ارزیابی و مکان‌یابی بهینه فضای سبز شهر زابل با استفاده از الگوریتم فرا ابتکاری جست‌وجوی ممنوعه (TS )

جغرافیا و توسعه فضای شهری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 مرداد 1402   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgusd.2023.74647.1157

نویسندگان

اکبر کیانی^{* 1}؛ غلامعلی خمر¹؛ فاطمه وظیفه جو²

¹دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، عضو هیات علمی گروه جغرافیای دانشگاه زابل، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه زابل، زابل

²دانشجوی کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه زابل

چکیده

توزیع بهینه فضاهای سبز شهری در راستای اهداف پایدار و دسترسی عادلانه خدمات شهری ضرورت دارد. بر این اساس، مسئله پژوهش حاضر، فراتر از چارچوب استانداردهای متعارف بین‌المللی و ملی، مکان‌یابی بهینه فضای سبز را با حداقل‌ها در سطح شهر زابل مورد ارزیابی قرار داده است. هدف مقاله، مکان‌یابی بهینه فضای سبز درون‌شهری در راستای توزیع مناسب این نوع از کاربری‌ها به‌منظور تسهیل در دسترسی و بهبود تقاضا می‌باشد. نوع تحقیق کاربردی و روش پژوهش توصیفی- تحلیلی ‌و مبتنی بر مطالعات اسنادی و بررسی‌های میدانی است. داده‌ها و اطلاعات به روش کتابخانه‌ای و مراجعه به سازمان‌های مرتبط جمع‌آوری شد. متغیرها شامل دادها و اطلاعات مرتبط با فضای سبز، مسکونی، شبکه ارتباطی، سرانه‌ها، فاصله دسترسی‌ها و ... می‌باشد. با استفاده از ابزار نرم‌افزارهای ArcGIS، Super Decision و MATLAB داده‌ها و اطلاعات تحلیل شدند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که وضعیت فضای سبز شهر زابل در سطح نواحی 5 گانه دارای سهم یکسانی از توزیع بهینه فضای سبز شهر نیستند به طور نمونه، ناحیه 2 شهر زابل با وجود دارا بودن 29% جمعیت شهر سهم غیرمعمول 77% درصد (77129 متر مربع) از کل فضای سبز موجود شهر را دارا می‌باشد. برای دسترسی به توزیع بهینه یا عادلانه فضای سبز شهری، میزان اختلاف نواحی 5 گانه شهر زابل و در گام‌های بعدی، پس از مراحل تحلیل لایه‌های اطلاعاتی، طبقه‌بندی و ارزش‌گذاری درونی لایه‌ها و وزن دهی و همپوشانی لایه‌های اطلاعاتی در محیط ArcGIS اقدام به اولویت‌بندی زمین‌های شهر زابل برای ایجاد فضای سبز شده است. سپس با استفاده از الگوریتم فرا ابتکاری جست و جوی ممنوعه (TS) در زمینه حل مسئله مکان‌یابی هاب (Hub) اقدام به انتخاب مناسب‌ترین پهنه‌ها با توجه مختصات محلات ۴۰ گانه گردیده و 2 پهنه به عنوان گزینه‌های نهایی برای مکان‌یابی فضای سبز جدید انتخاب شدند.

کلیدواژه‌ها

شهر زابل؛ فضای سبز؛ مکان یابی؛ الگوریتم فرا ابتکاری جست‌وجوی ممنوعه؛ هاب

مراجع