معرّفی آموزش‌های مبتنی بر چینش ذهنی و چینش مغزی

مطالعات زبان و ترجمه

مقاله 3، دوره 56، شماره 4، بهمن 1402، صفحه 71-95   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lts.2023.81778.1183

نویسندگان

رضا پیش‌قدم^{* 1}؛ شیما ابراهیمی²

¹گروه زبان انگلیسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

²گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

با توجّه به پیشرفت سریع فنّاوری در حوزه‌های شناختی، رباتیک و هوش مصنوعی و تشدید نیازهای معیشتی و رفاهی انسان، همچنین در سایۀ فراوانی و دسترسی سهل مطالب آموزشی در فضای مجازی، به نظر می‌رسد آموزش کلاسیک و سنّتی دیگر پاسخگوی نیازهای واقعی جامعه نیست و آموزش غیررسمی با تأکید بر فن و مهارت و خودکارسازی یادگیری، بر آموزش رسمی غلبه پیدا کرده است. در این راستا، در نوشتار حاضر و برگرفته از نظرات برخی متخصصان آموزش، تلاش بر این است دو نوع از آموزش معرّفی و بررسی شود: الف: آموزش مبتنی بر چینش ذهنی (شامل دو نوع آموزش انباشت ذهنی و آموزشِ پرورش ذهنی) و ب: آموزش مبتنی بر چینش مغزی (شامل دو نوع آموزش مغزورزی و آموزش مغززایی). آموزش نوع نخست به اندیشیدن و اندیشه‌ها و آموزش نوع دوم به دانش و مهارت مرتبط است. درواقع، با وجود نظام‌های آموزشی هوشمند و فضای آنلاین حرکتی از سمت رویکردهای‌ نرم، ذهنی، ارزشی و انسانی به سمت رویکردهای سخت، مغزی، معیشتی و ماشینی در حال رخ دادن است که باید در شرایط کنونی آموزش مورد توجّه متخصصان آموزشی، مدرّسان و مؤلفان کتاب‌های درسی قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

آموزش چینش ذهنی؛ آموزش چینش مغزی؛ انباشت ذهنی؛ پرورش ذهنی؛ مغزورزی؛ مغززایی

مراجع

ابراهیمی، ش.، پیش‌قدم، ر.، استاجی، ا.، و امین‌یزدی، س. (1397)، بررسی تأثیر تدریس مبتنی‌بر الگوی هَیَجامَد بر هیجانات زبان‌آموزان فارسی‌زبان زن در ایران. جستارهای زبانی، 9(3)، 63-97. https://doi.org/20.1001.1.23223081.1397.9.3.1.0

ابراهیمی، ش.، و کاظمی، ف. (1402). مجازی‌سازی الگوی مفهومی آموزش: گامی مؤثر در آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان. مطالعات آموزش زبان فارسی، 8(13)، 43-69.

احمدی، م. (1397). سیاست‌های قانونی فنّاوری اطّلاعات و ارتباطات در توسعۀ آموزش و دانش در نظام آموزشی کشور. قانون‌یار، 2(6)، 341-357.

اخوان‌تفتی، م.، رباط‌جزی، ف.، و هاشمی، ز. (1396). بررسی اثربخشی بازی‌های توجّه‌افزا بر کارکرد ریاضی دانش‌آموزان دارای ناتوانی یادگیری ریاضی. ناتوانی‌های یادگیری، 6(3)، 52-30. https://doi.org/10.22098/jld.2017.518

انتظاری، ی. (1396). آموزش عالی و قابلیت‌های اشتغال فارغ‌التحصیلان. آموزش عالی ایران، 8(3)، 1-25.

پیش‌قدم، ر. (1386). افزایش تفکّر انتقادی از طریق مباحثۀ ادبی در کلاس‌های زبان انگلیسی. مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی مشهد، 40(159)، 151-165.

پیش‌قدم، ر. (1398). الگوی مفهومی آموزش. معاونت آموزشی دانشگاه فردوسی مشهد.

پیش‌قدم، ر.، و ابراهیمی، ش. (1398). نگاهی نو به آموزش دستور زبان: معرّفی آموزش فکربردی. جستارهای زبانی، 10(5)، 101-127.

پیش‌قدم، ر.، ابراهیمی، ش.، و بیگدلی، ا. (1399). معرفی الگوی نیمرخ هیجامدی و بررسی رابطۀ آن با نگرش فردی و اجتماعی. شناخت اجتماعی، 9(2)، 79-102.

پیش‌قدم، ر.، ابراهیمی، ش.، و طباطبائیان، م. س. (1398). رویکردی نوین به روان‌شناسی آموزش زبان. انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.

پیش‌قدم، ر.، طباطبائیان، م. س.، و ناوری، ص. (1392). تحلیل انتقادی و کاربردی نظریه‌های فراگیری زبان اول: از پیدایش تا تکوین. انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.

https://doi.org/20.1001.1.23223081.1398.10.5.6.6

ثمالی، م. (1396). تحلیل محتوای کتاب ریاضی پایه نهم چاپ سال 1394 بر مبنای طبقه‌بندی اصلاح شدۀ بلوم در حیطه شناختی (پایان‌نامۀ منتشرنشدۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، ایران.

جاجرمی، ه.، پیش‌قدم، ر.، و مقیمی، س. (1400). بررسی تعداد مؤثّر تکرار واژه در یادگیری واژگان زبان انگلیسی به‌عنوان زبان خارجی در پرتو الگوی هَیَجامَد. مطالعات زبان و ترجمه، 54(3)، 26-1. https://doi.org/10.22067/lts.v54i3.70855

جهانی، ز.، ابراهیمی، ش.، و بامشکی، س. (1400)، بررسی میزان رضایت‌مندی دانشجویان و مدرّسان از محتوای کتاب‌های تاریخ زبان فارسی بر اساس الگوی هیجامد، پژوهش نامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی، 21(9)، 177-200.

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.32980.1980

سبحانی‌نژاد، م.، شاه‌حسینی، ن.، هاشمی‌ محمّدآبادی، م.، و خدابنده‌اویلی، ع. (1392). عوامل مؤثّر بر موفّقیت دانش‌آموزان استان یزد در کسب رتبة نخست ورود به دانشگاه‌های کشور طی سال‌های 1384 الی 1388. مطالعات برنامه‌ریزی آموزشی، 2(3)، 199-234.

سبزعلیان، م. (1392). تحلیل محتوای کتب علوم اجتماعی دوره راهنمایی تحصیلی از منظر میزان توجه به رشد شناختی (بلوم و همکاران) (پایان‌نامۀ منتشرنشدۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، ایران.

سیّاحی، ص.، و کاویانی، ع. (1400، 14 اسفند). نقش دست‌ورزی و بازی در یادگیری تدریس شبکۀ مجازی ]ارائۀ مقاله[. سومین همایش ملّی پژوهش‌های حرفه‌ای در روان‌شناسی و مشاوره با رویکرد از نگاه معلّم. هرمزگان، ایران.

شرفی، م.، و عباس‌پور، ع. (1394). شناسایی قابلیت‌های اشتغال‌پذیری دانش‌آموختگان دانشگاه‌ها بر اساس نظریۀ داده‌ بنیاد. نوآوری و ارزش‌آفرینی، 3(7)، 33-48.

قاسمی، ف. (1399). تحلیل محتوای کتاب تاریخ ‌ادبیات ایران (4) بر اساس الگوی مفهومی آموزش (پایان‌نامۀ منتشرنشدۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه فردوسی مشهد،‌ ایران.

کاظمی، ف.، و ابراهیمی، ش. (1401). تحلیل محتوای درس‌نامۀ فارسی عمومی براساس الگوی مفهومی آموزش. پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، 26(50)، 163-187. https://doi.org/10.30487/rwab.2022.548279.1498

کرمی، ا. (1392). تحلیل محتوای تمرین‌های کتاب‌های بخوانیم و بنویسیم دورۀ ابتدایی از حیث میزان توجه به فرآیند حل مسئله جان دیویی (پایان‌نامۀ منتشرنشدۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه آزاد اسلامی مرودشت، ایران.

کریمی، ع.، کوشکی، ر.، کاویانی‌فر، س.، و مهری، م. (1396، 23 مرداد). اثربخشی کاردرمانی ذهنی بر رشد ادراک بینایی دانش‌آموزان دارای مشکلات ویژۀ یادگیری ]ارائۀ مقاله[. سومین کنفرانس بین‌المللی روان‌شناسی، جامعه‌شناسی علوم تربیتی و مطالعات اجتماعی. شیراز، ایران.

موسوی، س. م. (1400). تحلیل محتوای کتاب دستور زبان فارسی (1) بر اساس الگوی مفهومی آموزش (پایان‌نامۀ منتشرنشدۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه فردوسی مشهد، ایران.

 

Anderson, L. W., Krathwohl, D. R., Airasian, P. W., Cruikshank, K. A., Mayer, R. E., Pintrich, P. R., Raths J., & Wittrock, M. C. (2001). A taxonomy for learning, teaching, and assessing: A revision of Bloom’s taxonomy of educational objectives. Longman.

Akhavan Tafti, M., Robat Jazi, F., & Hashemi, Z. (2017). Barrasi-e asarbakhshi-e bazihâye-e tavajo afzâ bar karkard riâzi-e danesh amu:zân-e dârây-e nâtavani-e yadgiri [Examining the effect of attention-increasing games on the math performance and attention of students with dyscalculia]. Journal of Learning Disabilities, 6(3), 30-52. https://doi.org/10.22098/JLD.2017.518

Barnes, D., & Shemilt, D. (1974). Transmission and interpretation. Educational Review, 26, 213-228. https://doi.org/10.1080/0013191740260305 

Bloom, B. S. (1956). Taxonomy of educational objectives: The cognitive domain. David McKay.

Ebrahimi, S., Tabatabaeian, M. S., & Al Abdwani, T. (2022). Enhancing the communicative skills of normal and mentally-challenged learners through emo-sensory textbooks. Journal of Business, Communication & Technology, 1(2), 1-12. http://dx.doi.org/10.56632/bct.2022.1201

Freire, P. (1970). Pedagogy of the oppressed. Seabury Press.

Miri, M. A., & Pishghadam, R. (2021). Toward an emotioncy based education: A systematic review of the literature. Frontiers in Psychology, 12, 32-72. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.727186

Pishghadam, R. (2015, Octobor 6-7). Emotioncy in language education: From exvolvement to involvement [Paper presentation]. The Second Conference of Interdisciplinary Approaches to Language Teaching, Literature, and Translation Studies. Mashhad, Iran.

Pishghadam, R. (2018, June 23-24). An introduction to thin-slice sensory education: Less is more [Paper presentation]. International Academic Conference on Economics, Business and Social Sciences, European Institute for Research and Development, Georgia, Tbilisi.

Pishghadam, R., Baghaei, P., & Seyednozadi, Z (2016). Introducing emotioncy as a potential source of test bias: A mixed Rasch modeling study. International Journal of Testing, 17(2), 127-140. https:// doi.org/ 10.1080/ 15305058. 2016. 1183208 

Pishghadam, R., Ebrahimi, S. (2019). Negâhi no be âmu:zesh-e dastu:r-e zabân: Moarefi âmu:zesh [Teaching grammar revisited: An introduction to applicative teaching]. Language Related Research, 10(5), 101-127. https://doi.org/20.1001.1.23223081.1398.10.5.6.6

Pishghadam, R., Ebrahimi, S., Golzar, J., & Miri, M. A. (2023a). Introducing emo-educational divorce and examining its relationship with teaching burnout, teaching motivation, and teacher success. Current Psychology, 42, 29198–29214. https://doi.org/10.1007/s12144-022-04000-2

Pishghadam, R., Ebrahimi, S., Rajabi Esterabadi, & Parsae, A. (2023b). Emotions and success in education: From apathy to transpathy. Journal of Cognition, Emotion & Education, 1(1), 1-16. https://doi.org/10.22034/cee.2023.172495

Pishghadam, R., Ebrahimi, S., & Tabatabaeian, M. S. (2018). Ruykardi: no be ravânsenâsi:-e âmu:zesh-e zabân [A novel approach to educational psychology]. Ferdowsi University of Mashhad Press.

Pishghadam, R., & Naji Meidani, E. (2012) A critical look into critical pedagogy. Journal for Critical Education Policy Studies, 10(2), 464-484.                 

Pishghadam, R., & Shayesteh, S. (2017). The consolidation of life issues and language teaching on the life-language model of emotioncy. Humanizing Language Teaching, 19(2), 1-14.

Sobhaninezhad, M., Shahhosseini, N., Hashemi Mohammadabadi, M., & Khodabande, A. (2012). Avâmel moaser bar movafqiat-e danesh âmu:zan-e ostan yaz dar kasb-e rotbe nokhost-e voru:d-e be danshegâhây-e keshvar teye sâlhay-e 1384 elâ 1388 [Factors affecting the success of students of Yazd province in obtaining the first rank in entering the country’s universities during the years 1384 to 1388]. Journal of Educational Planning Studies, 2(3), 199-234.