ارزیابی تحمل تنش غرقابی و اثر آن بر برخی ویژگی‌های فیزیولوژیک اندام هوایی و ریشه 21 رقم و ژنوتیپ گندم نان (Triticum aestivum L.) در مرحله سه برگی

پژوهشهای زراعی ایران

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 اسفند 1401  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jcesc.2023.80038.1209

نویسندگان

سید بشیر فاضلی ¹؛ موسی مسکرباشی²؛ افراسیاب راهنما قهفرخی³

¹سید بشیر فاضلی، دانشجوی دکتری زراعت گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

²استاد گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز.

³دانشیار گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

جهت بررسی اثر تنش غرقابی بر عملکرد ماده خشک اندام هوایی و ریشه، و برخی صفات فیزیولوژیک 21 رقم و ژنوتیپ گندم نان آزمایشی گلدانی و در فضای باز به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار، در اهواز و در سال زراعی 1400-1399 اجرا شد. اعمال تنش در مرحله سه برگی و در سه سطح شاهد، تنش ملایم (48 ساعت) و تنش شدید (120 ساعت) به عنوان فاکتور‌ اصلی و ارقام و ژنوتیپ‌ها نیز به عنوان فاکتور فرعی لحاظ شدند. تنش ملایم و شدید غرقابی به ترتیب منجر به کاهش 06/14 و 37/38 درصدی ماده خشک اندام هوایی شد، که برای همه ارقام و ژنوتیپ‌ها معنی‌دار بود. از بین 21 رقم و ژنوتیپ، ارقام مهرگان و سارنگ و ژنوتیپ‌های ms 93-16 و ms 93-6 به دلیل تفاوت در میزان تحمل و پتانسیل عملکرد، برای مطالعه ریشه انتخاب شدند. ارقامی که در مواجه با تنش غرقابی، توانستند فعالیت‌های فتوسنتزی را در سطح بالاتری حفظ کنند، درصد کاهش کمتری در ماده خشک را از خود نشان دادند. تنش شدید غرقابی منجر به کاهش 38 درصدی ماده خشک و 29 درصدی حجم ریشه نسبت به شرایط بدون تنش غرقابی شد که تا حدود زیادی با میزان کاهش ماده خشک اندام هوایی منطبق بود. رقم مهرگان با وجود کاهش شدید عملکرد ماده خشک اندام هوایی در مواجه با تنش غرقابی و قرارگرفتن در گروه‌های نیمه متحمل و نیمه حساس، در هر سه سطح تنش به طور معنی‌داری دارای بیشترین عملکرد ماده خشک نسبت به سایرین بود.

کلیدواژه‌ها

سرعت فتوسنتز؛ حجم ریشه؛ هدایت روزنه‌ای؛ شاخص حساسیت

مراجع