تأثیر خلق تعادل‌های فضایی بر توسعه دانش‌بنیان و نوآور منطقه کلانشهری تهران

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 13 شهریور 1402

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgrd.2023.79073.1199

نویسنده

کیانا کاووسی پور^*

گروه آموزشی طراحی و برنامه ریزی منطقه ای، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهیدبهشتی، تهران، ایران

چکیده

توسعه منطقه‌ای از طریق خوشه‌ای شدن و هم‌جواری فضایی فعالیت‌ها و صرفه‌جویی‌های ناشی از تجمع و هم‌مکانی، منجر به دستیابی به سطوح بالایی از دانش و نوآوری می‌شود. دراین‌راستا پژوهش حاضر به مطالعه، تحلیل و ارائه راهکارهایی جهت توزیع فضایی متعادل در اثر سرریز منافع ناشی از توسعه خوشه‌های دانش و نوآوری در منطقه کلانشهری تهران پرداخته است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از حیث روش کمی_تحلیلی است و از دو روش مطالعات کتابخانه‌ای و روش پژوهش کمی که تحلیل‌های آماری را براساس داده‌ها و با محاسبه شاخص‌های ضریب جینی تمرکز فضایی فعالیت‌های اقتصادی دانش‌بنیان، ضریب جینی تخصصی‌شدن منطقه‌ای و میانگین سهم ضریب مکانی فعالیت‌های دانش‌بنیان از کلیه فعالیت‌های اقتصادی از طریق نرم‌افزار اکسل(Excel) و سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) و همچنین تحلیل مسیر به ‌منظور استخراج مسیر تجربی توسعه متعادل دانش‌بنیان و نوآور منطقه کلانشهری تهران از طریق تحلیل رگرسیون میان متغیرهای پژوهش در نرم‌افزار SPSS استفاده شده است و راهبردهای پژوهش با استفاده از ماتریس برنامه‌ریزی راهبردی کمی(QSPM) اولویت‌بندی و راهبردهای برتر ارائه می‌شوند. نتایج تحلیل‌های کمی نشان می‌دهد در شهرستان‌هایی که توسعه از طریق صنایع دانش‌بنیان و تخصصی‌شدن منطقه‌ای ایجاد شده است، ضریب جینی تمرکز فضایی این فعالیت‌ها بالا و عدم ‌تعادل منطقه‌ای ایجاد شده است و با توجه به اشتراک اغلب شهرستان‌ها در برخی فعالیت‌های تخصصی‌شده مانند محصولات فلزی فابریکی به جز ماشین‌آلات و تجهیزات، رادیو، تلویزیون، دستگاه‌ها و وسایل ارتباطی و وسایل نقلیه موتوری، تریلر و نیم‌تریلر، خوشه‌بندی فضایی از شاخه‌های مختلفی از این صنایع در شهرستان‌ها صورت گرفته است. ازاین‌رو ارتقاء نقش نیروی انسانی، زیرساخت‌های فناورانه و تقویت تعدد و کیفیت کارگاه‌ها و مراکز مرتبط با تحقیق‌وتوسعه در سطح منطقه می‌تواند دانش را در حین فعالیت اقتصادی تولید یا جذب نماید و منجر به افزایش سرمایه اقتصادی دانش‌بنیان، افزایش تعداد مشاغل و شرکت‌های خلاق و دانش‌بنیان و در نتیجه توسعه دانش‌بنیان و نوآور شود.

کلیدواژه‌ها

"؛ تعادل فضایی"؛ توسعه دانش‌بنیان و نوآور"؛ خوشه‌های دانش و نوآوری"؛ ، "؛ منطقه کلانشهری تهران"