امنیت غذایی پایدار به کمک آبزی‏‌پروری پایدار با استفاده از سامانه‏‌های نوین آبزی‏‌پروری (قسمت اول): نقش قوانین و اسناد بالادستی

فصلنامه آب و توسعه پایدار

مقاله 4، دوره 10، شماره 1 - شماره پیاپی 27، خرداد 1402، صفحه 27-36   

نوع مقاله: مروری

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jwsd.v10i1.2303-1228

نویسندگان

سعید زاهدی^{* 1}؛ محسن برخوردار²؛ مجید طاهرپور³

¹استادیار گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی و محیطزیست، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

²استادیار گروه علوم دامی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، ایران

³دانشجوی دکترا، گروه شیلات، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران

چکیده

تدوین استراتژی‌‏های راهبردی در بخش کشاورزی با‏توجه‌‏به محدودیت‏‌های منابع آبی، می‌‏تواند امنیت غذایی کشور را تأمین و از نیاز غذایی کشور به خارج بکاهد. تولید آبزیان به‏‏‌عنوان یک منبع پروتئینی سالم و مغذی، می‌‏تواند نقش مهمی در اشتغال، تامین سلامت و امنیت غذایی پایدار جامعه بازی کند. در این راستا، استفاده از سامانه‌‏های نوین آبزی‌‏پروری که توان تولیدی بالا و مصرف آب کمتری دارند، می‌‏تواند در رسیدن به آبزی‌‏پروری پایدار بسیار مفید باشد. در این مقاله، ضمن بررسی وضعیت کنونی آبزی‌پروری در جهان، میزان تولیدات آبزی‌‏پروری در کشور ارائه خواهد شد. همچنین، به نقش و اهمیت آبزی‏‌پروری در رسیدن به امنیت غذایی پایدار خواهیم پرداخت. در پایان، علاوه ‏بر مرور تکالیف و عملکرد سازمان شیلات ایران در برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور، موانع تحقق اهداف برنامه‏‌های توسعه‌‏ای در زمینه آبزی‌‏پروری در ایران بحث خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

امنیت غذایی؛ برنامه توسعه؛ سامانه‏‌های نوین آبزی‏‌پروری

مراجع

اسفندیاری، چ. و میرعباسی، س. 1391. نقش سازمان ملل در تحقق امنیت غذایی در جامعه جهانی. علوم غذایی و تغذیه، 9(2): 91-103. https://www.sid.ir/paper/143311/fa
اسمعیلی، س. 1401. واکاوی سند برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران به منظور دستیابی به توسعه پایدار سازگار کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست. تحقیقات منابع طبیعی تجدید شونده، 13(2): 1-9. doi: 10.30495/jrnr.2022.69964.10266
حسین‌جانی، ع.، صیاد بورانی، م. و سهرابی، ت. 1396. اهمیت انتخاب مکان مناسب و ظرفیت سنجی در سرمایه گذاری های توسعه آبزی پروری در قفس های دریایی. پنجمین کنفرانس ماهی شناسی ایران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بابل، بابل، ایران.
خانجانی، م. و جمال الدینی، ا.  1399. سیستم آکواپونیک: سیستمی در جهت تولید آبزی پروری پایدار و مصرف بهینه آب. دومین همایش ملی راهبردهای مدیریت منابع آب و چالش‏های زیست‏‌محیطی، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری. ایران.
زاهدی، س.، اکبرزاده، آ.، مهرزاد، ج.، نوری، ا. و هرسیج، م. 1399. مقایسه پارامترهای رشد، هورمون کورتیزول و بیان ژن‌های مرتبط با استرس و رشد ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان (Oncorhynchus mykiss Walbaum 1972) در دو سیستم باز و بازگردشی. نشریه علمی پژوهشی پژوهش‍‌های ماهی نشریه علمی پژوهشی پژوهش‏‌های ماهی‌شناسی کاربردی، 7(3): 109-124. https://jair.gonbad.ac.ir/article-1-570-fa.html 
سازمان برنامه و بودجه کشور. 1399. گزارش عملکرد قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در سال‏های 1398 – 1396.
سازمان شیلات ایران، 1400. سالنامه آماری شیلات ایران، تهران. ایران.
سید حمزه، ش. و دماری، ب. 1396. مدل مفهومی امنیت غذا و تغذیه در ایران. مجله مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، 4(3): 223-237. Available: https://sid.ir/paper/253854/fa
صادقی، ح. و شکوری، آ. 1401. نقش آبزی پروری در امنیت غذایی کشورها، هشتمین همایش علمی پژوهشی توسعه و ترویج علوم کشاورزی و منابع طبیعی ایران، مرکز بین‏المللی همایش‏ها و سمینارهای توسعه پایدار علوم جهان اسلام، تهران. ایران.
عبدالحی، ح. و عسگری، ر. 1399. واکاوی آخرین وضعیت آبزی پروری جمهوری اسلامی ایران. مجله پژوهش های راهبردی در علوم کشاورزی و منابع طبیعی، 5(2): 190-205.  https://srj.asnr.ias.ac.ir/article_115174.html
کلاهدوز، ف. و نجفی، ف. 1391. سامانه ملی پایش امنیت غذا و تغذیه در ایران و تدوین اولین نفشه وضعیت امنیت غذایی در کشور (پژوهش سمپات)، وزارت بهداشت ،درمان و آموزش پزشکی، معاونت بهداشت، دفتر بهبود تغذیه جامعه. تهران، ایران.
مرتضوی، س. م. 1391. بررسی امنیت غذایی در ایران. انجمن مستقل مهندسی اقتصاد کشاورزی. دانشگاه پیام نور گلپایگان.
مرکز پژوهش‏‌ها مجلس شورای اسلامی. 1400. بررسی عملکرد دولت. 5- بخش کشاورزی و منابع طبیعی (17498).
وزیرزاده، آ. 1396. پرورش تیلاپیا در ایران: ناجی آبزی‌پروری یا مخرب محیط‏زیست. شیل، 5(3): 104-110. Available: https://journals.ut.ac.ir/article_64724.html

Arakkal Thaiparambil N. and Radhakrishnan V. 2022. Challenges in achieving an economically sustainable aquaponic system: A review. Aquaculture International, 30: 3035–3066. doi.org/10.1007/s10499-022-00946-z
Boyd C.E., D'Abramo L.R., Glencross B.D., Huyben D.C., Juarez L.M., Lockwood G.S., McNevin A.A., Tacon A.G., Teletchea F., Tomasso Jr, J.R. and Tucker C.S. 2020. Achieving sustainable aquaculture: Historical and current perspectives and future needs and challenges. Journal of the World Aquaculture Society, 51(3): 578-633. https://doi.org/10.1111/jwas.12714
De Zeeuw H., Van Veenhuizen R. and Dubbeling M. 2011. The role of urban agriculture in building resilient cities in developing countries. The Journal of Agricultural Science, 149(S1): 153-163. doi.org/10.1017/S0021859610001279
Ebeling J.M. and Timmons M.B. 2012. Recirculating aquaculture systems. Aquaculture production systems. Kentucky State University. Frankfort, Kentucky, USA. DOI: 10.1002/9781118250105.ch11
FAO. 2018. The State of World Fisheries and Aquaculture 2018: Meeting the sustainable development goals. Rome, Italy. 
FAO. 2020. The state of World Fisheries and Aquacalture 2020: sustainability in action. Rome, Italy.
FAO. 2022. The state of World Fisheries and Aquacalture 2022: sustainability in action. Rome, Italy.
Khanjani M.H. and Sharifinia, M. 2020. Biofloc technology as a promising tool to improve aquaculture production. Reviews in aquaculture, 12(3): 1836-1850. doi.org/10.1111/raq.12412
Khanjani M.H., da Silva L.O.B., Fóes G.K., do Nascimento Vieira F., Poli M.A., Santos M. and Emerenciano M.G.C. 2023. Synbiotics and aquamimicry as alternative microbial-based approaches in intensive shrimp farming and biofloc: Novel disruptive techniques or complementary management tools? A scientific-based overview. Aquaculture, 567: 739273. doi.org/10.1016/j.aquaculture.2022.738757
Knowler D. 2007. Environmental economics approaches for the comparative evaluation of aquaculture and other food-producing sectors. In D.M. Bartley, C. Brugere, D. Soto, P. Gerber and B. Harvey (eds.), Comparative assessment of the environmental costs of aquaculture and other food production sectors: Methods for meaningful comparisons. FAO/WFT Expert Workshop, 24–28 April 2006. FAO Fisheries Proceedings. Vancouver, Canada (p. 55–70).
Kurama Y.C. and Hung C.C., 2023. RC Structures with High and Ultrahigh-Performance Materials. Journal of structural engineering, 149(2): 02022003. https://doi.org/10.1061/JSENDH.STENG-12072
Liu H., Li H., Wei H., Zhu X., Han D., Jin J., Yang Y. and Xie S. 2019. Biofloc formation improves water quality and fish yield in a freshwater pond aquaculture system. Aquaculture, 506: 256-269. doi.org/10.1016/j.aquaculture.2019.03.031
Love D.C., Fry J.P., Genello L., Hill E.S., Frederick J.A., Li X. and Semmens K. 2014. An international survey of aquaponics practitioners. PloS one, 9(7): e102662. doi.org/10.1371/journal.pone.0102662
Papatryphon E., Petit J., Kaushik S.J. and Van Der Werf H.M. 2004. Environmental impact assessment of salmonid feeds using life cycle assessment (LCA). AMBIO: A Journal of the Human Environment, 33(6): 316-323. doi.org/10.1579/0044-7447-33.6.316
Parker R.W. and Tyedmers P.H. 2012. Life cycle environmental impacts of three products derived from wild-caught Antarctic krill (Euphausia superba). Environmental science and technology, 46(9): 4958-4965. doi.org/10.1021/es2040703
Tacon A.G., Metian M. and McNevin A.A. 2022. Future feeds: suggested guidelines for sustainable development. Reviews in Fisheries Science and Aquaculture, 30(2): 135-142. doi.org/10.1080/23308249.2020.1860474
The WorldFish Center. 2011. Blue frontiers: managing the environmental costs of aquaculture. The WorldFish Center. Penang, Malaysia.
Vormedal I. 2017. Corporate Strategies in Environmental Governance: Marine harvest and regulatory change for sustainable aquaculture. Environmental Policy and Governance, 27(1): 45-58. doi.org/10.1002/eet.1732
Wilfart A., Prudhomme J., Blancheton J.P. and Aubin J. 2013. LCA and emergy accounting of aquaculture systems: Towards ecological intensification. Journal of environmental management, 121: 96-109. doi.org/10.1016/j.jenvman.2013.01.031
Yep B. and Zheng Y. 2019. Aquaponic trends and challenges–A review. Journal of Cleaner Production, 228: 1586-1599. doi.org/10.1016/j.jclepro.2019.04.290