کاربست رویکرد انتقال حق توسعه در نواحی شهر زنجان

جغرافیا و توسعه فضای شهری

دوره 11، شماره 4، اسفند 1403، صفحه 51-70   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgusd.2023.79987.1273

نویسندگان

عظیم علی شائی¹؛ سعید نجفی^{* 2}؛ محمد تقی حیدری³

¹استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری،دانشگاه پیام نور تهران، تهران، ایران

²دکتری تخصصی جغرافیا و برنامه ریزی شهری،دانشگاه زنجان،زنجان، ایران،

³دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری،دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

چکیده

مسائل و مشکلات ناشی از توسعه و گسترش فضایی شهرها و سیاست‌های تصمیم‌گیری با رویکردهای سنتی نه تنها سبب گردیده محلات مستعد توسعه از حقوق برابری برخوردار نباشند، بلکه باعث تخریب فضاهای میراث‌دار شهری شده‌اند. رویکرد انتقال حق توسعه تکنیک بازاری است جهت فراهم کردن سازوکارهای قانونی، اقتصادی، اجتماعی و غیره در راستای انتقال حقوق توسعه به سایر نقاط شهری است. از این رو پژوهش حاضر با تکیه بر رویکرد حاضر، درصدد کاربست این مفهوم در توسعه فضاهای شهری زنجان است. روش تحقیق پژوهش حاضر براساس نوع، توصیفی-تحلیلی بوده و براساس هدف کاربردی-توسعه‌ای است. سعی برآن است نواحی مناسب برای اجرای رویکرد انتقال حق توسعه شناسایی و نواحی مستعد نیز براساس مدل تصمیم‌گیری ویکور رتبه‌بندی گردد. حجم و تعداد نمونه براساس روش گلوله برفی انجام و 20 پرسشنامه تکمیل گردید. جهت اجرای مدل، تهیه و تحلیل نقشه‌های موضوعی از نرم افزارهای ArcGIS و Excel استفاده شد. نتایج نشان داد که پیش‌بینی‌های توسعه آتی شهر براساس ضوابط پهنه‌بندی متفاوت‌تر از وضعیت موجود بوده و پهنه‌های ارسالی توسعه در مرکز و جنوب شهر (منطبق بر نواحی 1-1، 2-1 و 3-1) قرار گرفته است. نواحی با رتبه مطلوبیت بالا برای دریافت توسعه شامل محلات گلشهرکاظمیه فاز 1 تا 8، شهرک کارمندان، کوی فرهنگ، شهرک آزادگان، شهرک رجایی و کوچمشکی حاصل شده که طبق ضوابط شهرسازی، مستعد توسعه با توجه به سیاست-های بلندمرتبه‌سازی هستند. می‌توان نتیجه گرفت که اجرای پروژه انتقال حق توسعه در درجه اول نیازمند تعریف تشکیلات اجرایی در بدنه مدیریت شهری و پیش‌بینی در طرح‌های توسعه شهری با رویکرد برابری اجتماعی است.

کلیدواژه‌ها

برابری اجتماعی؛ رویکرد انتقال حق توسعه؛ شهر زنجان؛ مدل تصمیم‌گیری چندمعیاره؛ ویکور

مراجع

• سعیدی، ع. (1387). مبانی جغرافیای روستایی. تهران: انتشارات سمت.
• شهرداری زنجان. (1397). آمارنامه شهرداری فصل سوم : مدیریت شهری. زنجان: مدیریت برنامه ریزی و توسعه شهرداری زنجان.
• خالقی، ر.، داودپور، ر.، و نصراصفهانی، ر. (1400). امکان­سنجی استفاده از روش انتقال حق توسعه برای افزایش تحقق­پذیری خدمات شهری در شهر کرج(مطالعه موردی: محلات واقع در مناطق 1 و 2 شهری). مطالعات محیطی هفت حصار، 10(38)، 139-123.
• صادقی، ع.­ ر.، پیرودین، ا.، و خاک­زند، م. (1400). امکان­سنجی تحقق پروژه­های انتقال حقوق توسعه براساس شناسایی و پنه­بندی حوزه­های مستعد توسعه(مطالعه موردی: شهر شیراز). پژوهش­های جغرافیای برنامه­ریزی شهری، 9(2)، 529-553.
• فارسی­­فراشبندی، ح. ر.، آزده، س. ر.، و ملیکان بهابادی، م. (1396). امکان­سنجی اجرای روش انتقال حق توسعه به منظور تامین زمین خدمات شهری در شهر شیراز. فصلنامه مطالعات شهری، 6(22)، 3-14.
• مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران. (1394). بازشناسی رویکرد حق توسعه در طرح های توسعه شهری. تهران: معمارنیوز (سایت خبری تحلیلی معماری و شهرسازی).
• مهدی­زاده، ج. (1382). برنامه ریزی راهبردی توسعه شهری (تجربیات اخیر جهانی و جایگاه آن در ایران. چاپ اول، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
• ندایی­طوسی، س.، کاظمیان، غ. ر.، و حردانی، ب. (1399). علل و موانع نهادی تبدیل رویکرد انتقال حقوق توسعه (TDR) به سیاست توسعه شهری با تاکید بر موردپژوهی (مطالعه موردی: منطقه 9 شهرداری اصفهان). فصلنامه برنامه­ریزی توسعه کالبدی، 7(2)، 11-32.
• مهندسین مشاور نقش محیط. (1400). طرح توسعه و عمران (جامع) شهر زنجان. زنجان: وزارت راه و شهرسازی، اداره کل راه و شهرسازی استان زنجان.
• مهندسین مشاور آرمانشهر. (1388). بازنگری طرح تفصیلی شهر زنجان. زنجان: شهرداری زنجان.

 

• Abelairas-Etxebarria, P., & Astorkiza, I. (2012). Farmland prices and land-use changes in preurban protected natural areas. Land Use Policy, 29(3), 674-683.
• Aken, B. J., Eckert, J., Fox, N., & Swenson, S. (2008). Transfer of development rights (TDR) in Washington State: Overview, benefits, and challenges. The Cascade Land
• Batty, M. (2020). The coronavirus crisis: What will the post-pandemic city look like? Plan. B Urban Anal. City Sci., 47 (4), 547–552.
• Buyana, K. (2021). Do global pandemics disrupt or seed transformations in cities? A systematic review of evidence. Sci. Humanit. Open, 4 (1), 100138.
• Br´ethaut, C., Gallagher, L., Dalton, J., & Allouche, J. (2019). Power dynamics and integration in the water-energy-food nexus: Learning lessons for trans-disciplinary research in Cambodia. Sci. Policy, 94, 153–162.
• Bieluch, K. H., Bell, K. P., Teisl, M. F., Lindenfeld, L. A., Leahy, J., & Silka, L. (2017). Transdisciplinary research partnerships in sustainability science: an examination of stakeholder participation preferences. Sustainability Science, 12(1), 87-104.
• Burgos-Ayala, A., Jiménez-Aceituno, A., Torres-Torres, A. M., Rozas-Vásquez, D., & Lam, D. P. (2020). Indigenous and local knowledge in environmental management for human-nature connectedness: a leverage points perspective. Ecosystems and People, 16(1), 290-303.
• Chambers, J. M., Wyborn, C., Ryan, M. E., Reid, R. S., Riechers, M., Serban, A., ... & Pickering, T. (2021). Six modes of co-production for sustainability. Nature Sustainability, 4(11), 983-996.
• Chan, E. H., & Hou, J. (2015). Developing a framework to appraise the critical success factors of transfer development rights (TDRs) for built heritage conservation. Habitat International, 46, 35-43.
• Chapin, T. S. (2012). Introduction: from growth controls to comprehensive planning, to smart growth: planning's emerging fourth wave. Journal of the American Planning Association, 78(1), 5-15.
• Chilisa, B. (2017). Decolonising transdisciplinary research approaches: an African perspective for enhancing knowledge integration in sustainability science. Sustainability Science, 12(5), 813-827.
• Danner, J. C. (1997). TDRs-great idea but questionable value. The Appraisal Journal, 65, 133e142.
• El-Santawy, M. F. (2012). A VIKOR method for solving personnel training.  J. Comput. Sci, 1(2), 9-12.
• Fulton, W., Mazurek, J., Pruetz, R., & Williamson, C. (2004). TDRs and other market-based land mechanisms: how they work and their role in shaping metropolitan growth. Washington, DC: The Brookings Institution.
• Fainstein, S. S. (1991). Promoting economic development urban planning in the United States and Great Britain. Journal of the American Planning Association, 57(1), 22-33.
• Fritz, L., & Binder, C. R. (2020). Whose knowledge, whose values? An empirical analysis of power in transdisciplinary sustainability research. European Journal of Futures Research, 8(1), 1-21.
• Gillis, D., Nelson, J., Driscoll, B., Hodgins, K., Fraser, E., & Jacobs, S. (2017). Interdisciplinary and transdisciplinary research and education in Canada: A review and suggested framework. Collected Essays on Learning and Teaching, 10, 203-222.
• Hegger, D., Lamers, M., Van Zeijl-Rozema, A., & Dieperink, C. (2012). Conceptualising joint knowledge production in regional climate change adaptation projects: success conditions and levers for action. Environmental science & policy, 18, 52-65.
• Jacobi, J., Llanque, A., Bieri, S., Birachi, E., Cochard, R., Chauvin, N. D., ... & Robledo-Abad, C. (2020). Utilization of research knowledge in sustainable development pathways: Insights from a transdisciplinary research-for-development programme. Environmental science & policy, 103, 21-29.
• Kareem, B., McClure, A., Walubwa, J., Koranteng, K., Mukwaya, P. I., & Taylor, A. (2022). Power dynamics in transdisciplinary research for sustainable urban transitions. Environmental Science & Policy, 131, 135-142.
• Kaplowitz, M., Machemer, P., & Pruetz, R. (2008). Planners' experiences in managing growth using transferable development rights (TDR) in the United States. Land Use Policy, 25(3), 378e387.
• Karanja, F., & Rama, I. (2011). Land use planning challenges and tools tradeable development rights: Design considerations. Australian Agricultural and Resource Economics (AARES) 2011 conference. Melbourne: Australia.
• Linkous, E. R. (2016). Transfer of development rights in theory and practice: The restructuring of TDR to incentivize development. Land Use Policy, 51, 162-171.
• Li, P. (2008). Transfer of development rights approach: striking the balance between economic development and historic preservation in Hong Kong. Surveying and Built Environment, 19(1), 38e53.
• Menghini, G., Gemperle, F., Seidl, I., & Axhausen, K. W. (2015). Results of an agent-Based Market Simulation for Transferable Development Rights (TDR) in Switzerland. Environment and Planning B: Planning and Design, 42(1), 157-183.
• Mabbs-Zeno, C. C. (1981). Design of programs using transferable development rights to preserve farmland in the Northeast. Journal of the Northeastern Agricultural Economics Council, 10(2), 57-62.
• Machemer, P. L., Kaplowitz, M. D., & Edens, T. C. (1999). Managing growth and addressing urban sprawl. Michigan: Michigan State University
• Machemer, P. L., & Kaplowitz, M. D. (2002). A framework for evaluating transferable development rights programmes. Journal of Environmental Planning and Management, 45(6), 773-795.
• McConnell, V., & Walls, M. (2009). Policy monitor: US experience with transferable development rights. Review of environmental economics and policy, 3(2), 288-303.
• Nelson, A. C., Pruetz, R., & Woodruff, D. (2013). The TDR handbook: designing and implementing transfer of development rights programs. Island Press.
• Pruetz, R., & Standridge, N. (2009). What Makes Transfer of Development Rights Work? Journal of American Planning Association, 75(1), 78-87.
• Pizor, P. J. (1986). Making TDR work: a study of program implementation. Journal of the American planning association, 52(2), 203-211.
• Pruetz, R. (2003). Beyond givings and takings: saving natural areas, farmland, and historic landmarks with transfer of development rights and density transfer charges.
• Pruetz, R., & Standridge, N. (2008). What makes transfer of development rights work?: Success factors from research and practice. Journal of the American Planning Association, 75(1), 78-87.
• Pruetz, R., & Pruetz, E. (2007). Transfer of development rights turns 40. Planning & Environmental Law, 59(6), 3-11.
• Rodríguez, L.F., Marshall, A.-M., Cotton, D., Koelsch, R., Koziel, J., Meyer, D., Steward, D., Heemstra, J., Padmanabahn, A., Classen, J., Meyer, N.J., Ruddell, B.L., Ryan, S.M., Cai, X., Habib, E., & Saundry, P.D. (2019). The development of the INFEWSER: a virtual resource center for transdisciplinary graduate student training at the nexus of food, energy, and water. Environ. Sci., 7, 38.
• Schiffman, I. (2001). Alternate techniques for managing smart growth. Berkeley: Berkeley Public Policy Press.
• Sagalyn, L. B. (2007). Public/private development: Lessons from history, research, and practice. Journal of the American Planning Association, 73(1), 7-22.
• Steger, C., Klein, J. A., Reid, R. S., Lavorel, S., Tucker, C., Hopping, K. A., & Waiswa, D. (2021). Science with society: Evidence-based guidance for best practices in environmental transdisciplinary work. Global environmental change, 68, 102240.
• Tsang, J. C. (2001). A speech on the transfer of development rights delivered by the Secretary for planning and lands, Mr John C Tsang, at the annual general meeting of the Hong Kong Institute of Architects, December 18. http://www. info.gov.hk/gia/ general/ 200112/ 18/ htm
• Walls, M. A., & McConnell, V. D. (2007). Transfer of development rights in US communities: Evaluating program design, implementation, and outcomes: Resources for the future. Maryland: University of Maryland.
• Wang, B., Li, F., Feng, S., & Shen, T. (2020). Transfer of development rights, farmland preservation, and economic growth: A case study of Chongqing’s Land Quotas Trading Program. Land Use Policy, 95, 104611.