تحلیل شبکه اعتماد در بین بهره‌برداران جنگل و مرتع حوزه آبخیز قلعه شاهین شهرستان سرپل ذهاب (موردمطالعه: روستای نقاره کوب)

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقاله 3، دوره 12، شماره 4 - شماره پیاپی 48، بهمن 1402، صفحه 53-77   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geoeh.2023.80769.1329

نویسندگان

سمیه شهبازی¹؛ علی اصغر میرک زاده^{* 2}؛ فرحناز رستمی²

¹دانشجوی دکتری ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

²دانشیار ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده

پژوهش حاضر، به تحلیل شبکۀ اعتماد بین بهره‌برداران محلی جنگل و مرتع روستای نقاره کوب در حوزه آبخیز قلعه شاهین شهرستان سرپل ذهاب پرداخته است. نوع پژوهش آمیختۀ موازی است. جامعۀ آماری بهره‌برداران جنگل و مرتع روستای نقاره کوب حوزه آبخیز قلعه شاهین شهرستان سرپل ذهاب (534 = N نفر) بودند که طبق جدول کرجسی و مورگان 223= n نفر به‌صورت تصادفی، انتخاب شدند. سپس با رویکرد شبکه­ای کل و با استفاده از تکنیک گلوله برفی 39 نفر از بهره­برداران موردمطالعه قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده­ها مصاحبه ساختارمند تا رسیدن به اشباع داده و پرسشنامه تحلیل شبکه­ای بود. شاخص‌های تراکم، اندازه، انتقال‌یافتگی، دوسویگی، مرکزیت و مفاهیم نقاط برشی و حفره‌های ساختاری موردمطالعه و یافته­های این تحقیق با کمک نرم‌افزار UCINET و NetDraw، SPSS مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته­ها نشان می‌دهد میزان اعتماد بین بهره‌برداران محلی در سطح متوسط ارزیابی شد و در بین انواع اعتماد، اعتماد ارتباطی و اعتماد رویه­ای بیشتر از دیگر انواع اعتماد بود و کمترین نوع اعتماد، اعتماد گرایشی بود. در شبکۀ اعتماد با تراکم پایین، پایداری شبکه (دوسویگی) متوسط بوده و افراد کمتری از طریق واسطه­ها با هم در ارتباط هستند (انتقال‌یافتگی ضعیف) ازاین‌رو تعادل شبکه ضعیف بوده و سرعت گردش اطلاعات در شبکه متوسط تا پایین است. نتایج تحقیق، مؤید درصد بالای تمرکز در پیوندهای درونی نسبت به پیوندهای بیرونی است؛ بنابراین، الزامی است با تشکیل یک شبکه متعادل و پایدار اعتماد و در نظر گرفتن کنشگران کلیدی، بتوان به مدیریت مؤثر تضادها در این حوزه پرداخت.

کلیدواژه‌ها

اعتماد؛ سرمایه اجتماعی؛ منابع طبیعی؛ مدیریت تضاد؛ تحلیل شبکه اجتماعی

مراجع

اسلامی، ایمان؛ ابراهیم‌زاده، حسین؛ اشتری مهرجردی، اباذر؛  1398. تحلیل شبکه اجتماعی از مدیریت مشارکتی و سرمایه اجتماعی در میان بهره‌برداران دام در استان یزد. توسعه محلی (روستائی-شهری)، 12(2)، ص 483-500.  https://sid.ir/paper/962382/fa

برقی، حمید؛ شفیعی، بهمن؛ حجاریان، احمد؛ 1398. بررسی محدودیت‌ها و توانمندی‌های استفاده از مراتع استان کرمانشاه توسط روستاییان. مجله مرتع و آبخیزداری، 72 (3)، 656-643.

 https://doi.org/10.22059/jrwm.2018.243235.1172.

پناهی، بلال؛ 1387. اعتماد و اعتماد سازی در سازمان. پیک نور، 7(4)، ص 88-103.

https://sid.ir/paper/128712/fa

سازمان جنگل­ها، مراتع و آبخیزداری کشور؛ 1399.

https://frw.ir/02/fa/staticpages/page.aspx?tid=1500-1501.

سعادت نیا، زهرا؛ 1395. بررسی همکاری دانشگاه و صنعت با رویکرد تحلیل شبکه اجتماعی (موردمطالعه: دانشگاه هرمزگان). پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت اجرایی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه هرمزگان.

https://ganj.irandoc.ac.ir//#/articles/e882ebbdfc5f2e38b301de5bd40c462b

عسگری، حشمت اله؛  شرافت، سجاد؛ 1392. تحلیل عوامل مؤثر بر شکل گیری اعتماد اجتماعی در جوامع روستایی (مطالعه موردی: دهستان هجدان دشت، شهرستان مهران).  پژوهش­های روستایی، دوره چهارم، شماره 4 (پیاپی 16)، ص 879 -851. https://doi.org/10.22059/jrur.2013.50422

عوض­پور، لیلا؛ قربانی، مهدی؛ عرفان زاده، رضا؛ 1397. تحلیل خصوصیات ساختاری سرمایه اجتماعی بهره­برداران در راستای استقرار مدیریت مشارکتی مرتع (منطقه موردمطالعه: سامان عرفی نردین، شهرستان میامی، استان سمنان). نشریه مرتع، 12 (4)، ص 400-391.. https://sid.ir/paper/515070/fa

قربانی، مهدی؛ راسخی، ساره؛ سلیمی، جمیله؛ روغنی، ربانه؛ 1393. مدیریت منابع طبیعی در مقیاس محلی، سرمایه اجتماعی و قدرت اجتماعی در شبکه ذی­نفعان محلی (مطالعه موردی: سامان عرفی کجین­دشت- منطقه کلاته رودبار دامغان). پژوهش­های روستایی 5 (4)، ص 779-808.  https://sid.ir/paper/398873/fa

کریمی، جلیل؛ احمدی، وکیل؛ قلی‌پور، سیاوش؛ 1399. تحلیلی جامعه‌شناختی از سرمایه اجتماعی در شهر کرمانشاه. پژوهش­های جامعه شناسی معاصر، 9 (16)، ص 91-61. http://noo.rs/JDDl7

محمدی کنگرانی، حنانه؛ شایسته، اردشیر؛ حلی­ساز، ارشک؛ غنچه­پور، دیبا؛ 1394. ترسیم و تحلیل شبکه اعتماد میان مشاغل بخش گردشگری با استفاده از رویکرد تحلیل شبکه­ای (مطالعه موردی: روستای طبل در جزیره قشم). پژوهشنامه فرهنگی هرمزگان، 4 (8 و 9)، ص 105-117. magiran.com/p1479767  

وزیریان، رؤیا؛ کریمیان، علی اکبر؛ افشانی، علی رضا؛  دستورانی، محمدتقی؛ 1398. ارزیابی ساختاری روابط و تحلیل شبکۀ اجتماعی جوامع محلی در راستای مدیریت مشارکتی مناطق خشک (منطقۀ موردمطالعه: شهرستان سبزوار، استان خراسان رضوی). مرتع و آبخیزداری، 72(3)، ص 865-878.

https://doi.org/10.22059/jrwm.2019.292841.1434.

 

Coleman, Kimberly Jane., 2016. The Role of Trust in Collaborative Natural Resource Management. Dissertation submitted to the faculty of the Virginia Polytechnic Institute and State University in partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy In Forestry. https://vtechworks.lib.vt.edu/server/api/core/bitstreams/634bab77-1f61-4123-9f5f-86fba43b8b86/content

Davis, E. J., Cerveny, L. K., Ulrich, D. R., & Nuss, M. L., 2018. Making and breaking trust in forest collaborative groups. Humboldt Journal of Social Relations, 40, 211-231.‏ https://digitalcommons.humboldt.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1071&context=hjsr

Delli Priscoli, J., 2009. Water management conflict: theory and practice. In: DelliPriscoli, J., Wolf, A. (Eds.), Managing and Transforming Water Conflicts.Cambridge University Press, Cambridge, p33–49.

Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO)., 2011. Scarcity and degradation of land and water: Growing threat to food security. Available at :< http://www.FAO.org, March, 2012>.

Gore, M. L., 2011. The science of conservation crime. Conservation Biology 25:659–61. https://www.jstor.org/stable/27976524

Hirschi, C., 2010. Strengthening Regional Cohesion: Collaborative Networks and Sustainable Development in Swiss Rural Areas. Journal of Ecology and Society, 15 (4), p 16. https://www.jstor.org/stable/26268208

Idrissou, L., van Paassen, A., Aarts, N., Vodouhè, S., & Leeuwis, C., 2013. Trust and hidden conflict in participatory natural resources management: The case of the Pendjari national park (PNP) in Benin. Forest Policy and Economics, 27, p 65-74.‏ http://dx.doi.org/ 10.1016/ j.forpol.2012.11.005

Ikonen, M., 2013. Trust Development and Dynamics at Dyadic Level. A Narrative APProachto Studying Processes of Interpersonal Trust in Leader-Follower Relationships. Dissertations in Social Sciences and Business Studies. University of Eastern Finland. https:// erepo.uef.fi/bitstream/ handle/ 123456789/ 12041/ urn_isbn_978-952-61 -1048-6.pdf? sequence =1

Jamal, T., & Stronza, A., 2009. Collaboration theory and tourism practice in protected areas: stakeholders, structuring and sustainability. J. Sustainable Tourism 17 (2), p 169–189. http://dx.doi.org/10.1080/09669580802495741.

Kochskämper, E., Koontz, T., & Newig, J., 2021. Systematic learning in water governance: insights from five local adaptive management projects for water quality innovation. Ecology and Society, 26(1). https://doi.org/10.5751/ES-12080-260122

Luswaga, H., & Nuppenau, E. A., 2020. Typology of forest users in West Usambara Tanzania and implication to forest management. Forests, 12(1), 24.‏‏ https://doi.org/10.3390/f12010024

Malmborg, K., Enfors-Kautsky, E., Queiroz, C., Norström, A., & Schultz, L., 2021. Operationalizing ecosystem service bundles for strategic sustainability planning: A participatory approach. Ambio, 50(2), 314-331https://doi.org/10.1007/s13280-020-01378-w

Muir, A. M., Bernhardt, J. R., Boucher, N. W., Cvitanovic, C., Dettmers, J. M., Gaden, M.,. & Cooke, S. J., 2023. Confronting a post-pandemic new-normal—threats and opportunities to trust-based relationships in natural resource science and management. Journal of Environmental Management, 330, 117140. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2022.117140

Newig, J., Gunther, D., and C., Pahl-Wostl., 2010. Synapses in the network: learning interoperability networks in the context of environmental management. Ecology and Society.15 (4), p 105-130. https://www.jstor.org/stable/26268211

Payne, D.; Snethlage, M.; Spehen, E.M.; Geschke, J.; Fischer, M., 2020. Nature and people in the Andes, East African Mountains, European Alps, and Hindu Kush–Himalaya: Current research and future directions. Mt. Res. Dev., 40, 14. [CrossRef]. https://doi.org/10.1659/MRD-JOURNAL-D-19-00075.1.

Pynnonen, S., Salomaa, A., Rantala, S., and T., Hujala., 2019. Technical and social knowledge discontinuities in the multi-objective management of private forests in Finland. Land Use Policy, 27 (2), p 88-100. http://creativecommons.org/licenses/BY/4.0/).  

Schroter, B., J. Hauck, I. Hackenberg, and, B. Matzdorf., 2018. Bringing transparency into the process: Social network analysis as a tool to support the participatory design and implementation process of Payments for Ecosystem Services. Ecosystem services, 34, p 206-217. https://doi.org/10.1016/j.ecoser.2018.03.007

Smith, J. W., J. E. Leahy, D. H. Anderson, & M. A. Davenport., 2013. Community/agency trust and public involvement in resource planning. Society and Natural Resourecs, 26(4):452-471. https://doi.org/10.1080/08941920.2012.678465.

Stern, M. J., & Baird, T. D., 2015. Trust ecology and the resilience of natural resource management institutions. Ecology and Society, 20(2).‏ https://www.jstor.org/stable/26270214

Stern, M. J., & Coleman, K. J., 2014. The multidimensionality of trust: Applications in collaborative natural resource management. Society & Natural Resources, 28(2), p 117-132. https://doi.org/10.1080/08941920.2014.945062

Stoettner, E. M., and A. N. Dhubhain., 2019. Corrigendum to ‘The social networks of Irish private forest owners: An exploratory study. Forest Policy and Economics. Forest Policy and Economics,  99. p 68–76. https://doi.org/10.1016/j.forpol.2017.09.008

 

oman, E.L., Curtis, A.L., Shindler, B., 2021. What’s trust got to do with it? Lessons from cross-sectoral research on natural resource management in Australia and the U.S. Frontiers in Communication 5.

https://researchportal.scu.edu.au/view/pdfCoverPage?instCode=61SCU_INST&filePid=13116369180002368&download=true