واکاوی مؤلفه‌های سوررئالیسم در رمان "أبواب المدینة" اثر الیاس خوری

زبان و ادبیات عربی

مقاله 6، دوره 14، شماره 4 - شماره پیاپی 31، اسفند 1401، صفحه 106-128   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jallv14.i4.2212-1218

نویسنده

محمودرضا توکلی محمدی^*

استادیار گروه آموزش زبان و ادبیات عربی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

چکیده

سوررئالیسم در اوایل قرن بیستم میلادی و با هدف تغییر نگرش انسان به جهان صنعتی و به نوعی مبارزه با آن شکل گرفت. هدف سوررئالیست‌ها تغییر دنیا بر محور عقاید خود و به نوعی بازگشت به طبیعت اصلی انسان بود؛ هرچند این مکتب ادبی بیشتر با شعر سروکار داشت، ولی به‌تدریج وارد عالم ادبی رمانهای مدرن نیز شد و نظراتی را در زمینه‌ی نوع ادبی رمان و نزدیکی زبان آن به زبان شعری مطرح نمود. الیاس خوری، نویسنده‌ی معاصر لبنانی، در رمان أبواب المدینة، با استفاده از مؤلفه‌های سوررئالیستی، سعی دارد تا تلاش بی‌نتیجه‌ی قهرمان داستان برای رسیدن به شهری مجهول را روایت کند و در نهایت نیز با نابودی شهر، تلاش انسان معاصر در رسیدن به خواسته‌هایش را زیر سؤال می‌برد. پژوهش حاضر بر آن است تا به شیوه‌ی توصیفی تحلیلی به بررسی شاخصه‌های سوررئالیستی این رمان پرداخته و بیان نماید که مؤلفه‌های سوررئالیسم در این رمان کدامند و چه کاربردی در طرح مسائل رمان داشته‌اند؟ بنا نهاده شدن این رمان بر بستری سورئالیستی در کنار عدم نگارش پژوهشی مستقل در مورد این اثر ادبی ازیک‌طرف و لزوم آشنایی با آثار پست‌مدرن در ادب عربی از طرف دیگر، نشان‌دهنده‌ی ضرورت و اهمیت پژوهش حاضر است. نتایج به‌دست‌آمده نشان‌ می‌دهد که رمان أبواب المدینة بر بستری سوررئالیستی بنیان نهاده شده و مؤلفه‌هایی مانند تصاویر سوررئال، عشق، خیال و رؤیا، نگارش خودکار و پیچیدگی و ابهام از مهم‌ترین شاخصه‌هایی است که در رساندن معانی سوررئالیستی به خواننده در این رمان به کار گرفته شده‌اند.
 

کلیدواژه‌ها

رمان مدرن؛ سوررئالیسم؛ نگارش خودکار؛ الیاس خوری؛ أبواب المدینة

سایر فایل های مرتبط با مقاله

6رفرنس + چکیده.pdf

مراجع

1. ادونیس، علی احمد سعید. (1385) تصوف و سوررئالیسم، ترجمه‌: حبیب الله عباسی، تهران: سخن.
2. آزبورن، چیلورز (1386) سبک‌ها و مکتب‌های هنری، ترجمه: فرهاد گشایش، تهران: انتشارات مارلیک.
3. خوری، الیاس (1981) أبواب المدینة، بیروت: دار الآداب.
4. ـــــــــــــ (1401) درهای شهر، ترجمه: محمودرضا توکلی محمدی و معصومه صیامی، قم: قاف اندیشه.
5. الاصفر، عبدالرزاق (1999) المذاهب الأدبیة لدی الغرب، لبنان: منشورات اتحاد الکتاب العرب.
6. برتون، آندره (1383) سرگذشت سوررئالیسم، ترجمه عبدالله کوثری، تهران: نشر نی.
7. بوزوینه، عبدالمحمد (1990) المذاهب الأدبیة لدی الغرب، لبنان: منشورات اتحاد الکتاب العرب.
8. بیگزبی، س.و.ای (1395) دادا و سوررئالیسم، ترجمه‌: حسن افشار، چاپ نهم، تهران: نشر مرکز.
9. ثروت، منصور (1390) آشنایی با مکتب‌های ادبی، تهران: علم.

• رید، هربرت (1351) معنی هنر، ترجمه‌ی نجف دریابندری، تهران: جیبی.

11. سید حسینی، رضا (1384) مکتب‌های ادبی، تهران: نگاه.

• شمیسا، سیروس (1381) انواع ادبی، تهران: فردوس.
• صالح، امین (2010) السوریالیة فی عیون المرایا، چاپ دوم، کویت: دار الفراشة للنشر والتوزیع.
• فاولی، والاس (1981) عصر السریالیة، ترجمه: خالدة سعید، بیروت: دار العودة.
• فتوحی، محمود (1385) بلاغت تصویر، تهران: سخن.
• هنرمندی، حسن (1336).رمانتیسم، سوررئالیسم، تهران: امیرکبیر.
• آلکیه، فردیناند (1374) «مدخلی بر فلسفه سوررئالیسم»، ترجمه رضا سید حسینی، فصلنامه فرهنگ و هنر، شمار29، صص76-67.
• برتون، آندره (1372) «قسمت‌هایی از مانیفست اول سوررئالیسم»، ترجمه‌رضا سیدحسینی، ادبیات داستانی، سال1، شماره‌ی6، صص 21- 19.
• حیدری، محمود. فتحی فتح، ذبیح الله (1393). «بررسی مبانی سوررئالیسم در داستان الشحاذ اثر نجیب محفوظ». مجله زبان و ادبیات عربی ، دوره 6.شماره10، صص88- 64. Doi:10.22067/jall.v6i10.40962

20. دندی، محمد اسماعیل (1997).«السریالیة والشعر العربی الحدیث».مجلة المعرفة، دمشق: وزارة الثقافة فی الجمهوریة السوریة، عدد409، صص 96-77.
21. قویمی، مهوش (1387).«بوف کور و شازده احتجاب؛ دو رمان سوررئالیست».پژوهش‌نامه‌ی علوم انسانی، شماره57، صص 334- 317.
22. مرادی، ایوب و سارا چالاک، (1399).«بررسی اصول و شگردهای سورئالیسم در رمان «راهنمای مردن با گیاهان دارویی».پژوهش‌نامه‌ی مکتب‌های ادبی، سال چهارم، شماره‌ی12، زمستان99، صص122- 101. 10.22080/rjls.2021.20404.1191  Doi:
23. مشتاق مهر، رحمان. ویدا دستمالچی (1388).«مطالعه تطبیقی کارکرد ضمیر ناخودآگاه در تجارب عرفانی و سوررئالیستی»، فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، دوره5، ش16، صص163- 139.
24. مشهدی، محمد امیر. عبدالله واسق عباسی. محسن عباسی (1389).«نقد سوررئالیستی هفت پیکر، متن پژوهشی» زبان و ادبیات پارسی. دوره 14، شماره45. صص 184-159.

Doi: 10.22054.ltr.2010.6510             

25. نوروزی، علی و فاطمه صحرایی، (1393). «سوررئالیسم در داستان‌های شیهه اسب سپید زکریا تامر» مجله زبان و ادبیات عربی. دوره 6.شماره 10. صص 223- 198. Doi:10.22067/jall.v6i10.41033