تعیین کننده‌های مدیریت پایدار مصرف آب در بین مرکبات‌کاران شهرستان گچساران

فصلنامه آب و توسعه پایدار

مقاله 10، دوره 9، شماره 4 - شماره پیاپی 26، اسفند 1401، صفحه 97-106   

نوع مقاله: پژوهشی کاربردی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jwsd.v9i4.2206.1155

نویسندگان

فاطمه علی پناهیان^{* 1}؛ آیت اله کرمی²

¹دانشجوی دکتری توسعه کشاورزی، گروه مدیریت توسعه روستایی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

²دانشیار اقتصاد کشاورزی، گروه مدیریت توسعه روستایی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

چکیده

بخش کشاورزی کلیدی‌ترین بخشی است که پیوند تاریخی و اجتماعی محکمی با آب دارد. آب یکی از بزرگترین چالش‌های سده حاضر آدمیت است. محدودیت ذاتی منابع آب از برجسته‏‌ترین چالش‌های بخش آب می‌باشد. پژوهش حاضر نیز به‌‏منظور بررسی پایداری مصرف آب در باغ‏های مرکبات گچساران انجام شده است. ابزار پژوهش، پرسشنامه‏‌‏ای که توسط پژوهشگر ساخته شده است و شامل مدیریت پایداری، اجتماعی، نهادی، فیزیکی، دانشی و نگرشی می‌باشد. تجزیه و تحلیل داده‌‏ها با نرم‌‏‏افزار SPSS انجام شد. جامعه آماری پژوهش حاضر 300 نفر از مرکبات‌کاران گچساران می‌باشند. با استفاده از نمونه‌گیری تصادفی ساده تعداد ۱۶۹ نفر به‌‏عنوان نمونه انتخاب شدند. نتایج آزمون همبستگی نشان داد بین مدیریت پایدار مصرف آب و عامل دانشی رابطه معنا‌دار و متوسط وجود دارد. ولی رابطه بین مدیریت پایدار مصرف آب و عوامل فیزیکی، اجتماعی، نگرش و نهادی معنادار و ضعیف می‌باشد. همچنین متغیرهای وارد شده در تحلیل رگرسیون، در مجموع 29 درصد عوامل اثرگذار بر متغیر پایداری مدیریت مصرف آب را بازگو کردند. بیشتر باغداران از کود حیوانی استفاده می‌کردند که استفاده از کود حیوانی ذخیره‌سازی آب و افزایش ماندگاری رطوبت را در پیش دارد. اما استفاده بلندمدت از کودهای شیمیایی می‌تواند نابودی خاک و آلودگی آب‌های زیرزمینی را در پیش داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

پایداری؛ مصرف آب؛ باغات مرکبات؛ گچساران

مراجع

ارشدی، م.، پشتوان، ح. و حسینی، ا. 1391. پارادایم آب نو. فصلنامه بینش، 1(1): 1-14.
باقری، م.، محمدی، ح.، نوری، غ.ر. و میر، ب. 1392. عوامل تعیین کننده استفاده پایدار از منابع آب مطالعه موردی استان کهکیلویه‌ و بویراحمد. نشریه علمی علوم و فناوری محیط‏زیست، 15(1): 51-64.
بخشی، ع.، خسروی‌ پور، ب. و غنیان، م. 1398. تحلیل رفتار پایدار آب کشاورزی و شناسایی عوامل مؤثر بر آن در مصرف کنندگان آب زیرزمینی استان خراسان جنوبی. فصلنامه علوم محیطی، 17(2): 173-188.
بریم‌نژاد، ج. و یزدانی، س. 1383. تحلیل پایداری در مدیریت منابع آب در کشاورزی با استفاده از برنامه‌ریزی کسری مطالعه موردی کرمان. فصلنامه پژوهش و سازندگی، 2(63): 1-16.
پورمحمدی، س.، دستورانی، م.ت.، جعفری، ه.، مساح بوانی، ع.ر.، گودرزی، م.، باقری، ف. و رحیمیان، م.ح. 1396. بررسی اثرات خشک‌سالی هواشناسی و هیدروژئولوژیکی بر بیلان آب زیرزمینی دشت تویسرکان. نشریه مهندسی و مدیریت آبخیز،  9(1):  46-57.
زارع، ش.، محمدی، ح. و صبوحی، م. 1396. شبیه‌سازی توسعه سیستم‌های مدرن آبیاری بر تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی خراسان رضوی. فصلنامه اقتصاد و توسعه کشاورزی، 31(2): 179-195.
شاهرودی، ع.ا.، چیذری، م. و پزشکی راد،غ.ر. 1387. تأثیر تعاونی آببران بر نگرش کشاورزان نسبت به مدیریت آب کشاورزی: مطالعه موردی استان خراسان رضوی، مجله اقتصاد و توسعه کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی)، 22(2): 71-85.
عیدی، ف.، کاظمیه، ف. و ظریفیان، ش. 1400. واکاوی عوامل مؤثر بر نگرش کشاورزان نسبت به مدیریت پایدار منابع آب کشاورزی (مطالعه موردی گندمکاران روستاهای شهرستان مراغه). نشریه دانش کشاورزی و تولید پایدار، 31(2): 361-375.
کریمی، م. 1394. راهنمای آسان تحلیل آماری با spss. نشر هنگام. چاپ اول. تهران، ایران.
علی‌پناهیان، ف. و کرمی، آ. 1401. بررسی پایداری مصرف آب در باغات مرکبات شهرستان گچساران. مجله تحقیقات اقتصاد کشاورزی، 14(3): 95-110.
نوری، ه.، جمشیدی، ع.، جمشیدی، م. و هدایتی‌مقدم، ز. 1392. تحلیل عوامل فرهنگی و اجتماعی مؤثر بر نگرش کشاورزان درباره مدیریت آب زراعی مطالعه موردی: شهرستان شیروان و چرداول. نشریه تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 44(4): 645-655.
Evevans A., Sagasta J., Qadir E., Boelee E. and Ippolito A. 2019. Agricultural water pollution: key knowledge gaps and research needs. Current Opinion in Environmental Sustainability, 36(1): 20-27.
Iglesias A. and Garrote L. 2015. Adaption strategies for agricultural water management under climate change in Europe. Agricultural water Management, 155: 113-124.
Krejcie R. V. and Morgan D. W. 1970. Determining sample size for research activities. Educational and Psychological Measurement, 30: 607-610.
Mekonnen M. and Hoekstra M. 2016. Four Billion People Facing Severe Water Scarcity. Science Advanced, 2(2): 1-6.
Novoaa V., Rudolphb R., Rojasc O., Munizagaa J., Sáezd K. and Luis Arumíe J. 2019. Sustainability assessment of the agricultural water footprint in the Cachapoal River basin, Chile. Ecological Indicators, 98: 19–28.