بررسی ساختار جوی پدیده فون در زمان رخداد آتش سوزی جنگل های شمال ایران

جغرافیا و مخاطرات محیطی

دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 49، فروردین 1403

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geoeh.2022.76403.1219

نویسندگان

حسین کوشکی^{* 1}؛ فرامرز خوش اخلاق²؛ حسن حاجی محمدی³

¹دانشگاه تهران، دانشکده جغرافیا ، گروه جغرافیای طبیعی

²دانشگاه تهران، دانشکده ی جغرافیا، گروه جغرافیای طبیعی

³دانشجوی دکتری آب و هواشناسی سینوپتیک ، دانشگاه تربیت مدرس ، تهران

چکیده

به منظور بررسی سازوکارهای جوی حاکم بر رخداد پدیده فون در زمان رخداد آتش سوزی جنگل های شمال ایران از چهار داده در تحقیق استفاده شد. درادامه با دریافت داده های دیده بانی شده ایستگاه های هواشناسی واقع در دامنه های رو و پشت به باد رشته کوه البرز تغییرات پارامترهایی چون دما، فشار و باد بررسی شد.مشخص شد که طی دوره مورد مطالعه، رویداد 25 تا 31 ژانویه 2007 از قوی ترین و فراگیرترین فون های به وقوع پیوسته در منطقه می باشد. نتایج نشان داد که با تشکیل یک سلول پرفشار واقع در جنوب کشور و یک سلول کم فشار در قسمت بادپناه کوهستان البرز، گرادیان شدید فشاری را به وجود آورده و سبب شده تا جریان جنوبی مناطق شمالی ایران را تحت تاثیر قرار دهد. بر این اساس، طی یک فرآیند استاتیکی-دینامیکی جریان چرخندی بادپناهی در بادپناه رشته کوه البرز شکل گرفته است. از طرفی با صعود توده هوا بر روی رشته کوه البرز و همچنین تخلیه رطوبتی آن و عبور بسته هوا از روی کوهستان و شارش یافتن آن در منطقه و گرمایش بی دررو، توده هوایی گرم و خشک وارد منطقه شده که این شرایط با وزش بادهای شدید همراه شده و مناطق مستعد برای آتش سوزی را تحت تاثیر قرار داده است. با افزایش سرعت باد و فرارفت مثبت دما، پرش ناگهانی و افزایش دما به وجود آمده است. ردیابی بسته هوا نیز نشان داد سرمنشاُ اصلی جریان وارد شده به منطقه در محدوده شمال دریای خلیج فارس و شمال شرق آفریقا می باشد.

کلیدواژه‌ها

باد فون؛ آتش سوزی؛ گرادیان فشار؛ شمال ایران

مراجع