Analyzing the Iranian Mystical Thought in Safavid Era Looking at the Concrete World of Metaphor (Rasaʹel of Dehdar, Yoga Vasistha and Usul al-Ma’arif)

جستارهای نوین ادبی

Article 2, Volume 56, Issue 1 - Serial Number 220, July 2023, Pages 23-46   

Document Type: Research Article

DOI: 10.22067/jls.2023.81129.1406

Authors

Bayrammorad Moradi^{* 1}; Abbas Nikbakht²; Abdollah Vacegh Abbasi²

¹PhD Candidate in Persian Language and Literature, University of Sistan and Baluchestan, Zahedan, Iran

²Associate Professor in Persian Language and Literature, University of Sistan and Baluchestan, Zahedan, Iran

Abstract

This study analyzes the conceptual metaphors and related image clusters in three important works of Safavid era: Rasael of Dehdar (Mohammad Dehdar, 1016 AH), Yoga Vasistha (Mirfenderski, 1020 AH), and Usul al-Ma’arif (Molla Mohsen Feyz Kashani, 1081 AH). Each of the works represents a different thought in this period. Dehdar's Rasael represents agnosticism, Yoga Vasistha represents tradition of translating Indian works into Persian, and Usul al-Ma’arif represents Twelver Shia theological thought. All of the works emphasize on Iranian-Islamic theological and mystical beliefs. In these works, the most important cognitive concepts (i.e., God, existence, being) are depicted in the form of conceptual metaphors, the most important of which are sun, point (نقطه), and sea, respectively. By examining and comparing these images and their clusters, the study found out the common underlying intellectual issues of the thoughts, which is a reflection of Iranian Sufism. Lakoff’s conceptual metaphor approach was used as framework

Keywords

Metaphor; Dehdar; Mirfenderski; Feyz Kashani; Agnosticism; Sufism

References

قرآن کریم.

تاجدینی، علی. (1383). فرهنگ نمادها و نشانه­ها در اندیشه مولانا. تهران: سروش.

دشتی، محمد. (1380). ترجمۀ نهج البلاغه. قم: سلسال.

 راکعی، فاطمه. (1389). «نگاهی نو به استعاره (تحلیل استعاره در شعر قیصر امین پور)». پژوهش‌های ادبی، 7(26): 77‑99.

رسایل جوانمردان، مشتمل بر هفت فتوت‌نامه. (1352).تصحیحات و مقدمۀ مرتضی صراف؛ با مقدمه و خلاصه فرانسوی از هنری کربن. تهران: انستیتوی فرانسوی پژوهش‌های علمی در ایران.

زمردی، حمیرا. (1381). تجلیات قدسی درخت. مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران. 5(4)، 40-66.

سالم، محمد عدنان ؛ وهبی، سلیمان محمد. ( 1384). المعجم المفهرس؛ تعلیمات القران العظیم. تهران: اسلام.

 ستاری، رضا. (1388). بررسی شخصیت کاووس بر اساس برخی کردارهای او از دوران باستان تا شاهنامه ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، 4(15)، 107-122.

عرب گلپایگانی، عصمت. (1376). اساطیر ایران باستان. تهران: هیرمند.

کاوندیش. ریچارد. ( 1387). اسطوره شناسی- دایره المعارف مصور- اساطیر و ادیان مشهور جهان. ترجمه رقیه بهزادی. تهران: علمی.

 کرد زعفرانلو کامبوزیا، عالیه؛ ارسلان گلفام؛ سیما حسندخت فیروز. (1388). «استعاره‌ی زمان در شعر فروغ فرخزاد از دیدگاه زبان شناسی شناختی». نقد ادبی، 2(7): 121-136.

اسفندیار، کیخسرو (محسن فانی). (1081 ق./ 1362) دبستان مذاهب. با یادداشتهای رحیم رضازاده ملک. تهران: طهوری.

اسکندربیگ، منشی ترکمان. (1038 ق./ 1334). تاریخ عالم‌آرای عباسی. تهران: چاپخانه موسوی.

اشپولر، برتولد (1373)، تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی، جلد 1، ترجمه جواد فلاطوری، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.

انصاری. ( 1398). «باطنی‌نگری در تشیع و تصوف در گفتگو با حسن انصاری»، وبگاه بررسی‌های تاریخی.

باوفا، نسرین؛ یاوری، حسین. (1391). دایره مقدس: بررسی جایگاه شمسه (نماد خورشید) در ادیان توحیدی اسلام و مسیحیت، تهران: آذر.

پانی پتی، نظام‌الدین. (۱۰۰۶ ق./ ۱۳۶۰). جوگ بشست. تصحیح محمدرضا جلالی نائینی. تهران: چاپ و صحافی سهام عام.

حسینى منشى. محمد میرک بن مسعود (1082). ریاض الفردوس خانی‌. ب‍ه‌ک‍وش‍ش‌ ای‍رج‌ اف‍ش‍ار، ف‍رشت‍ه‌ ص‍راف‍ان‌. ت‍ه‍ران‌: ب‍نی‍اد موقوفات افشار. 1385.

داراشکوه. (۱۰۶۷ ق/ ۱۳۴۰). سرّ اکبر. به کوشش محمدرضا جلالی نائینی و دکتر تاراچند. تهران: تابان.

دهدار شیرازی، محمدبن محمود .(1016 ق.). رسائل دهدار. به کوشش محمد حسین اکبری ساوی. تهران: میراث مکتوب؛ نشر نقطه. ۱۳۷۵.

رضوی، فاطمه. (1400). آزادگی و صلح کل: رشد و دگردیسی اندیشه وسعت مشرب در شعر عصر صفوی. تهران: خاموش

زرین فکر، مژگان؛ صالحی نیا، مریم. (1399). تحلیل تصویر کنشگری خداوند در باب کشاورزی، از اسطوره تا عرفان ( 1400). پژوهش زبان و ادبیات فارسی. شماره:58. صص:79-105

زرین­فکر، مژگان؛ صالحی نیا، مریم؛ مهدوی، محمدجواد. (1392). استعاره مفهومی رویشی در معارف بهاء ولد. ادبیات عرفانی. سال پنجم، شماره 9. صص: 137-172.

شایگان، داریوش. (1389). ادیان و مکاتب فلسفی هند. تهران: امیرکبیر.

شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1386). قلندریه در تاریخ: دگردیسی‌های یک ایدئولوژی. تهران: سخن.

شکری، یدالله و سمانه شمسی‌زاده .(1394). بررسی استعارۀ زمان در تاریخ بیهقی با رویکرد زبانشناسی شناختی، دوفصلنامه مطالعات زبانی و بلاغی، سال 3، شماره 51، صص 455-494.

شیرازی، صدرالدین محمد ملاصدرا. (1027 ق.). کسر اصنام الجاهلیه. تصحیح محمدتقی دانش پژوه، تهران: دانشگاه تهران. 1340.

شیرازی، محمد. (1410 ه.ق). اسفار اربعه، ج ۲، ص ۹۸، چاپ چهارم. بیروت: دار احیاء التراث العربی.

صفا، ذبیح الله. (1395). تاریخ ادبیات، جلد 4. فردوسی: تهران.

فرای، ریچارد ن. (1363)، عصر زرین فرهنگ ایران، ترجمه مسعود رجب نیا، تهران: سروش

کیا، صادق. (1320). نقطویان یا پسیخانیان. تهران: ایران کوده.

گنون، رنه. (1387). نگرشی به مشرب باطنی اسلام و آیین دائو، ترجمه دل‌آرا قهرمان. تهران: حکمت.

میرعابدینی، ابوطالب؛ افشاری ،مهران. (1374). آیین قلندری: مشتمل بر چهار رساله در باب قلندری، خاکساری، فرقۀ عجم و سخنوری. تهران: فراروان.

میرفندرسکی، ابوالقاسم. (۱۰۲۰ ق.). منتخب جوگ باشست. تصحیح فتح­الله مجتبایی. تهران: موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران. ۱۳۸۵.

Lakoff, G. and Johnson, M. (2003). Metaphors We Live By. University of Chicago: Chicago