| تعداد نشریات | 52 |
| تعداد شماره‌ها | 2,091 |
| تعداد مقالات | 21,679 |
| تعداد مشاهده مقاله | 79,654,413 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 25,523,214 |
بررسی نمودها و نمادهای جعبۀ پاندورا در قصّههای عامیانۀ فارسی (مورد مطالعه: دارابنامۀ طرسوسی، قصّۀ حمزه و امیرارسلان نامدار) | ||
| جستارهای نوین ادبی | ||
| مقاله 1، دوره 56، شماره 1 - شماره پیاپی 220، خرداد 1402، صفحه 1-21 اصل مقاله (539.62 K) | ||
| نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jls.2023.60421.0 | ||
| نویسنده | ||
| امیرعباس عزیزی فر* | ||
| دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران | ||
| چکیده | ||
| در این پژوهش برآنیم تا برحسب مفهوم جهانیِ پاندورا و جعبۀ او، نمودها و نمادهای این جعبه را، بهمنزلۀ قرارگاه مسکونی شرّ و آفند در بافت قصّههای عامیانۀ مکتوب فارسی بکاویم. روش پژوهش از گونۀ استقرایی برحسب مطالعۀ کتابخانهای به شیوۀ اسنادی است. اساس این پژوهش مبتنی بر ساختارشناسی اسطوره است که از سه منظر تقابلهای دوگانه، اتحاد ژرفساختی اساطیر و استعاری بودن اسطوره به چرایی همانندی نمودهای شرّ در این قصهها با مفهوم جهانی جعبۀ پاندورا میپردازد. در این قصّهها جاها و مکانهایی که به‌نوعی با عنصر یا عناصر شرّ در ارتباط است و منشأ آفت و آفند است، مصداق جعبۀ پاندورا تصور شده است. این مکانها از جهت معنایی، زبانی و استعاری و نیز از منظر «پیام» و «رمز» با جعبۀ پاندورا تفاوتی ندارند، تنها تفاوت آنها در روش ترکیب و «ظرف» آنهاست و گرنه «مظروف» یکی است. قصّههای موردپژوهش عبارت است از دارابنامۀ طرسوسی، قصّۀ حمزه و امیرارسلان نامدار. ملاک گزینش قصّهها بسامد این مکانهاست. پس از بررسی، پنج مکان در قالب قرارگاه مسکونی شرّ و نماد و نمود جعبۀ پاندورا تلقی شدند: باغ، چاه و زیرزمین، صندوق، حصار، قلعه یا شارستان و جزیره. در این میان بسامد شارستان و قلعه در این قصّهها بیش از دیگر مکانهاست و در دارابنامه، بیش از دو قصّۀ دیگر است. قهرمانان قصّهها نیروهای خیر هستند تا شرّ و آفند و بدی را یا نابود سازند یا محبوس کنند؛ بنابراین همۀ آنان استعاره از «امید» هستند، همان «امید»ی که در افسانۀ پاندورا بدان اشاره شده است. نتیجۀ کنجکاوی و سلوک (Quest) قهرمان رسیدن به این مکانهایی است که مکمن و معدن آفت و شر هستند. چرایی همانندی این مکانها با جعبۀ پاندورا چندوجهی است: یکی از جهت ذات واحد و همسان ساختار اساطیر است، دیگر از جهت زبانی و بیان استعاری. از این گذشته «مادینگی» یک وجه مهم و برجسته در این همانندی است؛ پاندورا یک زن است، یک مادینه است؛ چنانکه مکانهایی همچون باغ، چاه، زیرزمین، درّه و شکاف، جزیره (از جهت ارتباط ذاتی‌اش با آب) و صندوق نمادهای مادینگی هستند و ازاین‌جهت نماد آنیمای منفی میتوانند باشند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| پاندورا؛ جعبۀ پاندورا؛ دارابنامۀ طرسوسی؛ قصّۀ حمزه؛ امیرارسلان نامدار | ||
| مراجع | ||
|
آموزگار، ژاله. (1384). تاریخ اساطیری ایران. تهران: سمت.
آموزگار، ژاله. (1386). زبان، فرهنگ و اسطوره. تهران: معین.
اسماعیلپور، ابوالقاسم. (1381). اسطورۀ آفرینش در آیین مانی با گفتاری در عرفان مانوی. ویرایش دوم. تهران: کاروان.
_________ .(1388). ادبیات گنوسی. تهران: اسطوره.
________ .(1381). «بررسی تطبیقی دیباچۀ مثنوی معنوی و اشعار گنوسی». مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه فردوسی مشهد. ش 1 و 2. سال 35: صص 190-171
بهار، مهرداد. (1378). پژوهشی در اساطیر ایران. تهران: آگه.
پورداوود، ابراهیم. (1374). یادداشت‌های گات‌ها. تهران: اساطیر.
_________. (1375). یسنا. ج 1. تهران: اساطیر.
________. (1377). یشت‌ها. تهران: اساطیر.
دورانت، ویل. (1378). تاریخ تمدن؛ یونان باستان. ترجمۀ امیرحسین آریانپور و دیگران. جلد دوم. تهران: علمی- فرهنگی
ذوالفقاری، حسن. (1386). «چاهانه (سیری در چاه‌های معروف و اسطوره‌ای و بن‌مایه‌های داستانی چاه در ادب فارسی)». فصلنامۀ علمی- پژوهشی دانشگاه الزهرا. سال 16 و 17. ش 61 و 62: صص 155-129.
رکس، وارنر. (1379). «مفهوم اسطوره». ترجمۀ ابوالقاسم اسماعیلپور. کتاب ماه هنر. شمارۀ آذر و دی: صص 25-16
روزبهان، بقلی‌شیرازی. (1344). شرح شطحیات. تصحیح هنری کربن. تهران: انستیتو ایران و فرانسه.
جواری، محمدحسین؛ رضایی، مهناز. (1395). «ساختار اسطوره و زبان، ساختار خویشاوندی و زبان در مردم‌شناسی ساختاری کلود لوی استراوس». مجله جستارهای زبانی. دورۀ 7. شمارۀ 5: صص 66-43
حسنی جلیلیان، محمدرضا؛ صحرایی، قاسم. (1390). «ریشهیابی مضمون زندان و چاه در ادبیات عرفانی». مجلۀ تاریخ ادبیات. شمارۀ 65. سال سوم: صص 61-39
خاقانی، افضل الدین بدیل. (1337). دیوان. تصحیح ضیاءالدین سجادی. تهران: زوار
شعراوی، عبدالمعطی. (1973). «اساطیرالبشر: باندورا». مجله الجدید. شمارۀ 43: صص 27-23
طرسوسی، ابوطاهر. (1389). دارابنامه طرسوسی. دورۀ 2 جلدی. به کوشش ذبیحالله صفا. تهران: علمی- فرهنگی
فرنبغدادگی. (1369). بندهشن. گزارنده مهرداد بهار. تهران: انتشارات توس.
فریزر، جیمز جرج. (1383). شاخۀ زرین. ترجمۀ کاظم فیروزمند. تهران: آگاه.
کزازی، میرجلال الدین. (1384). آب و آیینه. تبریز: آیدین
کولیر، جاناتان. (1390). بارت. ترجمۀ حسین شیخالاسلامی. چاپ نخست. تهران: افق.
لویی استراوس، کلود. (1390). اسطوره و تفکر مدرن. ترجمۀ فاضل لاریجانی و علی جهانپولاد. تهران: فرزان روز
محرمی، رامین؛ ممیزاده، رقیه. (1390). «تقابل نمادهای خیر و شرّ در دورۀ اساطیری شاهنامه». مجلۀ متن پژوهی ادبی. شمارۀ 49. صص: 143-127
مزداپور، کتایون. (1386). «اسـطوره در فرهنـگ مـردم». مجموعه گفتگوهـای محمدرضا ارشاد با عنوان گستره اسطوره. تهران: هرمس.
مشکور، محمدجواد. (1377). خلاصۀ ادیان. ج ششم. تهران: شوق.
معین، محمد. (1371). فرهنگ فارسی. چاپ هشتم. تهران: امیرکبیر.
میرفخرایی، مهشید. (1367). روایات پهلوی. ترجمه و آوانگاری. تهران: مؤسسه تحقیقات و مطالعات فرهنگی
ناشناس. (1347). قصّۀ حمزه. دورۀ 2 جلدی. به کوشش جعفر شعار. تهران: دانشگاه تهران
نقیبالممالک، محمدعلی. (1388) امیرارسلان نامدار. کلیات هفت‌جلدی. تهران: گلی
همدانی، محمد بن محمود. (1375). عجایبنامه. تصحیح جعفر مدرس صادقی. تهران: مرکز
هینلز، جان. (1368). شناخت اساطیر ایران. ترجمۀ ژاله آموزگار و احمد تفضلی. تهران: چشمه.
یونگ، کارل گوستاو. (1376). چهار صورت مثالی: مادر، ولادت مجدد، روح، چهرۀ مکّاره. ترجمۀ پروین فرامرزی. مشهد: آستان قدس رضوی.
Baldwin, James. (1895). “The story of Prometheus and Pandora’s Box”, https://www.commonlit.org/texts/the-story-of-prometheus-and-pandora-s-box.
Encyclopedia of Britannica. (2020). “Pandora”, revised by Adam Augustine. (https://www.britannica.com/topic/Pandora-Greek-mythology#info-article-history).
“The Myth of Pandora’s Box”, (W. D), By anonymous: https://www.greekmyths-greekmythology.com/pandoras-box-myth/
Tearle, Oliver. (2023). “A Summary and Analysis of the ‘Pandora’s Box’ Myth”: https://interestingliterature.com/2020/01/pandoras-box-myth-summary-analysis-meaning/
Hesiod (2006), Theogony and Works and Days, Trans and Intro by C. Schlegel and H. Weinfield, U.S.A: The University of Michigan Press.
what is the myth of Pandora’s Box: https://www.twinkl.com/teaching-wiki/myth-of-pandoras-box/
A Treasury of Literary Classics- Greek Mythology Series: Pandora’s Box: https://msakanderson.weebly.com/uploads/3/7/5/3/37535731/u4_pandoras_box_se.pdf
Kibin. (2023). The punishment for curiosity in the myth of pandora's box. http://www.kibin.com/essay-examples/the-punishment-for-curiosity-in-the-myth-of-pandoras-box-dqpEj2Ri | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,777 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 688 |
||