نگاه انتقادی به دیدگاه عدم حجیّت تقریر

فقه و اصول

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 13 اسفند 1401  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfiqh.2023.78977.1453

نویسندگان

سید علیرضا موسوی مهر ¹؛ سیدمحمدباقر قدمی²؛ رضا میهن دوست ³

¹حوزه علمیه خراسان رضوی

²موسسه دانشوران

³فارغ التحصیل حوزه علمیه خراسان پژوهشگر و استاد سطوح عالی حوزه علمیه خراسان رضوی دانشجوی دکتری فقه جزایی دانشگاه علوم اسلامی رضوی

چکیده

بحث تقریر به مسأله سیره عقلاء، ارتباط وثیقی دارد؛ البته تقریر گاه در برابر افعال مکلفین و گاه در برابر سیره‌های عقلایی است که معصوم با آن‌ها مواجه شده است. استدلال به سیره به جهت کاربرد وسیع آن در مسائل مختلف اصولی و بسیاری از ابواب فقه مانند معاملات، مورد توجه قرار گرفته است.

اعتبار تقریر، اتّفاقی و مورد پذیرش اصولیان بوده است؛ اما برخی، در برابر این اتفاق و تسالم اصولی، قائل به نظریه عدم حجیت تقریر هستند که بر همین اساس، نظریه عدم اعتبار تقریر، در نوع خود نظریه بدیعی محسوب می‌گردد.

این نوشتار با روش کتابخانه‌ای و توصیف و تحلیل داده‌ها، در پی نقد و بررسی این نظریه است و سعی کرده است گزاره‌هایی از قبیل قبح القاء در مفسده و تفویت ملاک و نیز ادله‌ای مانند لزوم ارشاد جاهل و روایات لزوم تبلیغ شریعت و در طرف مقابل، ادله‌ای مانند روایاتِ عدم وجوبِ جواب بر امام را در نظامی هماهنگ تفسیر کند.

کلیدواژه‌ها

تقریر معصوم؛ سکوت معصوم؛ سیره؛ سیره عقلاء؛ لزوم ردع