ضرورت آموزش جنسی جامع براساس مطالعه‌ای داده‌بنیاد در میان دختران نوجوان شهر اصفهان

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 4، دوره 19، شماره 4 - شماره پیاپی 42، دی 1401، صفحه 111-83   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/social.2023.77683.1207

نویسندگان

بهجت حاجیان^{* 1}؛ وحید قاسمی²؛ علی ربانی خوراسگانی²؛ عفت السادات مرقاتی خویی³

¹دکتری جامعه‌شناسی مسائل اجتماعی ایران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

²استاد گروه علوم اجتماعی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

³استاد و مدیر گروه سلامت خانواده، پژوهشکده علوم اعصاب، مرکز تحقیقات ضایعات مغزی و نخاعی (بصیر)، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران

چکیده

تربیت و آموزش جنسی برای ارتقای دانش و تغییر نگرش افراد یک جامعه به‌ویژه نوجوانان و جوانان همواره تأیید شده و بر آن تأکید شده است. توانایی افراد در دستیابی به سلامت جنسی و مدیریت آن به عواملی همچون اطلاعات علمی و جامع دردسترس درمورد بدن و نحوه مدیریت صحیح آن، بلوغ، هویت جنسی و گرایش جنسی خود، اختلالات و انحرافات جنسی و همچنین به زندگی در بستری بستگی دارد که بر آموزش و سلامت جنسی تأکید می­کند و آن را رواج می­دهد. در این مقاله، یافته­ های حاصل از مطالعه روایت دختران از نیاز به آموزش جنسی جامع برای اصلاح فهم جنسی آن‌ها و کاهش پیامدهای منفی منتج از کج­ فهمی ­های جنسی گزارش می­شود. این پژوهش با روش نظریه زمینه­ ای و در رویکرد برساخت­گرایانه اجرا شده است. مشارکت­ کنندگان در پژوهش، 30 دختر نوجوان 12 تا 18 ساله­ شهر اصفهان بودند. مشارکت­کننده‌ها با روش نمونه­ گیری هدفمند متوالی با رعایت حداکثر تنوع شامل نمونه­ گیری گلوله­برفی و نظری به پژوهش پیوستند و فرایند فهم جنسی در تجربۀ­­ زیسته آن‌ها با تکنیک مصاحبه ­های انباشتی و روایت­گونه مطالعه شد. براساس یافته­ های پژوهش، روایت دختران را می­توان در سه مقوله اصلی محوریت آموزش جنسی جامع، برساخت پازل فهم جنسی و پیامدهای فهم نابهنگام و ناقص خلاصه کرد. نیاز به آموزش جنسی مفهوم مسلم فرض‌شده­ای در بین نوجوانان است که نیازمند توجه ویژه در راستای بهبود دانش، مهارت و نگرش آن‌ها در سن مناسب و کاهش پیامدهای منفی ناشی از نقصان فهم است.

کلیدواژه‌ها

برساخت فهم جنسی؛ جهان اروتیک؛ نقصان فهم جنسی؛ سکسوالیته؛ آموزش جنسی

مراجع

1. ابوالقاسمی، ن.، مرقاتی ‌خویی، ع.، و تقدیسی، م. ح. (1389). تبیین تربیت جنسی دانش­آموزان ایرانی از دیدگاه مربیان بهداشت مدارس ابتدایی. مجلۀ دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، 8(2)، 39-27.
2. الفتی، ف.، و علیقلی، س. (1387). سنجش نیازهای آموزشی دختران نوجوان پیرامون بهداشت باروری و تعیین راهبردهای مناسب برای تأمین آن در قزوین. مجله دانشگاه علوم پزشکی قزوین، 2، 82-76.
3. بری‌مانی آبکسری، ز.، گنجی، ژ.، موسوی نسب، ن.، و خانی، ص. (1397). عوامل مؤثر بر آموزش سلامت جنسی کودکان: یک مطالعه مروری. مجله تعالی بالینی، 8(1)، 6-5.
4. بشارت.، م. ع.، میرزایی ط.، غلامعلی لواسانی. م.، و نقی­پور، م. (1396). نقش تعدیل­کننده عواطف مثبت و منفی در رابطه بین دانش و نگرش جنسی با رضایت زناشویی. روانشناسی خانواده، 4(2)، 18-3.
5. پورمرزی، د.، ریماز، ش.، مرقاتی ‌خویی، ع.، رازی، م.، و شکوهی، م. (1392). بررسی مقایسه­ای نیازهای آموزشی بهداشت جنسی و باروری جوانان در دو موقعیت قبل و بعد از ازدواج. تهران 1390، مجله علوم پزشکی رازی، 20(106)، 39-30.
6. جوادیان، ر.، شمالی احمدآبادی، ا.، ترکاشوند مرادآبادی، م.، و عابدی، م. (1399). زمینه­ها و پیامدهای ازدواج زودهنگام دختران 13 تا 16 ساله (شهرستان اردکان، یزد). مجله مطالعات اجتماعی ایران، 13(4)، 54-31.
7. خانی‌پور، ح.، یغماییان، ه.، چیذری، ه.، و حسینی، س. (1400)، برنامه‌های تربیت جنسی کودکان و نوجوانان:‌ مرور نظام‌مند. نشریه پژوهش‌های تربیتی، 8(42)، 15-1.
8. رادمهر، ی.، کاکوجویباری، ع. ا. (1399). رابطه باورهای جنسی و عملکرد جنسی با رضایت زناشویی. فصلنامه ایده­های نوین روانشناسی. ۶(۱۰)، ۱۴-۱.
9. زارع، م.، ملک افضلی، ح.، جندقی، ج.، رباب علامه، م.، کلاهدوز، م.، و اسدی، ع. (1384). تأثیر آموزش مسائل بهداشت بلوغ بر آگاهی، نگرش و عملکرد دختران 14-12 ساله. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی گیلان، 14(56)، 26-18.
10. فوکو، م. (1399). اراده به دانستن (‌ن. سرخوش، و ا. جهاندیده‌‌، مترجمان) (چاپ پانزدهم). تهران: نشر نی.
11. کلانتری، س.، غنا، س.، ثناگو، ا.، و مهستی جویباری، ل. (‌1392). آموزش بلوغ و مسائل جنسی به دختران: تجارب مادران گرگانی. مدیریت ارتقای سلامت، 2(3)، 90-74.
12. گلی، ف.، و محمدی احمدآبادی، ن. (1398). تأثیر آموزش تربیت جنسی بر آگاهی، نگرش، و عملکرد مادران در پاسخ به سؤالات دختران. فصلنامه سلامت روان کودک، 6(2)، 92-81.
13. لطیف­نژاد، ر.، جوادنوری، م.، حسن­پور، م.، هزاوه­یی، م. م.، و تقی­پور، ع. (1391). ضرورت آموزش سلامت جنسی به دختران نوجوان در ایران: یک مطالعه کیفی. مجله زنان، مامایی و نازایی، 15(12)، 17-7.
14. محمدی پویا، س.، ایمانزاده، ع.، محمدی پویا، ف.، و زارعی، ا. (1398). پدیدارشناختی موانع برنامه­درسی تربیت جنسی در مقطع متوسطه. دوفصلنامه علمی -پژوهشی دین و ارتباطات، 26(1)، 334-303.
15. مرقاتی ‌خویی، ع.، ابوالقاسمی، ن.، و تقدیسیم. ح. (1392). سلامت جنسی کودکان: مطالعه کیفی تبیین دیدگاه‌های والدین. مجلۀ دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، 11(2)، 74-65.
16. معماری، س.، خنیفر، ح.، مهران، گ.، یزدانی، ح.ر.، و فریدونی، س. (1398). واکاوی مفهوم سلامت جنسی دانش­آموزان نوجوان از منظر صاحب‌نظران با تمرکز بر آموزش والدین: تحلیل محتوای کیفی. مجله تحقیقات کیفی در علوم سلامت، 8(3)، 259-247.
17. مقیمی، ل. (1395). بیوه­های خردسال، اصفهان زیبا، 4/8/1395، شماره 2775، بازیابی در 1397، 4، از

(http://www.isfahanziba.ir/content/%D8%A8%DB%8C%D9%88%D9%87-%D9%87%D8 %A7%DB%8C-%D8%AE%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%A7%D9%8 4%8C%D8% AF-%D8%B4%D8%AF.html).

18. میرزایی نجم­آبادی، خ.، بابازاده، ر.، شریعتی، م.، و موسوی، ع. (‌1393‌‌). دختران نوجوان ایرانی و اطلاعات و خدمات بهداشت باروری و جنسی: یک مطالعه کیفی. مجلۀ زنان، مامایی و نازایی، 17(92)، 18-9.
19. نوری ‌سیستانی، م.، و مرقاتی ‌خویی، ع. (1388). تأثیر شیوه آموزشی مبتنی بر گروه همسالان بر عملکرد جسمی بهداشت بلوغ دختران. مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اراک، 12(4)، 135-129.
20. نوری‌ سیستانی، م.، مرقاتی‌ خویی، ع.، و تقدیسی، م. ح. (1387). مقایسه بین دیدگاه­های مادران، دختران و معلمین در تعیین اولویت­های سلامت بلوغ دختران مقطع راهنمایی مدارس منطقه 6 شهر تهران. مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، 6(2)، 22-13.
21. ویکس، ج. (1392). سکسوالیته (ح. پرنیان، مترجم). بازیابی از (https://tavaana.org/sites/default/files/Sexuality-Jeffrey-Weeks-Parnian-1392_0.pdf).

 

22. Beres, M. A. (2014). Points of convergence, introducing sexual scripting theory to discourse approaches to the study of sexuality. Sexuality & Culture, (18), 76–88.
23. Charmaz, K. (2014). Constructing Grounded Theory (2^nd edition). Los Angeles, London, Dew Delhi, Singapor, Washington DC: Sage publications.
24. Gagnon, J. H. (2004). An interpretation of desire, essays in the study of sexuality. Chicago, I. L, The University of Chicago Press,
25. Goldman, R., & Goldman, J. (1982). Children's sexual thinking: A comparative study of children aged 5 to 15'years in AustraAa, North' America, Britain and Sweden. London: Routledge & Kegan Paul Publication.
26. Greenberg, B., Bruess, S., & Oswalt, B. ‌(2017‌‌). Exploring the dimensions of human sexuality (6^th edition). Burlington, MA. Joned & Bartlett learning Publication.
27. Heras, A. (1993). The construction of understanding in a sixth-grade bilingual classroom. Linguistics and Education, 5(3–4), 275-299.
28. Kimmel, M. (2007). The Sexual self, the construction of sexual scripts. Nashville, TN: Vanderbilt University Press.
29. Khonesavanh, I., Le Thi, H. H., Le Thi, K. A., & Vanphanom, S. (2020). Knowledge of safe sex and sexually transmitted infections among high school students, Vientiane Prefecture, Lao PDR. Global Health Action, 13(2), 64-73.
30. Livingstone, S. (2012). Children, internet, pornography—an explosive mix of words. EU Kids Online Network.
31. Laumann, E. O., Gagnon J. H., Michael, R. T., & Michaels, S. (1994). The Social Organization of Sexuality. Chicago, IL. University of Chicago Press.
32. Mishra, R. (2020). Perception of sexual education amongst teenagers: A social learning. CLIO an Interdisciplinary Journal (UGC Care Journal), 6(9), 235-256.
33. Plummer, K. (2016). Memoriam: John H Gagnon (1931–2016). Sexualities, 19 (5–6), 608–614.
34. Sevilla, T. M., Sanabria, J. P., Orcasita, L. T., & Palma, D. M. (2016): Consistencies and discrepancies in communication between parents and teenage children about sexuality. Paidéia, 26(64), 39-147.
35. Unis, B. D., & Sällström, C. (2020). Adolescents’ conceptions of learning and education about sex and relationships. American Journal of Sexuality Education, 15(1), 25-52.
36. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO). (2009). International technical guidance on sexuality education, an evidence-informed approach. Retrieved from https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000260770
37. Ussher, J. M., Perz, J., Metusela, C., Hawkey, A. J., Morrow, M., Narchal, R., & Estoesta, J. (2017). Negotiating discourses of shame, secrecy, and silence: Migrant and refugee women’s experiences of sexual embodiment. Archives of Sexual Behavior, 46(7), 1901-1921.
38. Widman, ,Evans, R., Javidi, H., & Choukas-Bradley, S. (2019). Assessment of parent-based interventions for adolescent sexual health: A systematic review and meta-analysis. JAMA Pediatrics, 173(9), 866-877.