آسیب پذیری اقلیمی و راهبردهای پایداری منابع آب در حوضه کارون شمالی

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

دوره 21، شماره 2 - شماره پیاپی 43، تیر 1402

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgrd.2023.81647.1261

نویسندگان

داریوش رحیمی^* ؛ ّبیژن صابری؛ جواد خوشحال دستجردی

دانشگاه اصفهان

چکیده

حوضه آبی کارون شمالی در تامین پایدار منابع آب جنوب غرب و فلات مرکزی ایران موثر است.رخداد خشکسالی های حوضه منجر به کاهش 50 % آبدهی و افت سطح ایستابی آبخوان ها شده است. بالا بودن ضریب تغییرات آبدهی حوضه (% 63 ) بیانگر آسیبب پذیری منابع آب است. برای تحلیل شاخص آسیب پذیری اقلیمی(2020-1990) از روش تحلیل مولفه های مبنا استفاده گردید. یافته های آماری نشان داد مهم ترین عامل ها ی موثر با اوزان مقدار ویژه شامل تغییرپذیری دبی(W=1.987)،فراوانی خشکسالی(W=1.658)،آب کشاورزی(W=1.33)و کسری مخزن آبخوان(W=1.09) آسیب پذیری اقلیمی (CVI) حوضه کارون شمالی هستند. زیرحوضه بهشت آباد ،ونک و لردگان دارای ضریب آسیب پذیری بحرانی و بالا و بازفت و کوهرنگ کمترین آسیب پذیری را دارند. برای آینده نگری حوضه از شرایط اقلیمی (2040-2020) و مبتنی بر تغییر اقلیم در سناریوهای SSp.RCP4.5 ,SSp.RCP 8.5 گزارش ششم و پیشران های منفی و مثبت برنامه های توسعه حوضه در افق 1420 استفاده گردید. یافته ها نشان داد با ادامه روند فعلی دما و رخداد خشکسالی ها و اجرای پروژه های انتقال آب و عمرانی در چارچوب پیشران های منفی،شدت شاخص آسیب پذیری بیشتر می شود. اما انتخاب راهبردهای مبتنی بر پیشران های مثبت(سازگاری با تغییر اقلیم)،اصلاح الگوی مصرف و تعدیل میزان آب قابل انتقال(از 770 به 212)شاخص آسیب پذیری اقلیمی در چشم انداز(2040-2020)کاهش می یابد. بنابراین تداوم وضع موجود منجر به افزایش شاخص آسیب پذیری ، تنش های اجتماعی و مهاجرت های اقلیمی خواهد شد. بنابراین بازنگری در راهبردهای بهره برداری ، تعدیل برنامه های توسعه ، انتخاب راهبردهای سازگاری تغییر اقلیم و اصلاح الگوی مصرف آب مبتنی بر توان اکولوژی منجر به افزایش تاب آوری و پایداری منابع آب می شود.

کلیدواژه‌ها

آسیب پذیری؛ تاب آوری؛ منابع آب؛ "؛ ارون شمالی"

مراجع