Processing of Agricultural and Horticultural Products, 5(17), 295-310. (in Persian). https://doi.org/10.18869/acadpub.jcpp.5.17.295.
22. Khalifa, R. K. M., Omaima, M. H., & Abd-El-Khair, H. (2009). Influence of foliar spraying with boron and calcium on productivity, fruit quality, nutritional status and controlling of blossom end rot disease of Anna apple trees. World Journal of Agricultural Sciences, 5(2), 237-249.
23. Kouchaki, A. & Khajeh Hosseini, M. (2017). Modern agriculture. Publications of Jihad University of Mashhad. Mashhad, 550 pages. (in Persian).
24. Krishnarao, R., & Godkhindi, M. (1992). Distribution of silica in rice husks and its effect on the formation of silicon carbide. Ceramics international, 18(4), 243-249. https://doi.org/10.1016/0272-8842(92)90102-J
25. Lennon, A. J., Ho-Baillie, A. W., & Wenham, S. R. (2009). Direct patterned etching of silicon dioxide and silicon nitride dielectric layers by inkjet printing. Solar Energy Materials and Solar Cells, 93(10), 1865-1874. https://doi.org/10.1016/j.solmat.2009.06.028
26. Liang, Y., Chen, Q., Liu, Q., Zhang, W., & Ding, R. (2003). Exogenous silicon (Si) increases antioxidant enzyme activity and reduces lipid peroxidation in roots of salt-stressed barley (Hordeum vulgare). Journal of Plant Physiology, 160(10), 1157-1164. https://doi.org/10.1078/0176-1617-01065
27. Ma, J. F. (2010). Silicon transporters in higher plants. MIPs and their role in the exchange of metalloids, 99-109. https://doi.org/10.1007/978-1-4419-6315-4_8
28. Madanipour, E., Asilan, K., & Mansourifar, S. (2017). The effect of hexaconazole, penconazole and calcium silicate on the quantitative and qualitative traits of two varieties of soybean under water deficit conditions. Iranian Journal of Field Crop Science, 48(2). (in Persian). https://doi.org/10.22059/ijfcs.2017.133422.653957
29. Mam Rashpour, O., & Nazari Deljoo, M. J. (2019). Persistence and physiological response of cut flowers of Lilium Oriental to the semi-essential element silicon in soilless cultivation. Horticultural Sciences of Iran, 50(1), 74-89. (in Persian). https://doi.org/10.22059/ijhs.2018.243479.1330
30. Mehdinjad, N., Jamalpour, H., Fakheri, B. & Khajeh, M. (2019). Investigating the response of some physiological characteristics and seed yield of purslane cultivarsto drought stress and foliar application of nano iron chelate (Portulaca oleracea). Journal of Plant Environmental Physiology, 14(54), 74-89. (in Persian). https://dorl.net/dor/20.1001.1.76712423.1398.14.54.7.7.
31. Mom rashpour, O., Nazari deljoo, M. J. & Haghshenas, M. (2018). Responses of growth and development, yield and quality of greenhouse cucumber to silicon foliar application. Science and Techniques of Greenhouse Crops, 9(3), 13-21. in Persian. https://doi.org/10.29252/ejgcst.9.3.13
32. Nomura, T., Ohkubo, S., Nagano, A. J., Samadi, A. F., Adachi, S., & Ookawa, T. (2022). Physiological and morphological factors affecting leaf sheath reinforcement and their contribution to lodging resistance in rice. Plant Production Science, 1-17. https://doi.org/10.1080/1343943X.2022.2160362
33. Pinthus, M. J. (1974). Lodging in wheat, barley, and oats: the phenomenon, its causes, and preventive measures. Advances in Agronomy, 25, 209-263. https://doi.org/10.1016/S0065-2113(08)60782-8
34. Porabolghasem, M., & Ghazanfari Moghadam, A. (2021). Measuring Mechanical Properties and Simulating the Creep Behavior of Wild Cane Stem using Burger-Voigt Model. Journal of Agricultural Machinery, 11(2), 385-397. (in Persian). https://doi.org/10.22067/jam.v11i2.80688
35. Qazvini, H., Yousefi, A. & Saeedi, A. (2002). Joe Rihan; Suitable for cultivation in temperate regions of the country. Seed and Plant Breeding Research Institute, 27-32. (in Persian).
36. Rabani, H., Sohrabi, N. & Forotanmehr, A. (2015). Determining the shear energy of green bean )Phaseolous vulgaris.( Journal of Agricultural Mechanization, 2(2), 26-30. (in Persian).
37. Sadeghi Lotfabadi, S., Kafi, M., & Khazai, H. (2011). Investigating the modulating effects of soil application and foliar application of potassium chloride and calcium chloride on morphological and physiological traits of sorghum plant under salinity stress conditions. Water and Soil Journal (Agricultural Sciences and Industries), 24(2), 385-393. (in Persian). https://doi.org/10.22067/JSW.V0I0.3255
38. Samuels, A., Glass, A., Ehret, D., & Menzies, J. (1993). The effects of silicon supplementation on cucumber fruit: changes in surface characteristics. Annals of Botany, 72(5), 433-440. https://doi.org/10.1006/anbo.1993.1129
39. Sedghi, M., & Seyed Sharifi, R. (2013). Effects of foliar supplements of nitrogen, phosphorus and potassium on grain yield and macro element transport and adsorption efficiency of hybrid rice (Oryza sativa). Research in Field Crop Journal, 1(1), 64-75. (in Persian).
40. Sharbatkhari, M., Shobbar, Z.-S., Galeshi, S., & Nakhoda, B. (2016). Wheat stem reserves and salinity tolerance: molecular dissection of fructan biosynthesis and remobilization to grains. Planta, 244(1), 191-202. https://doi.org/10.1007/s00425-016-2497-3
41. Siddiqui, M. H., Al-Whaibi, M. H., Sakran, A. M., Basalah, M. O., & Ali, H. M. (2012). Effect of calcium and potassium on antioxidant system of Vicia faba under cadmium stress. International Journal of Molecular Sciences, 13(6), 6604-6619. https://doi.org/10.3390/ijms13066604
42. Stapper, M., & Fischer, R. (1990). Genotype, sowing date and plant spacing influence on high-yielding irrigated wheat in southern New South Wales. II. Growth, yield and nitrogen use. Australian Journal of Agricultural Research, 41(6), 1021-1041. https://doi.org/10.1071/AR9901021
43. Yahyaabadi, H., & Asgharipour, M. R. (2015). Effect of silicon foliar application on yield and some physio-chemical properties of fennel under limited irrigation. Journal of Crops Improvement, 17(4). (in Persian).
44. Zhang, Q., Yan, C., Liu, J., Lu, H., Wang, W., Du, J., & Duan, H. (2013). Silicon alleviates cadmium toxicity in Avicennia marina (Forsk.) Vierh. seedlings in relation to root anatomy and radial oxygen loss. Marine pollution bulletin, 76(1-2), 187-193. https://doi.org/10.1016/j.marpolbul.2013.09.005