ارزیابی عملکرد و پیوستگی بوم‌شناختی سیمای سرزمین در جنگل‌های مانگرو خمیر-قشم

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 تیر 1402

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geoeh.2023.82599.1372

نویسندگان

پروانه سبحانی¹؛ افشین دانه کار^{* 2}

¹دانشجوی پسادکتری، گروه محیط زیست، دانشگاه تهران، دانشکده منابع طبیعی، کرج، ایران

²استاد گروه محیط زیست، دانشگاه تهران، دانشکده منابع طبیعی، کرج، ایران

چکیده

پیوستگی عملکرد بوم‌شناختی به دلیل فراهم کردن اتصالات بوم‌شناختی از مهم‌ترین انواع اتصالات زیستی در ‏بین اکوسیستم‌های طبیعی می باشد. ‏در مطالعه حاضر با بهره‌گیری ‏از رویکرد بوم‌شناسی سیمای سرزمین به ارزیابی عملکرد و ‏پیوستگی بوم‌شناختی سیمای سرزمین ‏در جنگل‌های ‏مانگرو خمیر-قشم پرداخته شد. بدین ترتیب با شناسایی ‏عملکرد‌های بوم‌شناختی و ‏الویت‌بندی اثر موانع، ‏وضعیت پیوستگی بوم‌شناختی در این منطقه در طی سال‌های 1989-2021، پرداخته شد. نتایج نشان داد، بیشترین پراکندگی عملکردهای بوم‌شناختی در اراضی بایر و در ‏مقابل ‏بیشترین موانع در پهنه‌های جزر و مدی قابل مشاهده است. با توجه به عملکردهای ‏بوم‌شناختی و موانع موجود، ‏بیشترین وسعت از جنگل‌های مانگرو خمیر-قشم تحت تأثیر موانع بوم‌شناختی ‏می‌باشند که از دلایل آن می‌توان به ‏توسعه فعالیت‌‌های انسانی، کاهش اراضی جنگلی و پیشروی پهنه‌های آبی و ‏جزرو مدی در منطقه اشاره نمود. ‏همچنین نتایج حاکی از روند کاهشی در عملکرد و پیوستگی بوم‌شناختی منطقه، و در مقابل افزایش روند اثر موانع ‏می‌باشد. از این رو عملکردها و پیوستگی بوم‌شناختی با میزان تراکم جنگل‌های مانگرو ‏رابطه‌ای مستقیم دارد، بدین ‏معنا که با کاهش رویشگاه‌های جنگلی تحت تأثیر مخاطرات محیطی و انسانی، ‏میزان عملکرد و پیوستگی بوم‌شناختی ‏نیز کاهش یافته است. مطابق نتایج، ارزیابی عملکرد و پیوستگی بوم‌شناختی می‌تواند ‏امکان تحلیل ‏اصولی از ‏فعالیت‌های توسعه‌ای برای افزایش رفاه انسانی را از طریق حفظ پیوستگی زیستگاه و افزایش ‏پایداری ‏‏اکوسیستم‌ها فراهم نماید. همچنین نتایج این مطالعه به عنوان یک راهکار مدیریتی می‌تواند به حفاظت و ‏‏برنامه‌ریزی صحیح در راستای توسعه فعالیت‌های انسانی و به دنبال آن مخاطرات و پیامدهای محیطی کمک ‏کند.‏ ‏

کلیدواژه‌ها

عملکرد و پیوستگی بوم‌شناختی؛ اثر موانع؛ سیمای سرزمین؛ جنگل‌های مانگرو خمیر-قشم

مراجع