یادداشت تحلیلی: امنیت آبی و نقش آن در امنیت غذا

آب و توسعه پایدار

دوره 10، شماره 1 - شماره پیاپی 27، خرداد 1402، صفحه 105-116   

نوع مقاله: سایر مطالب علمی نشریه

نویسنده

سیده محدثه طاهری^*

دانشجوی دکترای مهندسی آب، پژوهشکده آب و محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

چکیده

ناکافی بودن منابع آب برای تأمین نیازهای تولید مواد غذایی موضوع بسیار مهمی است که در آینده بر اهمیت آن افزوده خواهد شد. اگر منابع آب تجدیدپذیر محلی سبز (در خاک) و آب آبی (در رودخانه‌ها، دریاچه‌ها، مخازن، سفره‌های زیرزمینی) برای تولید یک منبع غذایی مرجع (شامل 3000 کیلوکالری نیاز روزانه که محصولات حیوانی 20 درصد آن را در برگیرد). برای همه ساکنان کافی نباشد، یک واحد تولید مواد غذایی را دچار کمبود آب سبز-آبی می‌‌دانیم. تعداد افرادی که در واحدهای تولید مواد غذایی تحت تأثیر کمبود آب سبز-آبی زندگی می‌کنند از 360 میلیون نفر در سال 1905 (21 درصد جمعیت جهان در آن زمان) به 2/2 میلیارد (34 درصد) در سال 2005 رسیده است. در این مدت کمبود آب سبز-آبی به مناطق وسیعی سرایت کرده است و در مناطق قبلی بیشتر شده است. امنیت آب، مفهومی است که در ابعاد و جوانب مختلف بررسی می‌گردد. چهار بعد از این موارد شناسایی گردیده که هر یک از دو جنبۀ مکمل، تشکیل شده است: مستقیم-غیر مستقیم، کلان-خرد، فنی-سیاسی و صلح-درگیری. در این مطالعه نقش غیرمستقیم آب بر امنیت غذایی در مقیاس جهانی با استفاده از رویکرد کمّی فضایی مورد بررسی قرار داده شد. از آنجا که امنیت غذایی از بسیاری جهات با امنیت آب در هم تنیده شده است، در این مقاله، نقش کمبود آب بر اختلال در تولید غذا و تأثیر تجارت بر این تعامل تجزیه و تحلیل شد و ضمن بررسی ارتباط تاب‌آوری اجتماعی با این موضوعات، مناطقی که در این زمینه با چالش‌های خاصی مواجه بودند، شناسایی شدند. با این کار، مفهوم امنیت آب نظام‌‌مند گردید و در نهایت با مسائل آسیب‌‌پذیری، تاب‌آوری و پایداری مرتبط گردید.

کلیدواژه‌ها

امنیت غذایی؛ امنیت آب؛ تاب‌آوری؛ کمبود آب؛ واحد تولیدی غذا

مراجع

Aboelnga H.T., Ribbe L., Frechen F.B. and Saghir J. 2019. Urban water security: Definition and assessment framework. Resources, 8(4): 178. doi.org/10.3390/resources8040178
Aliaga M.A. and Chaves-Dos-Santos S.M. 2014. Food and nutrition security public initiatives from a human and socioeconomic development perspective: mapping experiences within the 1996 World Food Summit signatories. Social science & medicine, 104: 74-79. doi.org/10.1016/j.socscimed.2013.12.025
Bondeau A., Smith P.C., Zaehle S., Schaphoff S., Lucht W., Cramer W., Gerten D., LOTZE‐CAMPEN, H.E.R.M.A.N.N., Müller C., Reichstein M. and Smith B. 2007. Modelling the role of agriculture for the 20th century global terrestrial carbon balance. Global Change Biology, 13(3): 679-706. doi.org/10.1111/j.1365-2486.2006.01305.x
Capone R., Bilali H.E., Debs P., Cardone G. and Driouech N. 2014. Food system sustainability and food security: connecting the dots. Journal of Food Security, 2(1):13-22. doi:10.12691/jfs-2-1-2.
Clapp J., Moseley W.G., Burlingame B. and Termine P. 2022. The case for a six-dimensional food security framework. Food Policy, 106(4): 102164. doi.org/10.1016/j.foodpol.2021.102164
Folke C., Carpenter S., Elmqvist T., Gunderson L., Holling C.S. and Walker B. 2002. Resilience and sustainable development: building adaptive capacity in a world of transformations. AMBIO: A journal of the human environment, 31(5): 437-440. doi.org/10.1579/0044-7447-31.5.437
Gain A.K., Giupponi C. and Wada Y. 2016. Measuring global water security towards sustainable development goals. Environmental Research Letters, 11(12): 124015. doi.10.1088/1748-9326/11/12/124015
Gerten D., Heinke J., Hoff H., Biemans H., Fader M. and Waha K. 2011. Global water availability and requirements for future food production. Journal of hydrometeorology, 12(5): 885-899. http://www.usgs.gov/centers/western-geographic-science-center/science/global-food-security-support-analysis-data-30-m
Kummu M., Guillaume J.H., de Moel H., Eisner S., Flörke M., Porkka M., Siebert S., Veldkamp T.I. and Ward P.J. 2016. The world’s road to water scarcity: shortage and stress in the 20th century and pathways towards sustainability. Scientific reports, 6(1): 38495. doi.org/10.1038/srep38495
Kummu, M., Ward, P.J., De Moel, H. and Varis, O. 2010. Is physical water scarcity a new phenomenon? Global assessment of water shortage over the last two millennia. Environmental Research Letters, 5(3): 034006. doi: 10.1088/1748-9326/5/3/034006
Lang T. and Barling D. 2012. Food security and food sustainability: reformulating the debate. The Geographical Journal, 178(4): 313-326. doi.org/10.1111/j.1475-4959.2012.00480.x
Nord M. and Hopwood H. 2007. Does interview mode matter for food security measurement? Telephone versus in-person interviews in the Current Population Survey Food Security Supplement. Public Health Nutrition, 10(12): 1474-1480. doi.org/10.1017/S1368980007000857
Porkka M., Guillaume J.H., Siebert S., Schaphoff S. and Kummu M. 2017. The use of food imports to overcome local limits to growth. Earth's Future, 5(4): 393-407. doi.org/10.1002/2016EF000477
Schaphoff S., Heyder U., Ostberg S., Gerten D., Heinke J. and Lucht W. 2013. Contribution of permafrost soils to the global carbon budget. Environmental Research Letters, 8(1): 014026. doi.10.1088/1748-9326/8/1/014026.
UN-Water. 2013. Water Security and Global Water Agenda: A UN-Water Analytical Brief; United Nations University, Institute for Water, Environment and Health: Hamilton, ON, Canada.
Varis O., Keskinen M. and Kummu M. 2017. Four dimensions of water security with a case of the indirect role of water in global food security. Water Security, 1: 36-45. doi.org/10.1016/j.wasec.2017.06.002
Varis O., Kummu M. and Salmivaara A. 2012. Ten major rivers in monsoon Asia-Pacific: An assessment of vulnerability. Applied Geography, 32(2): 441-454. doi.org/10.1016/j.apgeog.2011.05.003
Zeitoun M. 2011. The global web of national water security. Global Policy, 2(3): 286-296. doi.org/10.1111/j.1758-5899.2011.00097.x