عوامل مؤثر بر رفتار سازگاری کشاورزان استان کرمانشاه تحت شرایط کم‌آبی: نقش ادراک خطر و خودکارآمدی در نظریه رفتار برنامه‌ریزی شده

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 28 خرداد 1402

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geoeh.2023.81661.1347

نویسندگان

یوسف آزادی¹؛ جعفر یعقوبی^{* 2}؛ حیدر قلی زاده¹؛ سعید غلامرضایی³؛ فاطمه رحیمی فیض آباد³

¹گروه ترویج، ارتباطات و توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

²دانشیار، گروه ترویج، ارتباطات و توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان

³گروه اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران

چکیده

کمبود آب یکی از مخاطرات بخش کشاورزی به‌ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک است و پیش‌بینی می‌شود وضعیت آن در آینده بدتر شود. به منظور به حداقل رساندن اثرات ناشی از کمبود آب بر بخش کشاورزی، کشورهای کم‌آب همچون ایران باید راهبردهای سازگاری مؤثری را اتخاذ کنند. این امر مستلزم بررسی عوامل اثرگذار بر رفتارها و قصد سازگاری کنشگران بخش کشاورزی می‌باشد. بنابراین تحقیق حاضر با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر رفتار سازگاری با کم‌آبی به روش پیمایش انجام شد. جامعه‌ی آماری این پژوهش، کشاورزان گندم‌کار آبی استان کرمانشاه بودند که با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای با انتساب متناسب و بر اساس جدول کرجسی و مورگان نمونه‌ای 380 نفری از آن‌ها برای تحقیق انتخاب شدند. گردآوری اطلاعات در این پژوهش از طریق پرسشنامه‌ای محقق ساخته انجام گرفت. جهت بررسی روایی ابزار پژوهش از روایی صوری و سازه استفاده گردید. همچنین پایایی ابزار تحقیق از طریق محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (848/0- 895/0) و پایایی ترکیبی برای متغیرهای تحقیق مورد تأیید قرار گرفت. نتایج نشان داد، سه سازه‌ اصلی نظریه رفتار برنامه‌ریزی شده بر قصد رفتاری به صورت مثبت و معنی‌داری اثرگذار بودند. از طرف دیگر، متغیر کنترل رفتاری درک شده بر رفتار سازگاری اثرگذار بود. همچنین در نظریه رفتار برنامه‌ریزی شده 56 درصد از واریانس قصد رفتاری و 53 درصد از رفتار سازگاری با کم‌آبی تبیین شد و با اضافه شدن متغیر‌های ادراک خطر و خودکارآمدی به نظریه رفتار برنامه‌ریزی شده، درصد تبیین قصد رفتاری و رفتار سازگاری به ترتیب به 58 و 62 درصد افزایش یافت.

کلیدواژه‌ها

کم‌آبی؛ رفتار سازگاری؛ ادراک خطر؛ خودکارآمدی؛ کشاورزان

مراجع