طراحی مدل مفهومی و ساختاردهی زنجیره تأمین آب شیرین با استفاده از رویکرد ترکیبی روش‌شناسی سیستم‌های نرم و مدل‏سازی معادلات ساختاری

آب و توسعه پایدار

مقاله 3، دوره 9، شماره 4 - شماره پیاپی 26، اسفند 1401، صفحه 13-22   

نوع مقاله: مفهومی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jwsd.v9i4.2206.1157

نویسندگان

محمد مهدی مهتدی¹؛ پوریا فرح گل^{* 2}؛ سپیده خوشاب³؛ سهیلا مرادی⁴

¹استادیار گروه مدیریت سیستم‌ها، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه جامع امام حسین (ع)، تهران، ایران

²دانشجوی دکتری مدیریت سیستم‌ها، گروه مدیریت تحول و تعالی، دانشکده مدیریت و برنامه‌ریزی راهبردی، دانشگاه جامع امام حسین (ع)، تهران، ایران

³کارشناسی ارشد مدیریت صنعتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد، ایران

⁴دانشجوی دکتری مدیریت بازرگانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

فراهم کردن آب شیرین، امروزه یکی از چالش‌‏های بشریت و از نگرانی‏‌های سازمان ملل متحد و سازمان فائو می‌باشد. بنابر تغییرات ناگهانی الگوهای عرضه و درخواست آب شیرین در جهان کنونی، مدیریت فراهم کردن آن به‌صورت چالشی دنبال می‌شود. هدف از این پژوهش، طراحی مدل مفهومی و ساختاردهی زنجیره تأمین آب شیرین با استفاده از رویکرد ترکیبی روش‌شناسی سیستم‌های نرم و مدل‏سازی معادله‏‌های ساختاری می‌باشد. با شیوه گلوله برفی مصاحبه‌‌ای باز و طرح پرسش واحد و جامع از ۲۰ تن از خبرگان و صاحب‌نظران فعال انجام شد. پس از آن نقش پژوهشگران در سازماندهی و ساختاردهی عوامل شناسایی شده از جمع‌آوری اطلاعات، مدل سیستمی ارائه شد. سپس مدل کیفی ناشی از تفکر سیستمی افراد شرکت‌کننده در پژوهش در بخش کمی برای اعتبارسنجی، در چارچوب فرضیه و آزمون فرض، در نرم‌افزار PLS-SMART اندازه‌گیری شد. یافته‌ها نشان داد چنانچه زنجیره تأمین آب شیرین یک سیستم در نظر گرفته شود، ورودی و عرضه این سیستم آب باکیفیت، باران و سیل است، اختلال در پردازش و تحلیل این سیستم ضربه زدن ذی‌‏نفعان است؛ کنترل برای فرهنگ‌سازی به‌عنوان عامل اثرگذار و تعدیل‌کننده این سیستم؛ آب‏ و هوای چندگانه، بی‌ثباتی سیاست‌ها، فجایع طبیعی به‌عنوان عامل‌های محیطی و سیاسی‌کاری؛ سیاست سفارش و مصرف مقداری و کنترل کیفیت برای شکل‌دهی به کنترل فرهنگ‌ساز؛ تقاضا و خروجی مختل‌کننده در این سیستم توزیع لجستیک، هدررفت آب و پیش‌بینی مصرف اشتباه و فرار مالیاتی بوده و سرانجام دستاوردهای بهینه مدل شناسایی ردپای آب، واکاوی مسائل پایداری آب و کنترل کمبود آب می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

مدل مفهومی؛ ساختاردهی؛ زنجیره تأمین آب شیرین؛ روش‌شناسی سیستم‌های نرم؛ مدل‏سازی معادله‌‏های ساختاری

مراجع

حنفی‌زاده، پ. و محرابیون محمدی، م. 1392. طراحی سیستم الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت: یک رویکرد سیستمی نرم. کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت. مرکز پژوهش‌های فرهنگی و مطالعات اسلامی بنیان مرصوص، تهران، ایران.
روزنهد، ج. و مینجرز، ج. ۱۳۹۶. تحقیق در عملیات نرم روش‌های ساخت‌دهی مسئله در شرایط پیچیدگی، عدم اطمینان، تعارض. مترجمان: عادل آذر و علی انوری. نگاه دانش. چاپ اول. تهران، ایران.
فاطمی، س.ز.، آذر، ع.، مقبل باعرض، ع. و خدیور، آ. ۱۳۹۸. واکاوی مفهوم نوسازی استراتژیک با رویکرد روش‌شناسی سیستم‌های نرم. اندیشه مدیریت راهبردی، 13 (۲۵): 165-188.
مهرگان، م.، عموزاد مهدیرجی، ح.، بینایی، ش.، علی‌پور، و. و رضوی حاجی آقا، ح. ۱۳۹۸. بهینه‌سازی زنجیره تأمین آب آب‌شیرین‌کن اسمز معکوس با رویکرد اقتصادی و زیست‌محیطی (پژوهش موردی زنجیره تأمین آب آب‌شیرین‌کن در استان هرمزگان). محیط‌شناسی، 45 (4): 773-786.
Agnusdei G.P., Coluccia B., Pacifico A.M. and Miglietta P.P. 2022. Toward circular economy in the agrifood sector: water footprint assessment of food lossin the italian fruit and vegetable supply chains. Ecological indicators, 137: 108781.
Aivazidou E., Tsolakis N., Iakovou E. and Vlachos D. 2016. The emerging role of water footprint in supply chain management: A critical literature synthesis and a hierarchical decision-making framework. Journal of Cleaner Production, 137: 1018-1037.
Chuckland P. and Polter J. 2014. Learning to practice. Mohammad Reza Mehregan, Mahmoud Dehghan, Mohammad Reza Akhavan and Kamyar Raisifar. Practice (1). Mehraban Publications. 2. Tehran, Iran.
Firoz velani A., Narwane V.S. and Gardas B.B. 2022. Contribution of Internet of things in water supply chain management: A bibliometric and content analysis. Journal of Modelling in Management, Vol. ahead-of-print No. ahead-of-print, 1746-5664.
Jacobus Botha M., Middelberg S.L. and Oberholzer M. 2022. Supply chain water-reporting practices in the food, beverage and tobacco sector: A comparative study. Water International, 47: 383-399.
Jefferies D., Muñoz I., Hodges J., King V.J., Aldaya M., Ercin, A.E. and Hoekstra A.Y. 2012. Water footprint and life cycle assessment as approaches to assess potential impacts of products on water consumption. Key learning points from pilot studies on tea and margarine. Journal of Cleaner Production, 33: 155-166.
Koleva M.N., Calderon A.J., Zhang D., Styan C.A. and Papageorgiou G. 2018. Integration of environmental aspects in modelling and optimisation of water supply chains. Science of The Total Environment, 636: 314-338.
Levidow L., Lindgaard-Jørgensen P., Nilsson Å., Skenhall S.A. and Assimacopoulos D. 2016. Process eco-innovation: assessing meso-level eco-efficiency in industrial water-service systems. Journal of Cleaner Production, 110: 54-65.
Manzardo A., Ren J., Piantella A., Mazzi A., Fedele A. and Scipioni A. 2014. Integration of water footprint accounting and costs for optimal chemical pulp supply mix in paper industry. Journal of Cleaner Production, 72: 167-173.
Mingers J. 2011. Soft or comes of Age-But Not Everywhere!. Omega, 39(6): 729-741.
Sutcliffe Ch., Knox J .and Hess T. 2021. Managing irrigation under pressure: how supply chain demands and environmental objectives drive imbalance in agricultural resilience to water shortages. Agricultural Water Management, 243: 106484.
Tsolakis N., Srai J.S. and Aivazidou E. 2018. Blue Water Footprint Management in a UK Poultry Supply Chain under Environmental Regulatory Constraints. Sustainability, 10: 625.
Wang S., Cao T. and Chen B. 2021. Identifying critical sectors and supply chain paths for virtual water and energy-related water trade in China. Applied Energy, 299: 117294.
Water U.N. The United Nations World Water Development Report 3. 2018. Water in a Changing World. Sustainability licensee. Mdpi, Basel, Switzerland. Available online: http://unesdoc.unesco.org/images/0018/001819/181993e.pdf (accessed on 23 May 2018).
Yang L., Li Y., Wang D., Wang Zh., Yang Y., Lv H. and Zhang Xi. 2022. Relieving the water-energy nexus pressure through whole supply chain management: Evidence from the provincial-level analysis in China. Science of The Total Environment, 807: 150809.