نقش چای‌کمپوست در بهبود اثرات منفی تنش خشکی ناشی از پلی‌اتیلن‌گلایکول در بذر نخود (رقم عادل) با تأکید بر شاخص‌های جوانه‌زنی

پژوهش‌های حبوبات ایران

دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 26، دی 1401، صفحه 37-49  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/ijpr.v13i2.2204-1030

نویسندگان

راهله احمدپور ¹؛ یاسمین بچاری ²؛ سعیدرضا حسین زاده ³

¹کارشناس ارشد (مربی) و عضو هیئت علمی گروه زیست‌شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه صنعتی خاتم‌الأنبیاء بهبهان

²دانشجوی کارشناسی رشته زیست‌شناسی، دانشکده علوم پایه، گروه زیست‌شناسی، دانشگاه صنعتی خاتم‌الأنبیاء بهبهان

³گروه زیست‌شناسی، اداره آموزش و پرورش شهرستان بهبهان، خوزستان، اهواز

چکیده

تنش خشکی در مناطق دیم کشور از مهم‌ترین عوامل کاهش رشد، عملکرد و جوانه­زنی بذر نخود است. استفاده از تیمارهایی که بتواند در شرایط تنش خشکی نقش مؤثری در بهبود جوانه­‌زنی ایفا کنند، گامی مفید و کاربردی در جهت افزایش عملکرد و محصول نهایی در گیاهان زراعی است. در این راستا جهت بررسی تیمار چای­کمپوست در بهبود شاخص­های جوانه­‌زنی و رشدی بذر نخود (رقم عادل) در شرایط تنش خشکی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در دانشگاه صنعتی خاتم‌الانبیاء بهبهان به اجرا درآمد. تیمارهای مطالعه عبارت بودند از: چای‌کمپوست با سطوح صفر، 5، 15 و 25 درصد حجمی و تنش خشکی با تیمارهای صفر، 3/0-، 6/0- و 9/0- مگاپاسکال. نتایج نشان داد که با افزایش شدت تنش خشکی از صفر تا 9/0- مگاپاسکال کلیه شاخص­های مورد بررسی کاهش معنی‌داری داشتند. نتایج مرتبط با اثرات ساده کاربرد چای­کمپوست نشان داد که استفاده از سطوح 5، 15 و 25 درصد حجمی چای­کمپوست به صورت معنی­داری وزن خشک ریشه­چه، وزن خشک ساقه­چه و آندوسپرم مصرفی را افزایش داد. در بررسی اثرات متقابل مشاهده شد که در شرایط 3/0-، 6/0- و 9/0- مگاپاسکال، سطوح 15 و 25 درصد حجمی به صورت معنی­داری موجب بهبود درصد جوانه­زنی، سرعت جوانه­زنی، قدرت جوانه­زنی، طول ساقه­چه و طول گیاهچه شد. در شرایط تنش 3/0- و 6/0- مگاپاسکال، کاربرد چای­کمپوست در سطوح 15 و 25 درصد حجمی موجب افزایش معنی­دار شاخص بنیه بذر در مقایسه با شاهد شد. در شرایط تنش 6/0- و 9/0- مگاپاسکال، کاربرد سطح 25 درصد حجمی چای‌کمپوست موجب افزایش معنی­دار طول ریشه­چه نسبت به سطوح شاهد شد. با توجه به نتایج این پژوهش، کاربرد چای‌کمپوست (عصاره ورمی­کمپوست) در سطوح 15 و 25 درصد حجمی در شرایطی که بذر نخود با تنش خشکی مواجه است، توصیه می­گردد.

کلیدواژه‌ها

آندوسپرم مصرفی؛ شاخص بنیه بذر؛ قدرت جوانه‌زنی؛ کم‌آبی؛ کود آلی

مراجع

1. Ahmadpour, R., Armand, N., Hosseinzadeh, S., and Chashiani, S. 2016. Selection drought tolerant cultivars of lentil (Lens culinaris) by measuring germination parameters. Iranian Journal of Seed Sciences and Research 3(3): 75-87. (in Persian with English abstratct).
2. Ahmadpour, R., Mohamadi, F., and Armand, N. 2020. Interactions of seaweed extract (Ascophyllum nodosum) and drought stress on seed germination indicators of tomato (Lycopersicon esculentom.L). Journal of Seed Research 10(2): 31-44. (in Persian with English abstratct).
3. Ahmadpour, R., Rostami, M., and Hosseinzadeh, S.R. 2019. Influence of compost tea on seedling growth and germination indices of bean (Phaseolus vulgaris) in order to moderated negative effects caused by drought stress. Journal of Plant Researches 32(3): 474-488. (in Persian with English abstratct).
4. Amiri, H., Ismaili, A., and Hosseinzadeh, S.R., 2017. Influence of vermicompost fertilizer and water deficit stress on morpho-physiological features of chickpea (Cicer arietinum cv. Karaj). Compost Science and Utilization 26: 1-14.
5. Arancon, N., Edwards, C., Dick, R., and Dick, L. 2007. Vermicompost tea production and plant growth impacts. Biocycle 12: 51-52.
6. Arancon, N.Q., Edwards, C.A., Bierman, P., Welch, C., and Metzger J.D. 2004. Influence of vermicompost on field strawberries. Bioresource Technology 93: 145-153.
7. Archana, P.P., Theodore, J.K.R., Ngyuen, V.H., and Stephen, T. 2009. Vermicompost extracts influence growth, mineral nutrients, phytonutrients and antioxidant activity in pak choi (Brassica rapa cv. Bonsai, Chinensis group) grown under vermicompost and chemical fertiliser. Journal of the Science of Food and Agriculture 89(1): 2383-2392.
8. Armand, N., Amiri, H., and Ismaili A. 2015. Effect of methanol on germination characteristics of bean (Phaseolus vulgaris cv. Sadry) under drought stress condition. Iranian Journal of Pulses Research 6: 42-53. (in Persian with English abstratct).
9. Atiyeh, R.M., Arancon, N., Edwards, C.A., and Metzger, J.D. 2001. The influence of earthworm processed pig manure on the growth and productivity of marigolds. Bioresource Technology 81(2): 103-108.
10. Beyk Khurmizi, A., Ganjeali, A., Abrishamchi, P., and Parsa, M. 2010. The effect of vermicompost on salt tolerance of bean seedlings (Phaseolus vulgaris). Agroecology 23: 474-485. (in Persian with English abstratct).
11. Bibi, N., Hameed, A., Ali, H., Iqbal, N., and Alam, S.S. 2009. Water stress induced variations in protein profiles of germinating cotyledons from seedlings of chickpeas genotypes. Pakistan Journal of Botany 41:731-736.
12. Edwards, C., Arancon, N., and Greytak, S. 2006. Effects of vermicompost teas on plant growth and disease. Biocycle 47(5): 21-28.
13. Emmerich, W.E., and Hardegree, P. 1991. Seed germination in polyethylen glycol solution. effect of filter paper exclusion and water vapor loss. Journal of Crop Science 31: 454-458.
14. Gamze, O., Mehmet Demir, K.A., and Mehmet, A.T. Effects of salt and drought stresses on germination and seedling growth of pea (Pisum sativum L.). Turkish Journal of Agriculture and Foresty 29: 237-242.
15. Ganjeali, A., Porsa, H., and Bagheri, A., 2011. Assessment of Iranian chickpea (Cicer arietinum) germplasms for drought tolerance. Agriculture Water Management. 98: 1477-1484.
16. Garcia, M.I., Cruz, S.F., Saavedra, A.L., and Hernandez, M.S. 2002. Extraction of auxin-like substances from compost. Crop Research 24:323-327.
17. Gopal, M., Gupta, A., Palaniswami, C., Dhanapal, R., and Thomas, G. 2010. Coconut leaf vermiwash: a bio-liquid from coconut leaf vermicompost for improving the crop production capacities of soil. Current Science 98:1202-1210.
18. Greytak, S., Edwards, C., and Arancon, N. 2006. Effects of vermicompost teas on plant growth and disease. Retrieved August 19, 2006, from. http://www.wormdigest.org
19. Hosseinzadeh, S.R. 2015. Effect of vermicompost on germination, morphophysiological and biochimical characteristics of chickpea cultivars (Cicer arietinum , cv. Pirouz) and (Cicer arietinum L., cv. Karaj ) under drought stress. Ph.D Dissertation, Lorestan University, Iran.
20. Hosseinzadeh, S.R., Amiri, H., and Ismaili, A. 2016. Interaction effects of vermicompost extract and drought stress on germination indices of chickpea (Cicer arietinumcv. Pirouz). Iranian Journal of Seed Science and Research 3(1): 75-86. (in Persian with English abstratct).
21. ISTA: International Seed Testing Association. 2009. International rules for seed testing. Seed Science and Technology 49: 86-41.
22. Kalefetoglu Macar, T., Turan, O., and Ekmekci, Y. 2009. Effect of water deficit induced by PEG and NaCl on chickpea (Cicer arietinum) cultivars and lines at early seedling stage. Journal of Science 22: 5-14.
23. Keeling, A.A., McCallum, K.R., and Beckwith, C.P. 2003. Mature green waste compost enhances growth and nitrogen uptake in wheat (Triticum aestivum) and oilseed rape (Brassica napus L.) through the action of water-extractable factors. Bioresource Technology 90(2): 127-132.
24. Mensah, J.K., Obadoni, B.O., Eruotor, P.G., and Onome, F. 2006. Simulated flooding and drought effects on germination, growth and yield parameters of sesame (Sesamum indicum). Africian Journal Biology 5: 1249-1253.
25. Michael B.E., and M.R. Kaufman. 1976. The osmotic potential of polyethylenglycol-6000. Plant Physiology 51: 914-916.
26. Mokhtari, I., Abrishamchi, P., and Ganjeali, A. 2009. The effects of Calcium on amelioration of injuries salt stress on seed germination of tomato (Lycopersicon esculentom.L). Journal of Agricultural Science and Technology 22(1): 89-100. (in Persian with English abstratct).
27. Opoku, G., Davies, M., Zetrio, E.V., and Camble, E.E. 1996. Relationship between seed vigor and yield of white beans (Phaseolos vulgaris L). Plant Variety Seed 9: 119-125.
28. Rahbarian, R., Khavari-Nejad, R., Ganjeali, A., Bagheri, A.R., and Najafi, F. Drought stress effect on germination and seedling for drought tolerance in chickpea genotypes (Cicer arietinum L.) under control condition. Iranian Journal of Field Crops Research 10(3): 522-531. (in Persian with English abstract).
29. Sainz, M.J., Taboada-Castro, M.T., and Vilarino, A. 1998. Growth, mineral nutrition and mycorrhizal colonization of red clover and cucumber plants grown in a soil amended with composted urban wastes. Plant and Soil 205:85-92.
30. Samiran R., Kusum A., Biman K.D., and Ayyanadar A. 2010. Effect of organic amendments of soil on growth and productivity of three common crops viz. Zea mays, Phaseolus vulgaris and Abelmoschus esculentus. Applied Soil Ecology 45: 78-84.
31. Warman, P.R., and Anglopez, M.J. 2010. Vermicompost derived from different feedstocks as a plant growth medium. Bioresource Technology 101: 4479-
32. Zaller J.G. 2007. Vermicompost as a substitute for peat in potting media: Effects on germination, biomass allocation, yields and fruit quality of three tomato varieties. Science Horticulture 112:191-199.
33. Zambare, V.P., Padul, M.V., Yadav, A., and Shete, T.B. 2008. Browse and download vermiwash biochemical and microbiological approach as ecofriendly soil conditioner. Journal of Agriculture and Biology Science 3:1-5.