برآورد میزان فرسایش ورسوب‌ حوضه‌ آبریز زیمکان در استان کرمانشاه با تاکید بر متغیر‌های تاثیر‌گذار

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 05 اسفند 1401

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geoeh.2023.79388.1293

نویسندگان

شهرام روستایی^{* 1}؛ میر اسدالله حجازی¹؛ هدیه شیرزادی²

¹دانشگاه تبریز

²دانشجو دکتری ژئومورفولوژی، دانشگاه تبریز، ایران

چکیده

فرسایش خاک از مهمترین مشکلاتی است که طی سال‌های اخیر زندگی بشر را تحت الشعاع قرار داده است. نوع و شدت فرسایش خاک در یک منطقه، تابع شرایط اقلیمی، پستی بلندی زمین، خاک و کاربری اراضی است. که در این میان اهمیت کاربری اراضی به دلیل نقش مؤثر انسان بر آن نسبت به دیگر عوامل زیادتر است. در این پژوهش جهت برآورد میزان فرسایش و رسوب حوضه آبریز زیمکان با بکارگیری دو روش‌ MPSIACو EPM ، که هرکدام به ترتیب نه عامل(زمین‌شناسی، خاک، آب‌و‌هوا،روان آب، پستی‌بلندی،پوشش گیاهی، کاربری اراضی، وضعیت فعلی فرسایش و فرسایش رودخانه ای) و چهارعامل (فرسایش، استفاده از زمین، حساسیت خاک و شیب متوسط حوضه) را مورد ارزیابی قرار می‌دهند. و در ادامه از نرم افزار ArcGIS و تصاویر سنجنده ماهواره Sentinel 2 در محیطENVI 5.3 جهت تهیه لایه‌های مرتبط استفاده گردید. نتایج نشان داد که مقادیر فرسایش در دو مدل MPSIACوEPM به ترتیب 9/5142، 2/6401 تن در سال و میزان رسوب به ترتیب 63/2461 ،72/3624 تن در سال و کلاس و شدت فرسایش‌پذیری حوضه از لحاظ هدر رفت خاک در وضعیت شدید قرار دارد. که بیشترین شدت فرسایش و تولید رسوب در بخش‌های جنوب و جنوب غرب حوضه مشاهده شد. لزا اعمال سیاست‌های مدیریتی و حفاظتی در سطح حوزه ضروری است. و همچنین مشخص شد که نتایج روش MPSIAC نسبت به روشEPM به مشاهدات واقعی در حوضه نزدیکتر می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

حوضه زیمکان؛ مدل؛ EPM؛ MPSIAC؛ فرسایش و رسوب

مراجع