تاب آوری سکونت گاههای غیررسمی در برابر مخاطرات طبیعی با تاکید برعوامل اجتماعی "مطالعه موردی: محله سهرابیه شهر کرج"

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 05 اردیبهشت 1402   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgrd.2023.51249.0

نویسندگان

اسماعیل نصیری هنده خاله^{* 1}؛ حسن احمدی²؛ امیر هوشنگ رجبی کلوانی³؛ سیده یاسمن محقق پور⁴

¹دانشیارگروه شهرسازی دانشکده هنرو معماری دانشگاه گیلان ،رشت،ایران

²استادیارگروه شهرسازی دانشکده هنرو معماری دانشگاه گیلان ،رشت،ایران

³کارشناس ارشد جغرافیا وبرنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

⁴کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

یکی از بزرگترین چالش های سکونت گاهای غیررسمی، میزان تاب ­آوری اجتماعی و تحمل این جوامع در برابر تغییرات می­ باشد که آن را "تاب ­آوری اجتماعی" می ­نامیم. تاب ­آوری اجتماعی شامل شرایطی است که تحت آن افراد و گروه­ های اجتماعی با تغییرات محیطی انطباق می ­یابند و در واقع بیانگر توان جامعه برای پاسخ به بحران ­ها است. هدف اصلی این بررسی، شناسایی مؤلفه­ های مؤثر در ارتقای بعد اجتماعی تاب­ آوری محله سهرابیه شهر کرج به عنوان یک سکونت گاهای غیررسمی می­ باشد. رویکرد کلی پژوهش، از نوع  کمی و از نظر شیوه گردآوری داده ­ها، مبتنی بر داده­ های کتابخانه­ ای و میدانی می ­باشد. نمونه اماری سرپرستان  خانوار و کارشناسان مشرف به وضعیت محله با استفاده از نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. شاخص ­ها در قالب کلی شاخص­ های سرمایه اجتماعی، مکانیزم اجتماعی ، ساختار اجتماعی، عدالت دردسترسی به خدمات اجتماعی، باور اجتماعی مورد بررسی قرار گرفتند. تحلیل داده ­های پژوهش با استفاده از نرم افزار SPSS  و آمار ناپارامتری  صورت گرفت. نتایج نشان می دهد که بالاترین ضریب همبستگی متعلق به سرمایه اجتماعی (P <0.01, R = 0.542) و پایین ترین ضریب همبستگی پیرسون به ساختار اجتماعی تعلق دارد. بیشترین تاثیرات سرمایه اجتماعی در گویه ­های X1 (مشارکت و همیاری شهروندان در زمان بحران) با وزرن رگرسیونی 0/852 و X3 کمک به متولیان مدیریت شهری در زمان بحران با وزن رگرسیونی 0/838 و پیوند همسایگی اعتماد بین شهروندان و مدیران شهری با وزرن رگرسیونی 0/818 مشاهده می­ شود. .بیشترین تاثیرات سرمایه اجتماعی در گویه‌های 〖 x〗_1(مشارکت و همیاری شهروندان در زمان بحران) با وزرن رگرسیونی 852/0و x_3 کمک به متولیان مدیریت شهری در زمان بحران با وزن رگرسیونی 838/0 و پیوند همسایگی اعتماد بین شهروندان و مدیران شهری با وزرن رگرسیونی 818/0 مشاهده می‌شود.

کلیدواژه‌ها

تاب‌آوری اجتماعی؛ مخاطرات محیطی؛ اسکان غیررسمی؛ سرمایه اجتماعی؛ محله سهرابیه

مراجع